Γοργοπόταμος και Ασωπός. Τα σαμποτάζ της αντίστασης που κλόνισαν τις κατοχικές δυνάμεις. Νέα ντοκουμέντα και μαρτυρίες

Τα σαμποτάζ της αντίστασης στις σιδηροδρομικές γέφυρες του Γοργοπόταμου και του Ασωπού παρουσιάζει η Μηχανή του Χρόνου με τον Χρίστο Βασιλόπουλο σε επανάληψη λόγω της επετείου τη Δευτέρα 25 Νοεμβρίου στις 21.00 από το COSMOTE HISTORY.

Η ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοπόταμου στις 25 Νοεμβρίου του 1942, ήταν το πρώτο μεγάλο επιτυχημένο σαμποτάζ της ελληνικής αντίστασης.

Οι ενωμένες δυνάμεις του ΕΛΑΣ υπό τον Άρη Βελουχιώτη και του ΕΔΕΣ του Ναπολέοντα Ζέρβα, συνεργάστηκαν για πρώτη φορά και ολοκλήρωσαν με επιτυχία την επιχείρηση που είχε οργανώσει η βρετανική SOE.

H μυστική παραστρατιωτική υπηρεσία που έδρασε σε όλη την Ευρώπη κατά τον Β’ Παγκόσμιο με σκοπό να πλήξει τις δυνάμεις του Άξονα.

Η εκπομπή παρουσιάζει την οργάνωση του σχεδίου της ανατίναξης και φωτίζει τα κεντρικά πρόσωπα που ενεπλάκησαν.

Οι Βρετανοί αρχηγοί Έντι Μάγιερς και Κρις Γουντχάους, ύστερα από κατόπτευση στο ελληνικό σιδηροδρομικό δίκτυο και με την καθοδήγηση των Ελλήνων, που γνώριζαν καλά την περιοχή, επέλεξαν τη γέφυρα του Γοργοπόταμου.

Σκοπός τους ήταν να ανακόψουν τον ανεφοδιασμό του Στρατηγού Ρόμελ στο Μέτωπο της Βόρειας Αφρικής, που γινόταν μέσω του ελληνικού σιδηρόδρομου.

Ιστορικοί, ερευνητές και απόγονοι των πρωταγωνιστών της επιχείρησης, εξηγούν τις δυσκολίες που αντιμετώπισαν τόσο οι Έλληνες όσο και οι Βρετανοί.

Αναλύουν το παρασκήνιο του σαμποτάζ, για ποιους λόγους καθυστέρησε η ανατίναξη και πως η εφεδρική ομάδα υπό τον καπετάν Νικηφόρο του ΕΛΑΣ έδρασε νικηφόρα την κρίσιμη στιγμή.  Το οστικό κύμα της έκρηξης έφτασε μέχρι την Ευρώπη και εξόργισε τον Χίτλερ.

Η εκπομπή παρουσιάζει τα αντίποινα για το σαμποτάζ στον Γοργοπόταμο αλλά και τη σημασία της επιχείρησης, ιδιαίτερα στην εμψύχωση των κατακτημένων Ελλήνων και στην παρότρυνση πολλών αντρών να βγουν στο βουνό και να οργανωθούν στην αντίσταση.

Η ανατίναξη της γέφυρας στον Ασωπό

Μετά την επιτυχία στο Γοργοπόταμο, οι Βρετανοί δεν αποχώρησαν από την Ελλάδα και άρχισαν να οργανώνουν το επόμενο χτύπημα, αυτή τη φορά στη γέφυρα του Ασωπού.

Η γέφυρα του Ασωπού θεωρούνταν απόρθητη και γ’ αυτό οι Έλληνες αντάρτες αποφάσισαν να μη συμμετάσχουν σε αυτήν την επιχείρηση.

Όμως οι ΕΛΑΣίτες δεν έμειναν άπραγοι και τον Ιούνιο του 1943, ανατίναξαν τη σιδηροδρομική σήραγγα στο Κούρνοβο. Η εκπομπή παρουσιάζει αναλυτικά το σαμποτάζ, που μέχρι σήμερα διχάζει λόγω των πολλών απωλειών των Ελλήνων, που επέβαιναν στα βαγόνια.

Στον Ασωπό η επίλεκτη ομάδα των Βρετανών, κλήθηκε να αντιμετωπίσει το κρύο, τη δύσκολη μορφολογία του εδάφους και την έλλειψη του απαραίτητου εξοπλισμού για την ανατίναξη.

Οι σαμποτέρ έπρεπε να περάσουν δύο καταρράκτες και να σκαρφαλώσουν στη γέφυρα με τους ιμάντες από τα αλεξίπτωτά τους προκειμένου να την υπονομεύσουν τα βάθρα.

Παρά τις δυσκολίες η επιχείρηση πέτυχε και η γέφυρα του Ασωπού γκρεμίστηκε διακόπτοντας την κυκλοφορία των Γερμανών.

Μια άγνωστη πτυχή του σαμποτάζ είναι η συμμετοχή του σκληροτράχηλου κομάντο Τζέφρι Γκόρντον Κριντ , ο οποίος υπήρξε φίλος του Ίαν Φλέμινγκ και πηγή έμπνευσης για την δημιουργία του κινηματογραφικού θρύλου του Τζέιμς Μπόντ.

Έρευνα επεισοδίου : Φανή Κατσικάρη

Στην εκπομπή μιλούν: 

Παναγιώτης Ιατρόπουλος- σιδηροδρομικός/ ιστορικός ερευνητής,

Περικλής Καπετανόπουλος- ιστορικός/ υπεύθυνος μουσείου Εθνικής Αντίστασης Ηλιούπολης,

Πέτρος Δημητρίου- γιος καπετάν Νικηφόρου,

Βασιλική Λάζου- ιστορικός / πρόεδρος σωματείου φίλοι μουσείου εθνικής αντίστασης και σύγχρονης ιστορίας Ρούμελης,

Πέτρος Κουνούκλας- αρχαιολόγος εφορείας αρχαιοτήτων Φθιώτιδας και Ευρυτανίας/ ερευνητής βρετανικών αρχείων,

Ανδρέας Κάππας – καπετάν Διάκος, ΕΛΑΣ,

Ηρακλής Μπέκιος – γιος καπετάν Λάμπρου,

Μάνος Αυγερίδης – ιστορικός / διευθυντής ΑΣΚΙ

Νίκος Τσίτσας – γιος θύματος του σαμποτάζ στο Κούρνοβο

Ανδρέας Δενεζάκης – αρθρογράφος Ημερόδρομου