Η άγνωστη «Σπιναλόγκα» της Ύδρας. Οι ασθενείς υποχρεώνονταν σε καραντίνα στο μικρό βραχονήσι και όταν πέθαιναν, θάβονταν σε χωράφια που οι ντόπιοι θεωρούσαν στοιχειωμένα

Ένα μικρό ακατοίκητο βραχονήσι, απέναντι από τη διάσημη παραλία του Βλυχού στην Ύδρα, ήταν κάποτε τόπος απομόνωσης για ασθενείς με μεταδοτικές νόσους. Λειτούργησε ως λοιμοκαθαρτήριο και θύμιζε σε μικρογραφία της Σπιναλόγκα της Κρήτης.

Μέχρι και τα μέσα της δεκαετίας του ’50 που τα φάρμακα και οι αποτελεσματικές θεραπείες άρχισαν να διαδίδονται ευρέως στην Ελλάδα, οι λεπροί αντιμετωπίζονταν ως απόβλητοι της κοινωνίας.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η διάσημη Σπιναλόγκα, το νησί-λεπροκομείο στην Κρήτη, που είχε μετατραπεί σε μία «πολιτεία μολυσμένων» πλήρως αποκλεισμένη από τον έξω κόσμο.

Ωστόσο, η Σπιναλόγκα δεν ήταν ο μοναδικός τόπος εξορίας των ασθενών με μεταδοτικές νόσους. Εγκαταστάσεις για την απομόνωση των ασθενών υπήρχαν και αλλού, όπως στη Χίο, αλλά και χώροι αυστηρής καραντίνας στα νησιά που τα ονόμαζαν Λαζαρέτα.

Οι νοσούντες αντιμετωπίζονταν με φόβο και αποτροπιασμό και δεν είχαν θέση στις κοινωνίες των υγιών. Εκεί δεν μεταφέρονταν μόνο λεπροί, αλλά φυματικοί, καθώς και άνθρωποι που έπασχαν από ελονοσία. Ένας τέτοιος τόπος φαίνεται ότι ήταν και το νησάκι του Βλυχού στην Ύδρα.

Μέχρι σήμερα, στις απόκρημνες πλαγιές του υπάρχουν ερείπια από κτίσματα, εγκαταλελειμμένα σπίτια, καθώς και ένας μικρός ναός. Κάποιος που δεν ξέρει την ιστορία, εύλογα θα αναρωτιόταν ποιος μπορεί να επέλεγε να ζήσει σε ένα τέτοιο μέρος, απομονωμένος από τους ανθρώπους και πλήρως αποκομμένος από τον πολιτισμό.

Ο υδραίος πλοίαρχος Κώστας Γεωργακόπουλος δίνει την απάντηση. Με το πλοίο του “Δέσποινα”, μεταφέρει ανθρώπους από το λιμάνι της Ύδρας σε όλες τις παραλίες και τους οικισμούς του νησιού. Έτσι, αναπόφευκτα διασχίζει και τους θαλάσσιους δρόμους που οδηγούν στο μικρό νησάκι. Όπως μας πληροφόρησε πρόκειται για την άγνωστη «υδραίικη Σπιναλόγκα».

Διαβάστε ακόμα: Το συγκλονιστικό φιλμ του 1927 με τους λεπρούς στην Σπιναλόγκα. Το δράμα των παιδιών που, αν και υγιή, βρέθηκαν στη εξορία με τους άρρωστους γονείς τους

Στις αρχές του 20ου αιώνα, οι άρρωστοι της Ύδρας και των κοντινών περιοχών στέλνονταν εκεί γιατί οι νησιώτες φοβούνταν ότι θα τους κολλήσουν την ασθένεια. Εξάλλου θεραπεία δεν υπήρχε και η νόσος θεωρούταν μεταδοτική. Το νησάκι αρχικά ίσως πρωτολειτούργησε ως λοιμοκαθαρτήριο στα χρόνια της πανούκλας στο τέλος του 18ου αιώνα. Αναφορές ντόπιων λένε ότι έπαψε να χρησιμοποιείται ως λοιμοκαθαρτήριο πριν από τα χρόνια της επανάστασης.

Το βραχονήσι βρισκόταν σε απόσταση 700 μέτρων από την ακτή και ο μόνος τρόπος να φτάσει κανείς ήταν κολυμπώντας. Λιμανάκι για να προσδεθούν τα πλοία δεν υπήρχε, ενώ η μοναδική είσοδος ήταν ένα μικρό μονοπάτι στη μία πλευρά του. Οι νέοι κάτοικοι κατασκεύασαν πέτρινα σπίτια κι ένα εκκλησάκι αφιερωμένο στον Άγιο Ιωάννη.

Ζούσαν σχεδόν στοιβαγμένοι στα μικρά κτίσματα, έχοντας στη διάθεσή τους τα απολύτως απαραίτητα, σε συνθήκες πλήρους καραντίνας. Μικρά πλοία μετέφεραν προμήθειες μία φορά την εβδομάδα και  όταν υπήρχαν θύματα συνέλεγαν τους νεκρούς για να τους μεταφέρουν για ταφή στην Ύδρα. Ακόμα και σε αυτή την περίπτωση δεν κατέληγαν στο κοιμητήριο του νησιού, αλλά κηδεύονταν χωριστά από τους υπόλοιπους νησιώτες.

Οι αυτοσχέδιοι τάφοι δημιουργήθηκαν κοντά στο Βλυχό, ακριβώς απέναντι από το νησί – εξορία και έμειναν γνωστά ως «ευλογιάρικα».

Με τα χρόνια, πολλοί θρύλοι στοίχειωσαν τη φήμη τους. Οι ντόπιοι τα βράδια άκουγαν θορύβους, τους οποίους ασφαλώς συνέδεσαν με τους λεπρούς. Πίστευαν ότι τα πνεύματά τους έβγαιναν από τους τάφους και περιφέρονταν στο νησί.

Στην πραγματικότητα, οι θόρυβοι που άκουγαν δεν ήταν παρά οι συγγενείς των νεκρών που πήγαιναν τακτικά για να ανάψουν τα καντήλια.

Σήμερα, το νησάκι του Βλυχού είναι ιδιόκτητο. Από τα κτίσματα σώζεται μόνο το εκκλησάκι, το οποίο έχει συντηρηθεί και κάθε χρόνο τελείται λειτουργία για τον Άγιο Ιωάννη. Τα μισογκρεμισμένα πέτρινα κτίσματα είναι η μόνη ζώσα ανάμνηση των ανθρώπων που κάποτε ζούσαν απομονωμένοι στις βραχώδεις πλαγιές του μικρού νησιού.

ΘΑΛΑΣΣΙΕΣ ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ ΜΕ ΤΑ ΤΑΞΙ: DESPINA I, II, III

Για περιηγήσεις στις δυσπρόσιτες παραλίες της Ύδρας και των γειτονικών ακτών του Αργοσαρωνικού, ο Κώστας Γεωργακόπουλος διαθέτει τρία από τα καλύτερα θαλάσσια ταξί του νησιού. Τα Δέσποινα Ι, ΙΙ και ΙΙΙ πραγματοποιούν καθημερινά δρομολόγια στον Βλυχό, το Μετόχι, την Ερμιόνη ή όπου αλλού υποδείξουν οι επιβάτες.

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Ο φοιτητής της Ιατρικής που αγωνίσθηκε στη Σπιναλόγκα. Ο Επαμεινώνδας Ρεμουντάκης άλλαξε τη ζωή των λεπρών και παντρεύτηκε στο νησί γκέτο