Γιατί τσουγκρίζουμε αυγά , γιατί τρώμε μαγειρίτσα και σουβλίζουμε αρνί. Γιατί οι νονοί παίρνουν λαμπάδα και παπούτσια;

Κάθε Πάσχα, τσουγκρίζουμε αυγά, οι νονοί προσφέρουν λαμπάδες και δώρα στα βαφτιστήρια, κι όλα αυτά μοιάζουν αυτονόητα στο κλίμα των ημερών. Πίσω από τα έθιμα κρύβονται συμβολισμοί και θρησκευτικές αναφορές.

Το τσούγκρισμα των αυγών

Την Μεγάλη Πέμπτη, παραδοσιακά, οι πιστοί βράζουν αυγά και τα βάφουν κόκκινα και μετά την Ανάσταση τα τσουγγρίζουν.

Το βρασμένο αυγό σηματοδοτεί τη σταύρωση του Χριστού και το τσόφλι τον τάφο του. Έτσι, όταν οι πιστοί τσουγγρίζουν τα κόκκινα αυγά και σπάει το τσόφλι, συμβολίζεται η στιγμή που ο τάφος του Ιησού “σπάει” και ο θεάνθρωπος ανασταίνεται, νικώντας τον θάνατο. Κατά τη διάρκεια του εθίμου, λένε «Χριστός Ανέστη» και «Αληθώς Ανέστη».

Ούτε το κόκκινο χρώμα δεν είναι τυχαίο. Από τα προχριστιανικά χρόνια, αυτό το χρώμα συμβόλιζε την αναγέννηση και την ανθοφορία της φύσης. Σταδιακά, άρχισε να συμβολίζει το αίμα του Χριστού.

Η λαμπάδα

Την Μεγάλη Πέμπτη, εκτός από το βάψιμο των πασχαλινών αυγών, οι νονοί δίνουν τις λαμπάδες στα βαφτιστήρια τους.

Σηματοδοτούν το φως που έφερε ο Χριστός στον κόσμο με την Ανάστασή Του, το οποίο διαλύει το σκοτάδι του θανάτου και της αμαρτίας, προσφέροντας ελπίδα και ζωή στην ανθρωπότητα.

Σημασία στο συμβολισμό της λαμπάδας έχει και το χρώμα της. Κατά τη διάρκεια του χρόνου, στα περισσότερα εκκλησιαστικά μυστήρια χρησιμοποιούνται καφέ κεριά, των οποίων η απόχρωση εξαρτάται από το υλικό κατασκευής — όπως το μελισσοκέρι ή η παραφίνη. Αντίθετα, τη νύχτα της Ανάστασης, παραδοσιακά, κρατάμε λευκές λαμπάδες ή λευκά κεράκια, μια επιλογή που δεν είναι τυχαία, καθώς το λευκό παραπέμπει στο φως, την καθαρότητα και την πνευματική αναγέννηση.

Η λαμπάδα χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά από τους πρωτοχριστιανούς, οι οποίοι βαφτίζονταν Μεγάλο Σάββατο ή την Κυριακή του Πάσχα. Η φλόγα συμβόλιζε το φως του Χριστού, που από εκείνη τη στιγμή θα καθοδηγούσε την ψυχή του νεοφώτιστου, σηματοδοτώντας τη νίκη του φωτός απέναντι στο σκοτάδι και, κατ’ επέκταση, τη νίκη της ζωής επί του θανάτου.

Γιατί οι νονοί δωρίζουν παπούτσια;

Οι ανάδοχοι αποτελούν τους πνευματικούς γονείς των νεοφώτιστων. Επομένως, είναι εκείνοι που θα τους καθοδηγήσουν στην πνευματική τους πορεία, θα σταθούν δίπλα τους στις θρησκευτικές στιγμές της ζωής τους και θα φροντίσουν για την καλλιέργεια των χριστιανικών αξιών στην καθημερινότητά τους.

