Η «Αγία Σοφία της Τσουκούροβα». Έτσι αποκαλούν οι Τούρκοι την παλαιότερη βυζαντινή εκκλησία στην αρχαία Φλαβιόπολη, που έγινε τζαμί

Σε τέμενος μετατράπηκε η αρχαιότερη βυζαντινή εκκλησία που έχει διασωθεί στην νοτιοανατολική Τουρκία. Βρίσκεται στην πόλη Καντιρλί βόρεια από τα Άδανα και χρονολογείται από τον 5ο αιώνα. Εκεί βρισκόταν η αρχαιοελληνική Φλαβιόπολη.

Για περισσότερο από μία χιλιετία, στην αγροτική περιοχή του Καντιρλί, δεσπόζει η Αλά Καμί, η αρχαιότερη βυζαντινή εκκλησία που έχει βρεθεί στην πόλη Καντιρλί.

Η περιοχή κατοικήθηκε από πολλούς πολιτισμούς, μεταξύ των οποίων οι Χετταίοι, Ασσύριοι, Ρωμαίοι, Βυζαντινοί και Τούρκοι.

Στα τέλη του 5^ου αιώνα, στην περιοχή που τότε ονομαζόταν Φλαβιόπολη, χτίστηκε μια βυζαντινή εκκλησία, βασιλικής αρχιτεκτονικής.

Η ορθογώνια κατασκευή οικοδομήθηκε πάνω από μία φυσική κοιλότητα, η οποία λειτούργησε ως κρύπτη.

Με το πέρασμα των χρόνων, ο ναός παραμελήθηκε και κατά την περίοδο του Μεσαίωνα λειτούργησε ξανά από τους Αρμένιους.

Μάλιστα, έγιναν και πολλές ανακατασκευές. Δίπλα στο κύριο μέρος του ναού προστέθηκε ένας μικρότερος ναός και συνδυάστηκαν διαφορετικές αρχιτεκτονικές τεχνοτροπίες.

Η περίοδος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας

Κατά την Οθωμανική περίοδο στην περιοχή  εγκαταστάθηκαν οι λόρδοι Ντουλκαντίρ, μια αυτόνομη ομάδα Τούρκων βαρόνων που διοίκησαν την Τσουκούροβα για περίπου δύο αιώνες.

Το 1479, ξεκίνησαν για άλλη μια φορά ανακατασκευές της εκκλησίας. Η Αλά Καμί,  μετατράπηκε σε τέμενος και ονομάστηκε Αλαούντεβλε (Alauddevle) ή τζαμί Αλι Ντόλα (Ali Dola).

Έτσι δίπλα από την αρχική εκκλησία, χτίστηκε ένας μιναρές.

Για την ανακατασκευή συνέδραμαν και οι 32 συνοικίες της πόλης ενώ ο αρχιτέκτονας, Αρτμενάκ,  επηρεάστηκε από την τέχνη των Μάλμουκ. Το τζαμί παρουσίαζε μια πληθώρα διακοσμητικών και αρχιτεκτονικών στοιχείων. Στην πρόσοψή του ήταν τοποθετημένοι λευκοί και μαύροι λίθοι, ενώ ανάγλυφα εξάγωνα και λουλούδια δέσποζαν στο Μιχράμπ, στην εσοχή δηλαδή που υπάρχει στον τοίχο που «κοιτάζει» προς την Μέκκα και προσεύχονται οι μουσουλμάνοι.

Στις αρχές του 20^ου αιώνα, το τζαμί σταμάτησε την λειτουργία για ακόμη μια φορά. Έργα συντήρησης αλλά και ανασκαφές αποκάλυψαν πλήθος ιστορικών αντικειμένων και  εξαιρετικών ψηφιδωτών που συνδέονται με το βυζαντινό παρελθόν του μνημείου.

Η «Αγία Σοφία της Τσουκούροβα»

Τον περασμένο Σεπτέμβριο, ο Mücahit Durmuşoğlu, βουλευτής του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AK PARTİ), ανακοίνωσε ότι το τέμενος σε λίγο καιρό θα είναι ξανά ανοιχτό για τους θρησκευόμενους. Στόχος τους είναι το τζαμί να λειτουργήσει ως χώρος προσευχής αλλά και ως αξιοθέατο. Γι αυτό το λόγο αποφασίστηκε να μη γίνει καμία τροποποίηση του τεμένους. Μόνο η σκεπή θα ανακατασκευαστεί  γιατί έχει μερικώς καταστραφεί. Επιπλέον, τα αρχαιολογικά ευρήματα θα εκτίθενται στο κοινό και θα προστατεύονται σε γυάλινες βιτρίνες.

Ο βουλευτής δήλωσε ότι είναι  αισιόδοξος πως η «Αγία Σοφία της Τσουρούκοβα» θα αναδείξει την τοπική κοινότητα σε πόλο θρησκευτικής και τουριστικής έλξης. Η Αγία Σοφία όμως είναι το κορυφαίο μνημείο της χριστιανοσύνης και το μνημείο της Τσουκούροβα κρύβει το βυζαντινό του παρελθόν.

Πηγή χαρακτηριστικής εικόνας: Wikimediamtx Commons

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Γιατί οι Πέρσες έχτισαν κωνοειδή κτίσματα καταμεσής της ερήμου; Τα αποκαλούσαν «σπίτια του πάγου» και ήταν κατασκευασμένα από τρίχα κατσίκας, ασπράδια αυγών, στάχτη, άμμο και πηλό