Γιατί το παρατσούκλι του γαϊδάρου είναι “κυρ-Μέντιος”; Το νόμισμα που απεικόνιζε γάιδαρο σε στύση

Σε πολλές περιοχές τα γαιδουράκια έχουν το προσωνύμιο Κυρ Μέντιος εξ ού και η περίφημη μπαλάντα του Βάρναλη.

Ποιος όμως γνωρίζει την προέλευση του ονόματος; Τη σχέση που έχει με αρχαία νομίσματα και την αξία του ζώου από τα αρχαία χρόνια;.

Η αρχαία ελληνική πόλη της Μένδης στη χερσόνησο της Κασσάνδρας της Χαλκιδικής ιδρύθηκε τον 8^ο αιώνα π. Χ. από αποίκους της Ερέτριας. Το όνομα πήρε από το φυτό μίνθη, είδος άγριας μέντας που ευδοκιμούσε στην περιοχή. Η λέξη «μίνθη» έγινε «μίνδη» και από εκεί βγήκε το όνομα της πόλης Μένδης. Τα βασικά προϊόντα της ήταν ο «Μενδαίος οίνος» και ο «Μένδιος όνος»

του συνεργάτη ιστορικού Κωνσταντίνου Λαγού

Η Μένδη γνώρισε μεγάλη ακμή στην αρχαϊκή και κλασική εποχή λόγω του εύφορου εδάφους της, του εμπορίου ξυλείας, της εξόρυξης χρυσού και ασημιού, αλλά και το εκλεκτό κρασί της (γνωστό ως «Μενδαίος οίνος»). Η πόλη ανέπτυξε εμπορικές σχέσεις με τις ελληνικές πόλεις της Θράκης αλλά και της νότιας Ιταλίας.

Από τον 6^ο αιώνα π. Χ. και μετά, η Μένδη έκοψε νομίσματα που γνώρισαν μεγάλη κυκλοφορία και πέρα από τα όρια της πόλης. Κάποια έχουν ως βασικό τύπο τους ένα αμφορέα της Μένδης, και ήταν και διαφήμιση για το κρασί της.

Τα περισσότερα, όμως, νομίσματα έχουν είτε ένα γάιδαρο είτε το κεφάλι του. Και αυτά ήταν ένα είδος διαφήμιση για ένα τοπικό προϊόν, το «Μένδιο όνο». Η  Μένδη φημιζόταν ότι στην περιοχή της τα γαϊδούρια ήταν καλής ποιότητας και γι αυτό τα εμπορευόταν σε υψηλές τιμές.

Μάλιστα, κάποιοι μελετητές θεωρούν ότι και το όνομα της πόλης μπορεί να μην έχει σχέση με τη μέντα αλλά το γάιδαρο (ή το άλογο) καθώς υπάρχει η θρακική λέξη mendi.

Στα τετράδραχμα που ο γάιδαρος απεικονίζεται ολόκληρος, αρχικά ήταν μόνος του και σε στύση. Όμως, από τα τέλη του 5^ου και τον 4^ο αιώνα π.Χ., κουβαλά στην πλάτη του τον Διόνυσο ξαπλωμένο και μεθυσμένο. Αυτός κρατά στο χέρι του ένα κάνθαρο με κρασί.

Στον οπισθότυπο των νομισμάτων υπάρχει ένα κλήμα με τέσσερα τσαμπιά σταφύλια. Έτσι και τα τετράδραχμα εκτός από το ντόπιο γαϊδούρι διαφήμιζαν και το κρασί. Τα τετράδραχμα της Μένδης ήταν δημοφιλή σε όλον τον ελληνικό κόσμο. Κόπηκαν σε σχετικά μεγάλους αριθμούς σε σχέση με το μέγεθος της πόλης.

Ήταν κυρίως μέσου των νομισμάτων της Μένδης που έγινε πανελληνίως γνωστός ο γάιδαρός της. Έτσι ακόμη και σήμερα το παρατσούκλι του γαϊδάρου είναι «κυρ-Μέντιος».

Πηγή αρχικής εικόνας: Wikimediamtx Commons