Γκύζη, η συνοικία με το λάθος όνομα. Πως “χάθηκε” στη μετάφραση. Η αντίδραση του κορυφαίου ζωγράφου Νικόλαου Γύζη

Αυτά ανέφερε το 1876, σε επιστολή του ο επιφανής νεοέλληνας ζωγράφος και κορυφαίος της τριανδρίας των μεγάλων εκπροσώπων της Σχολής του Μονάχου,  Νικόλαος Γύζης. Μάθαινε ότι οι εφημερίδες στην Αθήνα έγραφαν εγκωμιαστικά σχόλια για το έργο του χρησιμοποιώντας όμως για το επώνυμό του την εκδοχή “Γκύζης” λόγω της γερμανικής εκφοράς Gisis.

Ο Νικόλαος Γύζης ήταν ένα από τα έξι παιδιά του ξυλουργού Ονούφριου Γύζη και της Μαργαρίτας Γύζη, το γένος Ψάλτη, που ζούσαν στο Σκλαβοχώρι της Τήνου.

Το 1850, η οικογένειά του μετοίκησε στην Αθήνα και ο μικρός Νικόλαος άρχισε να παρακολουθεί μαθήματα στο Σχολείο των Τεχνών (μετέπειτα Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών), αρχικά ως ακροατής και από το 1854 έως το 1864, ως κανονικός σπουδαστής.

Σχολή του Μονάχου

Ο Νικόλαος Γύζης αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του ακαδημαϊκού ρεαλισμού, του συντηρητικού εικαστικού κινήματος που είναι γνωστό ως «Σχολή του Μονάχου». Συμμετείχε και βραβεύτηκε σε πάρα πολλές ελληνικές και ευρωπαϊκές εκθέσεις, από το 1870 έως το 1900.

Μάλιστα, μετά τον θάνατό του το 1901, τιμήθηκε με έκθεση έργων του στην 8η Διεθνή Καλλιτεχνική Έκθεση του Γκλασπαλάστ (Glaspalast).

Ο εύπορος φιλότεχνος Νικόλαος Νάζος, μεσολάβησε ώστε να πάρει υποτροφία από το Ίδρυμα του Ναού της Ευαγγελιστρίας της Τήνου, προκειμένου να συνεχίσει τις σπουδές του στη Βασιλική Ακαδημία Καλών Τεχνών του Μονάχου.

Πρώτοι του δάσκαλοί του στο Μόναχο ήταν ο Χέρμαν Άνσυτς (Hermann Anschütz) και ο Αλεξάντερ Βάγκνερ (Alexander Wagner).

Τον Ιούνιο του 1868 έγινε δεκτός στο εργαστήριο του Καρλ φον Πιλότυ (Karl von Piloty). Ολοκλήρωσε τις σπουδές του στο Μόναχο το 1871 και τον Απρίλιο του 1872 επέστρεψε στην Αθήνα.  Μετέτρεψε το πατρικό του σπίτι επί της οδού Θεμιστοκλέους σε ατελιέ και εργάστηκε εκεί για κάποιο διάστημα.

Απογοητευμένος από τις συνθήκες στην Ελλάδα, εγκατέλειψε την Αθήνα τον Μάιο του 1874. Επέστρεψε στο Μόναχο, όπου έζησε το υπόλοιπο της ζωής του

Από το γάμο του με την Άρτεμη Νάζου, απέκτησε τέσσερις κόρες και έναν γιο.

Το 1880, ανακηρύχθηκε σε επίτιμο μέλος της Ακαδημίας Καλών Τεχνών του Μονάχου και το 1888 εκλέχθηκε τακτικός καθηγητής του ιδρύματος.

Το 1895, επισκέφθηκε για τελευταία φορά την Ελλάδα, την οποία ποτέ δεν ξέχασε και πάντα νοσταλγούσε. Προσβεβλημένος από λευχαιμία, πέθανε στο Μόναχο στις αρχές του 1901. Λέγεται ότι τα τελευταία του λόγια ήταν: «Λοιπόν ας ελπίζωμεν και ας ζητούμεν να είμεθα εύθυμοι!».

Οι επιστολές του

Η ζωή και το έργο του Νικολάου Γύζη φωτίζεται επίσης από τις επιστολές που έγραφε από το 1869 και μέχρι το τέλος της ζωής του (Επιστολαί Νικολάου Γύζη, Εκδόσεις «Εκλογής», Αθήναι 1953).

Χαρακτηριστικά αποσπάσματα:

«Σας βεβαιώ, Κύριε Νάζε, ότι δεν είμαι διόλου σπάταλος. Ζω με την μεγαλυτέραν οικονομίαν, αλλά τα έξοδα της τέχνης μου, και προ πάντων τα μοδέλα, κοστίζουν φρικτά και άνευ αυτών δεν ημπορώ να κάμω βήμα. Εις την αρχήν ήμουν εις μικροτέρας σχολάς, όπου τα μοδέλα επληρώνοντο από την Ακαδημίαν, αλλ’ αφ’ ότου εμβήκα εις την σχολή των συνθέσεων, τα πληρώνω ο ίδιος και διά τούτο έπεσα έξω. […] Έγραψα και θα γράψω πάλιν προς την επιτροπήν της Ευαγγελιστρίας διά τους μισθούς μου…»

— Επιστολή προς τον Νικόλαο Νάζο, 3 Ιουνίου 1873

«Πόσον πτωχός είναι ο ζωγράφος απέναντι του ποιητού! Αν ξαναγεννηθώ θα γίνω ποιητής και μουσικός.»

— Επιστολή προς τον Νικόλαο Νάζο, 7 Απριλίου 1875

«Αν ήτο δυνατόν να ημπορούσα να ηρχόμουν εις την Ελλάδα, ίσως κατά πρώτον εις την Κεφαλληνίαν και κατόπιν εις την Τήνον, εις τα γλυκά αυτά μέρη.»

— Επιστολή προς τον αδελφό της γυναίκας του, 22 Οκτωβρίου 1900

Επίσης η φιλοπατρία του  εντυπωσιάζει και αποκαλύπτεται στις επιστολές του. Το 1897, κατά τη διάρκεια του Ελληνοτουρκικού πολέμου (Ατυχής Πόλεμος) ο Νικόλαος  Γύζης έγραφε:

“Ψυχικώς αγωνιώ διά την πολυαγαπητήν μου, ωραιοτάτην, ενδοξοτάτην, ευφυεστάτην –δυστυχώς πτωχήν και μικράν-  Πατρίδα μου Ελλάδα, και εξίσταμαι δια το άδικον και την απανθρωπίαν, με την οποίαν αι κατ’ όνομα πολιτισμέναι κυβερνήσεις κατ’ αυτής πολιτεύονται.

Εάν ήμουν Ζεύς, όλους τους κεραυνούς μου θα εκένωνα κατά των έξ ή των επτά. Εάν Ποσειδών, θα αναποδογύριζα εις τα μέρη εκείνα της πολυμάρτυρος Κρήτης τα νερά της θαλάσσης!”

Πηγή αρχικής φωτογραφίας: wikipedia