Γιατί τα καιρικά φαινόμενα με γυναικεία ονόματα δεν τρόμαζαν τους πολίτες; Πότε ξεκίνησε η ονομασία τους και γιατί

Η ονομασία των καταιγίδων ή των κυκλώνων δεν αποτελεί μία μετεωρολογική καινοτομία. Συμβαίνει εδώ και αιώνες.

Όταν ένας τυφώνας έπληξε το Πουέρτο Ρίκο, στις 4 Οκτωβρίου του 1526, την ημέρα της καθολικής γιορτής του Αγίου Φραγκίσκου της Ασίζης, το φαινόμενο ονομάστηκε “Σαν Φρανσίσκο”.

Ο μετεωρολόγος που έδινε ονόματα πολιτικών στις καταιγίδες

Πιστεύεται ότι ο πρώτος μετεωρολόγος που ονοματοδότησε επισήμως τις καταιγίδες ήταν ο πολυταξιδεμένος Κλέμεντ Ρέιγκ. Αρχικά, συνήθιζε να “βαπτίζει” τα έντονα καιρικά φαινόμενα με ονόματα ηρώων και χαρακτήρων από την ελληνική και ρωμαϊκή μυθολογία, όπως Ξέρξης ή Αννίβας.

Ο Ρέιγκ ήταν κορυφαίος στον χώρο. Υπήρξε μέλος της Βασιλικής Μετεωρολογικής Εταιρείας του Λονδίνου, αργότερα κατέκτησε το Χρυσό Μετάλλιο της Μετεωρολογικής Εταιρείας της Σκωτίας και συνέχισε τη σπουδαία καριέρα του στην Αυστραλία. Όταν βρέθηκε ένα βήμα πριν γίνει διευθυντής ενός νέου μετεωρολογικού γραφείου, το 1900, η κυβέρνηση της χώρας αρνήθηκε τον διορισμό του.

Απογοητευμένος, αποφάσισε να εκδικηθεί, δίνοντας σε ορισμένους κυκλώνες, που έπλητταν το νότιο ημισφαίριο, ονόματα Αυστραλών πολιτικών. Οι James Drake, Edmund Barton and Alfred Deakin εκτός από πολιτικοί ήταν πλέον και τυφώνες!

Β΄ Παγκόσμιος

Αυτό το σύστημα ονοματοδοσίας των καιρικών φαινομένων σταμάτησε με τη συνταξιοδότηση του Ρέιγκ και αναβίωσε κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Στα τέλη της δεκαετίας του 1940, το Γραφείο Τυφώνων της Πολεμικής Αεροπορίας των ΗΠΑ στο Μαϊάμι της Φλόριντα άρχισε να ονομάζει τους τροπικούς κυκλώνες στον Βόρειο Ατλαντικό, χρησιμοποιώντας το φωνητικό αλφάβητο. Το συγκεκριμένο αλφάβητο είχε αποκλειστικά στρατιωτική χρήση και κατά συνέπεια οι ονομασίες των φαινομένων που προέκυπταν, προορίζονταν μόνο για τις αρμόδιες υπηρεσίες και δεν δημοσιεύονταν στο κοινό.

Σταδιακά, οι μετεωρολόγοι των ΗΠΑ συνειδητοποίησαν ότι η χρήση σύντομων και ευκολομνημόνευτων ονομάτων, θα μπορούσε να είναι ένας απλός και αποτελεσματικός τρόπος, για να προειδοποιούν και να επιστούν την προσοχή στους πολίτες, για τις πιθανές επιπτώσεις έντονων καιρικών φαινομένων. Ένας τρόπος να ξεχωρίζουν τις “απλές” καταιγίδες με εκείνες που έχαιραν ιδιαίτερης προσοχής.

Ειδικά, όταν συνέβαιναν δύο ή περισσότεροι τυφώνες ταυτόχρονα, η ανάγκη να μπορούν να εξηγήσουν στους πολίτες τι συμβαίνει και τι πρέπει να κάνουν, χωρίς να προκαλούν σύγχυση, ήταν περισσότερο από επιτακτική. Έτσι, στα τέλη της δεκαετίας του 1950, το Εθνικό Κέντρο Τυφώνων των ΗΠΑ άρχισε να συστήνει στο κοινό τους τροπικούς κυκλώνες, χρησιμοποιώντας ονόματα.

Γυναικεία ονόματα σημαίνει μεγαλύτερος κίνδυνος;

Για να αποφευχθούν ενδεχόμενες διαφωνίες, τα μέλη του Εθνικού Κέντρου αποφάσισαν να χρησιμοποιήσουν αποκλειστικά γυναικεία ονόματα για τις καταιγίδες. Όπως και έγινε μέχρι το 1979, όταν άρχισαν πια να μπαίνουν και τα ανδρικά ονόματα “στο παιχνίδι”.

