Γοργόνες. Όταν τα μυθικά πλάσματα συναντούν τη ζωή και την ιατρική. Από τις Σειρήνες του Ομήρου στη μικρή Περουβιανή

Οι ιστορίες με γοργόνες πάντα γοήτευαν τον κόσμο και αποτελούν μυστήριο εδώ και χιλιάδες χρόνια.

Η πρώτη αναφορά σε γοργόνα είναι ο θρύλος της θεάς Αταργάτης στην Ασσυρία.

Αργότερα, η λατρεία της θεάς πέρασε στην Ελλάδα και τη Ρώμη.

Σε μια αφήγηση μαθαίνουμε πως η θεά Αταργάτη μεταμορφώθηκε σε μισό άνθρωπο και μισό ψάρι από ντροπή, επειδή κατά λάθος σκότωσε τον θνητό εραστή της.

Ωστόσο, σε άλλες αφηγήσεις η Αταργάτη είναι η θέα της γονιμότητας και σχετίζεται με μία άλλη θέα με μορφή ψαριού στην πόλη Ασκαλών (πόλη του Ισραήλ γνωστή από την αρχαιότητα). Είναι πιθανό η λατρεία των δύο θεών να συγχωνεύτηκε σε μία και να κατέληξε στη γνωστή μορφή της γοργόνας.

Στην ιστορία, οι γοργόνες συνδέθηκαν με καταστροφικά φαινόμενα και ατυχή περιστατικά στην Ευρώπη, την Αφρική και την Ασία, όπως πλημμύρες, καταιγίδες, ναυάγια και πνιγμούς.

Ο Όμηρος στην Οδύσσεια τις αποκαλούσε σειρήνες και σκοπό είχαν να σαγηνεύουν τους ναύτες και να τους οδηγούν στον θάνατο. Αγάλματα σειρήνες βρέθηκαν στην Τυρρηνία ή αλλιώς Ετρουρία που ήταν αρχαία χώρα της ιταλικής χερσονήσου. Αναφορά τους γίνεται επίσης στα έπη του Ομήρου και σε ρωμαϊκούς τύμβους.

Το 1493 ο Χριστόφορος Κολόμβος ανέφερε πως είδε γοργόνες στο ταξίδι του στην Καραϊβική.

Όμως μήπως η εικόνα της γοργόνας βασίζεται σε κάποια σπάνια αρρώστια;

Η σειρηνομελία είναι μια σπάνια συγγενής δυσμορφία που χαρακτηρίζεται από την συγχώνευση των δύο κάτω άκρων. Πήρε το όνομα από τις σειρήνες στην αρχαία Ελλάδα και τη λέξη μέλος. Αλλιώς ονομάζεται και “σύνδρομο της γοργόνας”. Το βρέφος που γεννιέται με αυτό το σύνδρομο εμφανίζεται σαν να έχει μόνο ένα πόδι που μοιάζει με ουρά ψαριού. Αυτή η δυσμορφία ίσως να αποτέλεσε την πηγή έμπνευσης των συγγραφέων της αρχαιότητας. Είναι γνωστό για παράδειγμα ότι οι ιστορίες με θαλάσσια τέρατα συνδέονταν με την εμφάνιση αληθινών πλασμάτων, όπως φάλαινες, γιγάντια καλαμάρια και θαλάσσιους ίππους που ήταν σπάνια φαινόμενα και κατά συνέπεια άγνωστα στους αρχαίους λαούς.

Σύμφωνα με την  MailOnline η ιστορικός Lindsey Fitzharris στο πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και συγγραφέας, μελετά αναφορές αυτής της αρρώστιας σε ιστορικά κείμενα. Η παλαιότερη γραπτή αναφορά που βρήκε ήταν σε έναν τετράτομο άτλαντα που εκδόθηκε το 1891. Ωστόσο, δεν υπάρχουν στοιχεία για το πως αντιλαμβάνονταν οι γιατροί της εποχής την συγκεκριμένη δυσμορφία.

Η σειρηνομελία προκαλείται όταν ο ομφάλιος λώρος δεν καταφέρνει να σχηματίσει δύο αρτηρίες , επιτρέποντας έτσι παροχή αίματος μόνο στο ένα άκρο. Δυστυχώς, τα βρέφη που γεννιούνται με αυτό το σύνδρομο υποφέρουν συνήθως από σοβαρής μορφής βλάβες στο ουροποιητικό και γαστροεντερικό σύστημα και γι΄ αυτό δεν καταφέρνουν να επιβιώσουν παρά μόνο για λίγες μέρες.

Όμως στις μέρες μας, με την εξέλιξη της ιατρικής επιστήμης έχουν υπάρξει κάποιες περιπτώσεις ασθενών που έφτασαν ως την εφηβεία.

Μεταξύ αυτών των σπάνιων περιπτώσεων είναι μια Περουβιανή κοπέλα, η Μιλάγκρος Σερρόν, γνωστή ως η μικρή γοργόνα, αν και το μικρό της όνομα σημαίνει θαύμα.

Το 2006 μια ομάδα γιατρών κατάφερε να διαχωρίσει τα πόδια της μικρής όταν εκείνη ήταν δύο ετών. Έκτοτε η Μιλάγκρος ζει μια φυσιολογική ζωή αλλά στο μέλλον θα χρειαστεί σειρά επεμβάσεων για να διορθωθούν προβλήματα που έχει στα νεφρά καθώς επίσης στο πεπτικό και ουροποιητικό της σύστημα.

Δεν θα μάθουμε ποτέ με σιγουριά αν αυτή η γενετική δυσπλασία ενέπνευσε τις γνωστές μας ιστορίες με τις γοργόνες. Το μόνο σίγουρο είναι ότι η ομοιότητά τους βοήθησε τα παιδιά που υποφέρουν από Σειρηνομελία να ζουν σήμερα με ελπίδες αποκατάστασης.

Πηγή χαρακτηριστικής εικόνας: Wikimediamtx Commons