Η Αγγλίδα νοσοκόμα που έσωσε εκατοντάδες στρατιώτες του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς για εσχάτη προδοσία

Το ημερολόγιο έδειχνε 12 Οκτωβρίου 1915. Είχε συμπληρωθεί ένας χρόνος και δυόμισι μήνες από την έναρξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Μια Αγγλίδα νοσοκόμα ονόματι Έντιθ Κάβελ εκτελέστηκε δια τουφεκισμού από γερμανικό απόσπασμα στις Βρυξέλλες.

Το “έγκλημά” της ήταν ότι προσέφερε καταφύγιο σε εκατοντάδες στρατιώτες, με σκοπό να τους φυγαδεύσει από το γερμανοκατεχόμενο Βέλγιο στην ουδέτερη Ολλανδία. Περιέθαλψε ακόμη περισσότερους, ανεξάρτητα από την εθνικότητά τους και το με ποια πλευρά πολεμούσαν.

Αφού συνελήφθη, παραπέμφθηκε σε στρατοδικείο. Κατηγορήθηκε για εσχάτη προδοσία και καταδικάστηκε σε θάνατο. Παρά τη διεθνή πίεση που ασκήθηκε προκειμένου να δοθεί χάρη στην Κάβελ, οι Γερμανοί ήταν ανένδοτοι. Λίγες ώρες προτού εκτελεστεί είπε:

“Ο πατριωτισμός δεν είναι αρκετός. Πρέπει να μην έχω μίσος ή σκληρότητα για κανέναν“.

Η δολοφονία της, σε ηλικία 49 ετών, έλαβε εκτεταμένη κάλυψη από τον Τύπο και έγινε αντικείμενο προπαγάνδας ενόσω βρισκόταν σε εξέλιξη ο πόλεμος.

“Αυτό που ήταν για αιώνες η Ζαν ντ’ Αρκ για τη Γαλλία, αυτό θα γίνει η Έντιθ Κάβελ για τις μελλοντικές γενιές των Βρετανών“, έγραψε ένας δημοσιογράφος για τη γυναίκα που μέχρι σήμερα μνημονεύεται για την ανθρωπιά, το θάρρος και την αυταπάρνησή της.

Η γκουβερνάντα που έγινε νοσοκόμα …λόγω του πατέρα της

Η Έντιθ Κάβελ γεννήθηκε στις 4 Δεκεμβρίου 1865 στο Σουόρντεστον, ένα χωριό κοντά στο Νόριτς της ανατολικής Αγγλίας. Ήταν το μεγαλύτερο από τα τέσσερα παιδιά του εφημέριου Φρέντερικ Κάβελ και της συζύγου του Λουίζα Σοφία Γουόρμινγκ.

Από το 1890 μέχρι το 1895, δούλεψε ως γκουβερνάντα στο Βέλγιο. Κατά την πεντάχρονη παραμονή της στο Βέλγιο, εξασκήθηκε στη ζωγραφική, που από μικρή αγαπούσε, και τελειοποίησε τα γαλλικά της.

Επέστρεψε στην Αγγλία, για να φροντίσει τον άρρωστο πατέρα της. Η εμπειρία αυτή αποτέλεσε την αφορμή προκειμένου να ασχοληθεί με τη νοσηλευτική.

Αρχικά εργάστηκε στο νοσοκομείο Fountains Fever. Ύστερα διετέλεσε δόκιμη νοσοκόμα στο Βασιλικό Νοσοκομείο του Λονδίνου υπό την επίβλεψη της Εύα Λουκς, φίλης της πρωτοπόρου της σύγχρονης νοσηλευτικής, Φλόρενς Νάιτινγκεϊλ.

Για να συμπληρώσει την εκπαίδευσή της, η Κάβελ εργάστηκε στα νοσοκομεία του Σόουρντιτς, του Κινγκς Κορς και του Μάντσεστερ.

Το καλοκαίρι του 1897, η Κάβελ διαδραμάτισε καίριο ρόλο στη θεραπεία πολλών ασθενών που προσβλήθηκαν από τυφοειδή πυρετό στην πόλη Μειντστόουν. Όπως αναγράφεται σε μία τιμητική πλάκα, “από τους 1700 ανθρώπους που κόλλησαν την ασθένεια, μόνο 132 πέθαναν” χάρη στην Κάβελ, η οποία τιμήθηκε με μετάλλιο για την προσφορά της.

Το 1907, η Κάβελ έγινε προϊστάμενη του Ινστιτούτου Berkendael στις Βρυξέλλες. Εκπαίδευσε εκατοντάδες νοσοκόμες και συνέβαλε τα μέγιστα προκειμένου να βελτιωθεί το επίπεδο της νοσηλευτικής.

Η ανθρωπιά της Κάβελ την περίοδο του Μεγάλου Πολέμου

Όταν ξέσπασε ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος, τον Ιούλιο του 1914, η Κάβελ βρισκόταν στην πατρίδα της. Όμως, δεν έμεινε “με σταυρωμένα τα χέρια”.

Μετέβη στις γερμανοκρατούμενες πλέον Βρυξέλλες και αφοσιώθηκε στη φροντίδα των τραυματιών πολέμου. “Σε μια εποχή όπως αυτή, είμαι πιο αναγκαία από ποτέ“, είχε πει.

Περιέθαλψε όχι μόνο Βέλγους αλλά και Γερμανούς στρατιώτες. Όπως έλεγε, “δεν μπορώ να σταματήσω όσο υπάρχουν ζωές που πρέπει να σωθούν“.