Σύμφωνα με μία εκδοχή, δωρίζουν στα βαφτιστήρια παπούτσια, για να “πατήσουν” σωστά στη ζωή τους και να τους βάλουν στο “σωστό δρόμο”. Προφανώς τα παλαιότερα χρόνια ήταν και μια γενναιόδωρη κίνηση προς το πνευματικό τέκνο.

Παλαιότερα, τα παπούτσια ήταν αρκετά ακριβά και οι οικογένειες δεν είχαν την οικονομική δυνατότητα να τα αγοράζουν. Έτσι, η προσφορά τους ήταν ιδιαίτερα σημαντική και πρακτική.

Το πασχαλινό σοκολατένιο αυγό ως έθιμο έχει ρίζες στη Γερμανία και η Ελλάδα έχει περάσει μια μεγάλη περίοδο βαυαροκρατίας με τον Όθωνα. Το έθιμο των σοκολατένιων πασχαλινών εδεσμάτων προέρχεται από τη Γερμανία, όπου ο λαγός κρύβει χρωματιστά αυγά για τα παιδιά να τα βρουν το πρωί του Πάσχα.

Η μαγειρίτσα μετά την Ανάσταση

Παραδοσιακά, το πρώτο γεύμα μετά τις 40 μέρες νηστείας είναι η μαγειρίτσα, η οποία αποτελείται από λαχανικά, άνηθο, συκωταριά από το πασχαλινό αρνί και ρύζι.

Η επιλογή της δεν είναι τυχαία. Πρόκειται για ένα φαγητό ελαφρύ και εύπεπτο, ιδανικό για να υποδεχθεί ξανά ο οργανισμός την κατανάλωση κρέατος.

Η μαγειρίτσα έχει και συμβολική αξία: τα χόρτα που περιέχει παραπέμπουν στα πικρά φυτά που, σύμφωνα με την Παλαιά Διαθήκη, κατανάλωναν οι Εβραίοι σε ανάμνηση της σκλαβιάς τους στην Αίγυπτο. Το εβραϊκό Πάσχα συνδέεται με την έννοια της «εξόδου» και της απελευθέρωσης.

Το σούβλισμα του οβελία

Το έθιμο έχει ρίζες στην εβραϊκή γιορτή του Πάσχα, οπότε εορταζόταν η ‘Εξοδος στην Ερυθρά Θάλασσα. Σύμφωνα με την Παλαιά Διαθήκη, ο Θεός είπε στον Μωυσή να πει στους υπόδουλους Εβραίους να «σφάξουν έναν αμνό, να βάψουνε με το αίμα τους τις πόρτες έτσι ώστε ο Άγγελος Θανάτου να γνωρίζει ποιος είναι Εβραίος και ποιος όχι».

Οι πρωτότοκοι γιοι των Αιγυπτίων πέθαναν μέσα σε μια νύχτα. Οι Ισραηλίτες, όμως, δεν επηρεάστηκαν και τελικά τους επιτράπηκε να εγκαταλείψουν τη χώρα και να αναζητήσουν την ελευθερία τους.

Πριν αναχωρήσουν για τη Γη της Επαγγελίας, οι Εβραίοι έφαγαν το αρνί ως θυσία για τη σωτηρία τους, μαζί με άζυμο ψωμί και πικρά χόρτα. Στην Ορθοδοξία, ο Ιωάννης ο Βαπτιστής παρουσίασε τον Ιησού ως τον αμνό που θυσιάζεται για τη σωτηρία του κόσμου.

Οι Εβραίοι προσέφεραν αρνιά για να τιμήσουν το Θεό, ενώ οι Χριστιανοί υιοθέτησαν το Πάσχα ως δική τους εορτή, με το αρνί να συμβολίζει τον Χριστό και τη θυσία Του για την ανθρωπότητα.

Αρχική εικόνα: ΑΠΕ-ΜΠΕ/ Αλέξανδρος Μπελτές