Η άγνωστη καθημερινότητα της τουρκοκρατίας. Οι δεισιδαιμονίες και πού βάφτιζαν πολλές φορές το ίδιο παιδί

Στην Τουρκοκρατία, η καθημερινή ζωή των ανθρώπων κυλούσε με απλές συνήθειες, παρά τις δυσκολίες  και τις προκλήσεις της εποχής. Η εργασία, η οικογένεια και η θρησκεία αποτελούσαν βασικά στοιχεία της ρουτίνας ενώ οι κοινότητες διατηρούσαν τις παραδόσεις τους.

Παρακάτω παρουσιάζονται 5 άγνωστες συνήθειες των Ελλήνων, κατά τη διάρκεια της οθωμανικής κυριαρχίας:

1. «Πίνουμε αλά γκρέκα»

Στην Κρήτη, οι ντόπιοι απολάμβαναν το κρασί. Αντίθετα με τους Ελβετούς και τους Γερμανούς, που έπιναν μεγάλες γουλιές, οι Κρητικοί το έπιναν σιγά σιγά. Θεωρούσαν ότι αυτός ήταν ο τρόπος για να το απολαύσεις. Τότε, υπήρχε η έκφραση «πίνουμε αλά γκρέκα», που σήμαινε ότι δεν αφήνουμε καμία σταγόνα στο ποτήρι μας.

Η οινοποσία αποτελούσε ιεροτελεστία και έπρεπε να ακολουθηθούν συγκεκριμένα «βήματα». Όποιος έπινε όλο το κρασί, δεν επιτρεπόταν να γεμίσει ξανά το ποτήρι, ώσπου να τα αδειάσουν όλοι. Έπρεπε να πίνουν ίδια ποσότητα, κανένας λιγότερο ή περισσότερο. Όταν κατανάλωναν μεγάλη ποσότητα οίνου και η θερμοκρασία του σώματος άρχιζε να αυξάνεται, έπιναν πολύ νερό. Στην συνέχεια, φιλιούνταν στο μάγουλο, για να δείξουν τη χαρά τους.

2. Το «ψυλλόδιωγμα»

Σε όλη τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας, στην Ανατολή, οι ψύλλοι ήταν τεράστιο πρόβλημα. Στη Μυτιλήνη, την 1η Μαρτίου σε κάθε σπίτι στηνόταν «γιορτή». Οι νοικοκυρές έπαιρναν ραβδιά και χτυπούσαν ό,τι μαγειρικό σκεύος είχαν ενώ τα παιδιά χόρευαν στο ρυθμό. Ταυτόχρονα τραγουδούσαν: «Όξω οι ψύλλοι και κοριοί, μέσα Μάρτης και χαρά».

Θεωρούσαν ότι έτσι θα έδιωχναν τα ενοχλητικά έντομα. Η συνήθεια αποκαλούταν «ψυλλόδιωγμα».

Ένας άλλος τρόπος που είχαν βρει οι Έλληνες, για να απομακρύνουν τους ψύλλους ήταν, πριν κοιμηθούν, να πλένουν τον λαιμό και τα μπράτσα τους με ξύδι.

3. Οι πολλαπλές βαφτίσεις

Στη Μήλο, οι ντόπιοι βάφτιζαν τα παιδιά τους πάνω από μία φορά. Ήταν μια συνήθεια που εξυπηρετούσε πολλούς ταυτόχρονα. Από αυτή τη διαδικασία η εκκλησία είχε περισσότερα έσοδα, οι έμποροι πουλούσαν περισσότερα δώρα και οι γείτονες έβρισκαν περισσότερες αφορμές για διασκέδαση και γλέντι.

Υπεύθυνος για τα έξοδα του Μυστηρίου ήταν ο κουμπάρος, ενώ οι γονείς απλά χαίρονταν τη βάφτιση, καθώς δεν ξόδευαν χρήματα.

4. Οι δεισιδαιμονίες

Πολλοί Έλληνες πίστευαν ότι είχαν τη δυνατότητα να προβλέψουν το μέλλον, διαβάζονταν την πλάτη των προβάτων, μετά το ψήσιμό τους. Αυτές οι προβλέψεις πολλές φορές τους απέτρεπαν από το να δώσουν μάχες.  Ακόμη, ο σπουδαίος αγωνιστής του 1821, Οδυσσέας Ανδρούτσος, πίστευε ότι αν πετύχαινε στο δρόμο του παπά, κάτι κακό θα συνέβαινε.

5. «Πλούσιος» ή «φτωχός» θάνατος;

Στην Κωνσταντινούπολη, λίγο πριν ξεσπάει η Επανάσταση, οι θανατικές ποινές δεν εφαρμόζονταν το ίδιο για όλους.

Αν ο μελλοθάνατος είχε πλούσιους γνωστούς, οι οποίοι μπορούσαν να πληρώσουν, τότε η εκτέλεση του ήταν πιο «ανώδυνη».

Τον σκότωνε ο επίσημος δήμιος, ο οποίος τον αποκεφάλιζε με σπαθί και ο θάνατος ήταν ακαριαίος.

Αντίθετα, αν ο μελλοθάνατος ήταν φτωχός, την εκτέλεση αναλάμβαναν οι γενίτσαροι με γιαταγάνι. Πολλές φορές, μέχρι να επιτευχθεί ο αποκεφαλισμός, χρειάζονταν πολλά χτυπήματα, με αποτέλεσμα ο θάνατος να είναι αργός και βασανιστικός.

5+1. Η κόμμωση

Κατά την Τουρκοκρατία, οι κουρείς έφτιαχναν τα μαλλιά των πελατών τους ανάλογα με τον τόπο καταγωγής τους. Οι Κροάτες ξύριζαν τα μαλλιά τους από τη μία μεριά και από την άλλη τα άφηναν μακριά. Οι Ούγγροι ξύριζαν όλο το κεφάλι, εκτός από μια τούφα πάνω από το μέτωπο.

Οι Πολωνοί είχαν τα πίσω μαλλιά τους κοντά, ενώ μπροστά τα άφηναν μακριά μέχρι τη μέση του μετώπου τους. Οι Τούρκοι ξύριζαν το κεφάλι τους, αφήνοντας ένα τσουλούφι στην κορυφή. Οι Φράγκοι δεν κουρεύονταν καθόλου και κάλυπταν τα μαλλιά τους με σκούφο.

Τέλος, οι έλληνες παπάδες δεν ξυρίζονταν ούτε έκοβαν τα μαλλιά τους, παράδοση που διατηρείται ακόμη, απόλυτα στο Άγιο Όρος, και σε αρκετές ακόμη περιοχές της χώρας.

Αρχική εικόνα: AI

Πηγή: Γρυντάκης Ι., Δάλκος Γ., Χόρτης Α., Χόρτης Ε., «Όσα δεν γνωρίζατε για την τουρκοκρατία και την επανάσταση του 1821», εκδόσεις Μεταίχμιο