Την ίδια πεποίθηση εμφύσησε και στις νοσοκόμες της: “Οποιοσδήποτε τραυματίας στρατιώτης πρέπει να θεραπευθεί, φίλος ή εχθρός. Κάθε άντρας είναι πατέρας, σύζυγος ή γιος“.

Ωστόσο, η προσφορά της Κάβελ δεν περιορίστηκε μόνο στη νοσοκομειακή φροντίδα των τραυματιών. Βοήθησε περίπου 200 Βρετανούς, Γάλλους και Βέλγους στρατιώτες να ξεφύγουν από τους Γερμανούς που τους καταδίωκαν για να τους φυλακίσουν.

Τους προσέφερε καταφύγιο στο Ινστιτούτο Berkendael, το οποίο μετατράπηκε σε νοσοκομείο του Ερυθρού Σταυρού, και τους φυγάδευσε στην ουδέτερη και ασφαλή Ολλανδία. Στο έργο της βρήκε κι άλλους συμπαραστάτες που δρούσαν “κάτω από τη μύτη” των Γερμανών.

Η σύλληψη και η εκτέλεση

Οι γερμανικές αρχές πληροφορήθηκαν για τις ενέργειες της Έντιθ Κάβελ, οι οποίες παραβίαζαν τον γερμανικό στρατιωτικό νόμο που ίσχυε τότε στο Βέλγιο.

Έτσι, τον Αύγουστο του 1915, την συνέλαβαν με την κατηγορία ότι βοήθησε Βρετανούς, Γάλλους και Βέλγους αιχμαλώτους πολέμου να δραπετεύσουν.

Με θάρρος και χωρίς φόβο η Κάβελ παραδέχθηκε όλα όσα της “καταλόγισαν”. Μετά από δέκα εβδομάδες σε απομόνωση, οδηγήθηκε σε δίκη.

Κρίθηκε ένοχη για εσχάτη προδοσία και καταδικάστηκε εις θάνατον. Οι αντιδράσεις για την απόφαση των Γερμανών δικαστών ήταν σφοδρές.

Με το σκεπτικό ότι η Κάβελ περιέθαλψε και Γερμανούς στρατιώτες του Μεγάλου Πολέμου, καταβλήθηκαν έντονες προσπάθειες ώστε να της δοθεί χάρη ή τουλάχιστον να της επιβληθεί μικρότερη ποινή.

Όμως, όλες οι εκκλήσεις έπεσαν στο κενό, την ίδια στιγμή που υπήρχαν υποψίες πως η Αγγλίδα νοσοκόμα ενεργούσε όχι τόσο ως ανθρωπίστρια όσο ως κατάσκοπος των Βρετανών.

Στις 7 το πρωί της 12ης Οκτωβρίου 1915, η Κάβελ εκτελέστηκε δια τουφεκισμού στο Σέρμπεεκ των Βρυξελλών, σε ηλικία 49 ετών. Αποδέχθηκε τη μοίρα της με απαράμιλλη αξιοπρέπεια που μέχρι σήμερα προκαλεί εντύπωση.

Στους μήνες που ακολούθησαν τη δολοφονία της, αμέτρητα άρθρα εφημερίδων, φυλλάδια, αφίσες και γραμματόσημα αναπαρήγαγαν την ιστορία της.

Η εκτέλεσή της χρησιμοποιήθηκε από τους Συμμάχους για προπαγανδιστικούς σκοπούς. Όχι μόνο για να καταδικάσουν τη βαρβαρότητα των Γερμανών, αλλά και για να ενθαρρύνουν τους άνδρες τους να πολεμήσουν εναντίον τους.

Ουσιαστικά, η δολοφονία της Κάβελ ενίσχυσε τα αντιγερμανικά αισθήματα στην Αμερική και ακόμη περισσότερο στη Μεγάλη Βρετανία

Η υστεροφημία της Αγγλίδας νοσοκόμας

Η Έντιθ Κάβελ δεν ξεχάστηκε ποτέ. Μετά το πέρας του πολέμου, η σορός της μεταφέρθηκε από το Βέλγιο στην Αγγλία. Στις 19 Μαΐου 1919, στο Αβαείο του Γουέστμινστερ τελέστηκε επιμνημόσυνη δέηση και ακολούθως κηδεύτηκε στο Νόριτς, κοντά στη γενέτειρά της.

Η Εκκλησία της Αγγλίας τιμά τη μνήμη της κάθε 12η Οκτωβρίου και μνημεία προς τιμήν της υπάρχουν τόσο στην Αγγλία όσο και στο Βέλγιο, για να θυμίζουν πάντοτε το παράδειγμά της.

Κοντά στην πλατεία Τραφάλγκαρ του Λονδίνου, ένα επιβλητικό μνημείο με έναν ανδριάντα της ηρωικής νοσοκόμας δεσπόζει. Στη βάση του αγάλματος αναγράφονται τα λόγια της: “Ο πατριωτισμός δεν είναι αρκετός. Πρέπει να μην έχω μίσος ή σκληρότητα για κανέναν“.

Επιπλέον, η ιστορία και το τραγικό τέλος της Κάβελ ενέπνευσε τη δημιουργία τριών ταινιών: της αυστραλιανής “The Martyrdom of Nurse Cavell” (1916) και των αμερικανικών “The Woman the Germans Shot” (1918) και “Nurse Edith Cavell” (1939).

Πηγή κεντρικής φωτογραφίας: Youtube