Το λιμανάκι του Πειραιά που κάποτε ήταν ιδιωτική παραλία για το χαρέμι του πασά. Γιατί στην αρχαιότητα λεγόταν Μουνιχία

Η αρχική φωτογραφία δείχνει την περιοχή όπως ήταν στις αρχές του 20 αιώνα μέσα από τον φακό του Άγγλου ακαδημαϊκού William John Woodhouse που πραγματοποίησε πολλά ταξίδια στην Ελλάδα από το 1890 έως το 1935. Επιχρωματίστηκε για τις ανάγκες του άρθρου.

Λίγα πράγματα αναγνωρίζονται σήμερα και σίγουρα όχι κτίρια και παραθαλάσσια καταστήματα  στην ακτογραμμή. Όπως βλέπουμε, το αποκαλούμενο Τουρκολίμανο, είχε μια όμορφη αμμουδιά η οποία μέσα στο πέρασμα των χρόνων σταδιακά εξαφανίστηκε.

Λιμένας «Μουνιχίας»

Στα αρχαία χρόνια ονομαζόταν Λιμένας Μουνιχίας. Όπως αναφέρει ο Ευριπίδης στον Ιππόλυτο, αρχικός ιδρυτής της περιοχής ήταν ο μυθικός ήρωας «Μούνιχος» που εγκαταστάθηκε στην περιοχή με τους οπαδούς τους «Μινύες».

Υπάρχουν δυο εκδοχές για το πως βρέθηκε ο Μούνιχος στο Μικρολίμανο. Η πρώτη αναφέρει ότι ήταν γιός του Πεντευκλή, που εκδιώχθηκε από τους Θράκες, από τον Ορχομενό της Βοιωτίας και στην συνέχεια κατέλαβε τον λόφο της σημερινής Καστέλλας. Εκεί που σήμερα βρίσκεται ο Ναυτικός Όμιλος Ελλάδος φέρεται ότι ίδρυσε το ναό της Αρτέμιδας.

Η δεύτερη εκδοχή παρουσιάζει τον Μούνιχο, ως τον πρώτο μυθικό βασιλιά του Πειραιά, ο οποίος επέτρεψε στους Μινύες να εγκατασταθούν στην περιοχή του όταν εκδιώχθηκαν από την Βοιωτία. Οι Μινύες ήταν ξακουστοί τεχνίτες και είχαν πολλές ικανότητες.

Ανεξάρτητα από το ποια από τις δύο εκδοχές είναι η αληθινή, ο Μούνιχος στιγμάτισε την περιοχή αφού μέχρι τον 18 αιώνα διατήρησε το όνομά του.

Το Μικρολίμανο ήταν ένα μικρό φυσικό λιμάνι και στην παραλία του οι κάτοικοι κολυμπούσαν και οι ψαράδες άφηναν τις βάρκες τους. Το επόμενο φωτογραφικό ντοκουμέντο του 1939 δείχνει πως οι βάρκες βγήκαν στην αμμουδιά.

Γιατί Τουρκολίμανο;

Κατά την τουρκοκρατία στο γραφικό λιμάνι της Μουνιχίας, επιτρέπονταν αποκλειστικά η προσάραξη τουρκικών πλοίων και έτσι η περιοχή ονομάστηκε Τουρκολίμανο. Ωστόσο υπάρχει και η θεωρία ότι η περιοχή ονομάστηκε Τουρκολίμανο από τον Πασά του Πειραιά, που σύμφωνα με την παράδοση είχε παραχωρήσει το λιμάνι στο χαρέμι του.

Το μικρό φυσικό λιμάνι κάτω από το λόφο της Καστέλλας ήταν απομονωμένο και οι όμορφες κοπέλες του χαρεμιού, μπορούσαν να κάνουν το μπάνιο τους μακριά από τα αδιάκριτα βλέμματα.

Μετά την απελευθέρωση από του Οθωμανούς, οι Έλληνες δεν ήθελαν να συνδέουν το γραφικό λιμάνι με τους μέχρι τότε κατακτητές και άλλαξαν την ονομασία. Για λίγο καιρό το Τουρκολίμανο ονομάστηκε Λιμένας «Κουμουνδούρου» από την πολιτικό και μετέπειτα πρωθυπουργό Αλέξανδρο Κουμουνδούρου.

Η ονομασία όμως δεν καθιερώθηκε και σιγά σιγά επανήλθε το όνομα «Μουνιχία». Στο Μικρολίμανο και βορειοδυτικά του λόφου της Καστέλλας εγκαταστάθηκαν μαζικά Κρήτες. Μέχρι και σήμερα οι Κρητικοί έχουν μια δυναμική παρουσία στην περιοχή, ενώ υπάρχουν και πάρα πολλά καταστήματα με Κρητικά προϊόντα.

Το 1922 με την καταστροφή της Σμύρνης, στο δυτικό τμήμα του λόφου της Καστέλας, εγκαταστάθηκαν πάρα πολλοί πρόσφυγες. Ασχολήθηκαν κυρίως με την αλιεία και το εμπόριο.

Το 1925 ειδική επιτροπή επανέφερε επίσημα την ονομασία «Μουνιχία», η οποία διατηρήθηκε μέχρι το 1967. Ο Αριστείδης Σκυλίτσης που ήταν ο χουντικός δήμαρχος του Πειραιά, επέβαλε την ονομασία «Μικρολίμανο», με το πρόσχημα ότι η ονομασία «Μουνιχία» δεν ήταν εύηχη, ενώ το «Τουρκολίμανο» παρέπεμπε στα χρόνια των Οθωμανών κατακτητών.

Με πληροφορίες από  Πειραιόραμα. Αρχική φωτογραφία: Το Μικρολίμανο στις αρχές του 20ου αιώνα. Στο βάθος διακρίνεται η Έπαυλη Κουμουνδούρου. Φωτο : William Woodhouse/Nicholson Collection/Sidney University. Επιχρωματισμός © Μηχανή του Χρόνου.