Γιατί το νερό των θαλασσών είναι αλμυρό και των ποταμών γλυκό. Οι δυσοίωνες προβλέψεις για το πόσιμο νερό

Όλοι οι άνθρωποι γνωρίζουν εκ πείρας ότι το θαλασσινό νερό είναι αλμυρό. Πιθανόν, όμως, να μην έχουν αναρωτηθεί από που προέρχεται το τόσο πολύ αλάτι ούτε γιατί η αλατότητα των ποταμών και των λιμνών είναι πολύ μικρή.

Τα 2/3 της επιφάνειας της Γης καλύπτονται από νερό. Το 97% αυτού είναι αλμυρό και ακατάλληλο για πόση. Μόλις το 3% είναι γλυκό και ενδείκνυται για γεωργική, κτηνοτροφική και βιομηχανική χρήση. Κι από αυτό, το 2% είναι εγκλωβισμένο σε παγετώνες και παγόβουνα.

Με λίγα λόγια, το χρήσιμο γλυκό νερό είναι σπάνιο, ενώ το λιγότερο χρήσιμο αλμυρό είναι άφθονο.

Σύμφωνα με την καθηγήτρια ατμοσφαιρικών και ωκεάνιων επιστημών, Γκάλεν Μακίνλεϊ, το αλάτι των ωκεανών και των θαλασσών έχει τις ρίζες του εκατομμύρια χρόνια πίσω.

Οι έρευνες έδειξαν ότι, όταν σχηματίστηκε η Γη, αέρια που ανέβλυζαν από το εσωτερικό της απελευθέρωσαν ιόντα νατρίου και χλωρίου, τα οποία έφτασαν στον ωκεανό μέσω των βροχοπτώσεων και της χερσαίας απορροής.

Οι φυσικές διαδικασίες

Το αλάτι στους ωκεανούς, που υπολογίζεται σε 3,5% του συνολικού τους νερού, είναι αποτέλεσμα δύο παραγόντων: της αποσάθρωσης της ξηράς και του χρόνου.

Αποσάθρωση σημαίνει πως μεταλλικά στοιχεία, όπως τα άλατα και τα χημικά συστατικά τους που βρίσκονται στους βράχους μεταφέρονται από την ξηρά στη θάλασσα.

Για να συμβεί αυτό, καθοριστικό ρόλο παίζει η βροχή, το νερό της οποίας δεν είναι απόλυτα καθαρό, καθώς περιέχει ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα που απορροφά από την ατμόσφαιρα.

Όταν η βροχή πέφτει στους βράχους, τους διαβρώνει κι έτσι μέταλλα, συμπεριλαμβανομένων και διάφορων αλάτων, απελευθερώνονται και διαρρέουν στο έδαφος. Μετά, μέσω των χειμάρρων, το αλάτι καταλήγει στο νερό των θαλασσών και των ωκεανών.

Δύο ακόμη πηγές άλατος είναι τα μεταλλικά στοιχεία, τα οποία βρίσκονται στο φλοιό της Γης κάτω από τους ωκεανούς, όπως υποθαλάσσια ηφαίστεια και γεωθερμικές πηγές, και ο αέρας που μεταφέρει σωματίδια από την ξηρά στη θάλασσα.

Μέρος του αλατιού των ωκεανών απορροφάται από τους υδρόβιους οργανισμούς και τα φυτά, ενώ ένα άλλο μέρος εναποτίθεται ως ίζημα στον πυθμένα του ωκεανού. Μέσα από αυτές τις διαδικασίες, που διαρκούν δισεκατομμύρια χρόνια, έχει συσσωρευτεί μια τεράστια ποσότητα αλατιού στη θάλασσα.

Γιατί οι ποταμοί και οι λίμνες έχουν γλυκό νερό

Σε αντίθεση με τις θάλασσες και τους ωκεανούς, τα ποτάμια και οι λίμνες περιέχουν ελάχιστη ποσότητα αλατιού.

Πρώτον διότι το νερό τους ανανεώνεται συνέχεια και δεύτερον γιατί έχουν “ηλικία” μερικά εκατομμύρια χρόνια, ενώ οι θάλασσες και οι ωκεανοί δισεκατομμύρια. Το νερό της θάλασσας περιέχει περίπου 300 φορές περισσότερα διαλυμένα άλατα από το μέσο νερό ενός ποταμού.

Ο χρόνος, επίσης, που παραμένει το αλάτι στο κάθε υδάτινο οικοσύστημα διαφέρει χαρακτηριστικά. Σύμφωνα με την Γκάλεν Μακίνλεϊ, μια σταγόνα νερού και τα ιόντα της θα παραμείνουν σε μια λίμνη για περίπου 200 χρόνια, ενώ στον ωκεανό για περίπου 100 με 200 εκατομμύρια χρόνια.

Η Νεκρά Θάλασσα, που βρίσκεται στα σύνορα Ιορδανίας και Ισραήλ, είναι, στην πραγματικότητα, η λίμνη με τη μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε αλάτι: 34%, δέκα φορές περισσότερη συγκριτικά με το νερό ενός ωκεανού.

Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι, στα αρχαία χρόνια, η στάθμη του νερού της ήταν πολύ πιο πάνω από την τωρινή και, με την πάροδο των ετών, η συμπύκνωση οδήγησε σε μεγάλη περιεκτικότητα αλατιού.

Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι η Νεκρά Θάλασσα θα μοιάζει με μια μικρή λιμνούλα στα μέσα του 21ου αιώνα, επειδή εξατμίζεται με πολύ γρήγορους ρυθμούς.

Πηγή κεντρικής φωτογραφίας: Pixabay