Μελέτη του Πανεπιστημίου Princeton, που πραγματοποιήθηκε το 2014, υπέδειξε ότι οι τυφώνες με γυναικεία ονόματα προκαλούσαν “σημαντικά περισσότερους θανάτους, επειδή οδηγούν σε μικρότερο αντιληπτό κίνδυνο και κατά συνέπεια σε μικρότερη ετοιμότητα“. Οι περισσότεροι πολίτες, δηλαδή, στο άκουσμα μιας κακοκαιρίας με γυναικείο όνομα, έτειναν ή και τείνουν να φοβούνται  λιγότερο και να γίνονται απρόσεκτοι.

Όταν η κακοκαιρία έχει ανδρικό όνομα, η ανησυχία είναι μεγαλύτερη.

Πώς αποφασίζονται οι ονομασίες;

Στην Ευρώπη οι καταιγίδες ονομάζονται ύστερα από συμφωνία της μετεωρολογικής εταιρείας Met Office του Ηνωμένου Βασιλείου, του Met Éireann της Ιρλανδίας και του Βασιλικού Μετεωρολογικού Ινστιτούτου των Κάτω Χωρών (KNMI). Ο κατάλογος ονομάτων καθορίζεται εκ των προτέρων, εκτελείται με αλφαβητική σειρά και συνήθως εναλλάσσεται μεταξύ ονομάτων που συνδέονται με το ανδρικό και το γυναικείο φύλο.

Σύμφωνα με το Met Office, η απόφαση για την ονομασία μιας καταιγίδας “βασίζεται σε έναν συνδυασμό τόσο των επιπτώσεων που μπορεί να έχει ο καιρός, όσο και της πιθανότητας να συμβούν αυτές οι επιπτώσεις. Μια καταιγίδα θα ονομαστεί όταν έχει τη δυνατότητα να προκαλέσει κίτρινη ή κόκκινη προειδοποίηση καιρού“. Ονόματα που ξεκινούν από Q, U, X, Y ή Z, δεν τιτλοφορούν ποτέ μία καταιγίδα.

Σήμερα υπάρχουν έξι κατάλογοι ονομάτων για κάθε περιοχή όπου αναπτύσσονται καταιγίδες και εναλλάσσονται στη χρήση τους με την πάροδο των ετών. Έτσι, τα ονόματα που χρησιμοποιήθηκαν για τους τυφώνες το 2020 θα χρησιμοποιηθούν ξανά το 2026.

Εάν μια καταιγίδα είναι ιδιαίτερα καταστροφική ή έχει προκαλέσει εκτεταμένες απώλειες ζωών, το όνομα μπορεί να “αποσυρθεί” και να αντικατασταθεί στον κατάλογο με κάποιο άλλο. Το όνομα Ίρμα, για παράδειγμα, αποσύρθηκε μετά τις καταστροφικές ζημιές που προκάλεσε ο τυφώνας Ίρμα το 2017.

Επίσης, υπάρχει σχετική οδηγία για την περίπτωση που αυξηθεί η συχνότητα των καταιγίδων. Έτσι, αν στη λεκάνη του Ατλαντικού εκδηλωθούν περισσότεροι από εικοσιένας ονομαστικοί τροπικοί κυκλώνες σε μια εποχή, οι πρόσθετες καταιγίδες θα πάρουν τα ονόματά τους από τα γράμματα του ελληνικού αλφαβήτου.

Ελλάδα

Σύμφωνα με το meteo, η ονομασία καταιγίδων ή έντονων καιρικών φαινομένων ξεκίνησε το 2017, με την κακοκαιρία Αριάδνη (5/01/2017-11/01/2017).

Η Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία, αναφέρει συγκεκριμένα πως

“αποφασίσθηκε να δίνονται ονόματα σε χαμηλά βαρομετρικά/διαταραχές, οι οποίες αναμένονται να επιφέρουν σημαντικές κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις στη χώρα”.

Ακολουθώντας την πρακτική των Ευρωπαϊκών Μετεωρολογικών Υπηρεσιών, η ονοματοδοσία αποσκοπεί στο να διευκολύνει την μεταφορά της πληροφορίας στους πολίτες ώστε να λάβουν, στο μέτρο του δυνατού, όλα τα απαραίτητα μέτρα και προφυλάξεις για την προστασία της ζωής και της περιουσίας τους.

Πηγή: BBC, The Guardian