Γιατί το Μοναστήρι των Βενεδικτίνων στην Ιταλία αποτέλεσε στόχο των βομβαρδισμών των Συμμάχων; Η ανυπολόγιστη πολιτιστική καταστροφή

του αναγνώστη μας και ιστορικού, Απόστολου Δημητριάδη

Οι πολεμικές συγκρούσεις στην Ευρώπη τον 20ο αιώνα προκάλεσαν εκατόμβες θυμάτων και απέραντη θλίψη.

Η πολιτιστική κληρονομιά βρέθηκε στο στόχαστρο των βομβών με τραγικό αποτέλεσμα την καταστροφή μνημείων και έργων τέχνης ανεκτίμητης αξίας όπως στο Μοναστήρι του Κασσίνο της Κεντρικής Ιταλίας.

Η εισβολή των Συμμάχων στην Ιταλία

Η ολοκληρωτική επικράτηση των Συμμάχων στην Βόρεια Αφρική δημιούργησε τις κατάλληλες προϋποθέσεις για την εισβολή στην Ιταλική Χερσόνησο, με σκοπό την δημιουργία διπλού μετώπου και την διάσπαση των Δυνάμεων του Άξονα. Η απόβαση στην Σικελία και η επιτυχημένη έκβαση των μαχών συντέλεσε στην δημιουργία προγεφυρώματος με στόχο την Κεντρική Ιταλία.

Η 5η Αμερικανική Στρατιά υπό τον Στρατηγό Μάρκ Κλάρκ και 8η Βρετανική Στρατιά με επικεφαλής τον στρατηγό Μπέρναντ Μοντγκόμερυ αποβιβάζονται στο Σαλέρνο και σε μικρότερο βαθμό στην Καλαβρία και τον Τάραντα, αναγκάζοντας τον Στρατηγό Μπαντόλιο να υπογράψει Ανακωχή, ως επικεφαλής του Ανώτατού Φασιστικού Συμβουλίου, στις 8 Σεπτεμβρίου 1943.

Περισσότεροι από 300.000 άνδρες της συμμαχικής δύναμης από 15 διαφορετικές χώρες κατευθύνονται στην Ρώμη.

Η γερμανική γραμμή άμυνας

Ο Στρατάρχης Άλμπερτ Κέσσερλινγκ, αρχηγός του Γενικού Επιτελείου Αεροπορίας, εκπόνησε το σχέδιο υπό την ονομασία «Χειμερινή Γραμμή». Ουσιαστικά, πρόκειται για μια σειρά οχυρωματικών γραμμών για να εμποδίσουν την προέλαση των Συμμάχων, με δυνατότερη την γραμμή «Γκούσταβ», όπου στο δυτικό άκρο βρισκόταν η πόλη του Κασσίνο.

Λόγω της στρατηγικής θέσης της περιοχής, υπήρχαν ισχυρές γερμανικές οχυρώσεις και ορύγματα.

Το Μοναστήρι, σε περίοπτη θέση, εξαιρέθηκε από την αμυντική θωράκιση καθώς αποτελούσε σημαντικό μνημείο που ιδρύθηκε τον 6ο αιώνα από τον Άγιο Βενέδικτο της Νουρσίας με το μοναχικό τάγμα των Βενεδικτίνων.

Το κύμα των συμμαχικών επιθέσεων

Οι Συμμαχικές δυνάμεις, διαθέτοντας στις τάξεις τους στρατιώτες από την Βρετανική Κοινοπολιτεία και Πολωνικά τμήματα, γνώριζαν ότι ο δρόμος για την Ρώμη περνάει μέσα από τους «λόφους του Θανάτου», στο Μόντε Κασσίνο.

Εξαπέλυσαν τον χειμώνα του 1944 δύο επιθέσεις εναντίον των γερμανικών θέσεων με τραγική κατάληξη την απώλεια μεγάλου αριθμού στρατιωτών, που εκτίθονταν στα πυρά ανεβαίνοντας τον λόφο.

Οι Αμερικανοί, είχαν την εντύπωση ότι το μοναστήρι χρησιμοποιούνταν ως παρατηρητήριο για κατασκοπευτικούς λόγους. Στη πραγματικότητα, στο χώρο του Μοναστηριού βρίσκονταν μοναχοί και εκατοντάδες πρόσφυγες που είχαν βρει καταφύγιο. Η πόλη του Κασσίνο δέχονταν ορυμαγδό πυρών από την θάλασσα και την αεροπορία των Συμμάχων.

Στις 15 Φεβρουαρίου 250 αεροσκάφη των Συμμάχων εναπόθεσαν μεγάλο αριθμό εκρηκτικών βομβών στην κορυφή του Λόφου, όπου το μοναστήρι μετατράπηκε σε μία άμορφη μάζα, κατάλληλη θέση για τους Γερμανούς Αλεξιπτωτιστές.

Ο Βομβαρδισμός του Μοναστηριού απέδωσε ακριβώς τα αντίθετα αποτελέσματα καθώς δημιουργήθηκε ισχυρή άμυνα από τα χαλάσματα. Τον Μάϊο οργανώθηκε μία ολομέτωπη επίθεση στον λόφο του Κασσίνο από 4 σημεία.

Αν και η αντίσταση των Γερμανών υπήρξε λυσσαλέα, στις 17 Μαΐου, Πολωνικά στρατεύματα κατέλαβαν το Μοναστήρι στην κορυφή του Μόντε Κασσίνο.

Ο δρόμος για την Ρώμη

Οι Σύμμαχοι κατόρθωσαν να σπάσουν την «Χειμερινή Γραμμή» των Γερμανών και να εισέλθουν στην Ρώμη στις 4 Ιουνίου 1944. Αποτίσαν, όμως, βαρύτατο φόρο αίματος καθώς 55.000 σύμμαχοι και 20.000 Γερμανοί στρατιώτες σκοτώθηκαν σε μία από τις φονικότερες μάχες του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και της Ιταλικής Εισβολής.

Η καταστροφή των γλυπτών και των τοιχογραφιών του μοναστηριού υπήρξε ανυπολόγιστη και θα ήταν ακόμη μεγαλύτερη εάν οι Γερμανοί δεν είχαν υφαρπάξει και απομακρύνει ένα σημαντικό αριθμό έργων τέχνης και αρχείων.