Γιατί τα αγάλματα του Βούδα είχαν επιρροές από Έλληνες θεούς και ειδικά τον Απόλλωνα. Ο ρόλος του Μεγάλου Αλεξάνδρου στην ανατολική τέχνη και αρχιτεκτονική (φωτογραφίες)

Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του, ο Μέγας Αλέξανδρος κατέκτησε το μεγαλύτερο μέρος του τότε γνωστού κόσμου προς την ανατολή και έφτασε στις παρυφές της Ινδίας, χωρίς να έχει ηττηθεί ούτε σε μια μάχη.

Μαζί του δεν μετέφερε μόνο ελληνικά έργα τέχνης, αλλά και Έλληνες τεχνίτες, επιστήμονες και καλλιτέχνες.

Ο ελληνικός πολιτισμός εισήλθε στον ινδικό και βουδιστικό πολιτισμό. Η Δύση “ενώθηκε” με την Ανατολή.

Αποτέλεσμα ήταν η ελληνοβουδιστική τέχνη. Αγάλματα με ξεκάθαρη ελληνιστική επίδραση.

Βουδιστικές θεότητες με χαρακτηριστικά ελλήνων θεών, αλλά και έργα με αναπαραστάσεις από την ελληνική μυθολογία που σώζονται μέχρι σήμερα, αποδεικνύουν την επιρροή που άσκησε η αρχαία ελληνική σκέψη, χωρίς όμως να χαθούν τα ινδικά χαρακτηριστικά.

Η ελληνική παρουσία στην Ανατολή

Η ελληνική επίδραση στις βουδιστικές παραδόσεις εκτιμάται ότι διήρκεσε από τον 4ο αιώνα π.Χ έως τον 5ο αιώνα μ.Χ. και εξαλείφθηκε με την επέκταση του Ισλάμ.

Στις κατακτημένες περιοχές, ο Αλέξανδρος ίδρυσε νέες πόλεις όπως την Αλεξάνδρεια του Ώξου και την Αλεξάνδρεια του Καυκάσου στη Βακτριανή.

Μετά τον θάνατο του Αλέξανδρου το 323 π.Χ., οι διάδοχοι του έφτιαξαν τα δικά τους βασίλεια. Ανάμεσά τους ήταν και ο Σέλευκος Α, ο οποίος ίδρυσε την αυτοκρατορία των Σελευκιδών, η οποία επεκτεινόταν ως την Ινδία.

Μετέπειτα το ανατολικό κομμάτι του βασιλείου των Σελευκιδών αποσπάστηκε και δημιουργήθηκε το ανεξάρτητο ελληνικό βασίλειο της Βακτριανής, το οποίο μετεξελίχθηκε στο Ινδοελληνικό βασίλειο. Συνεχίστηκε με τη μερικώς εξελληνισμένη αυτοκρατορία των νομάδων Κουσανιτών κατά τον 1ο ως τον 3ο αιώνα, η οποία είχε υιοθετήσει πολλά χαρακτηριστικά του ελληνικού πολιτισμού, όπως το αλφάβητο, καλλιτεχνικές τεχνοτροπίες και φιλοσοφικά ρεύματα.

Ο “Ελληνόμορφος” Βούδας

Η ελληνοβουδιστική τέχνη ήκμασε στο σημερινό βόρειο Πακιστάν, σε περιοχές όπως η Γανδάρα. Παρόλο που τα θέματα των έργων ήταν βουδιστικά, η τεχνοτροπία ήταν ελληνική.

Ανάμεσα στα έργα που δημιουργήθηκαν εκείνη την εποχή ήταν και το άγαλμα του Βούδα.

Μέχρι τότε ο Βούδας απεικονιζόταν μόνο με σύμβολα, όπως ένα δέντρο, μια πατημασιά και έναν άδειο θρόνο.

Ιστορικοί εκτιμούν ότι οι Έλληνες της Ανατολής έδωσαν ανθρώπινη μορφή στον Βούδα. Θεωρείται ότι εμπνεύστηκαν τη μορφή του από απεικονίσεις του θεού Απόλλωνα.

Ανάμεσα στα στοιχεία που θυμίζουν Ελλάδα, είναι η Ελληνορωμαϊκή τήβεννος ή το ιμάτιο που καλύπτει και τους δύο ώμους, η όρθια στάση του σώματος και το ελαφρώς παρατεταμένο πόδι του.

Εκτιμάται ότι τα κατσαρά μαλλιά είναι στοιχείο που πήραν οι τεχνίτες από το πρότυπο του Απόλλωνα του Μπελβεντέρε, το οποίο κατασκευάστηκε το 330 π.Χ. Η έκφραση επίσης, θυμίζει τα ελληνικά αγάλματα. Είναι ήρεμη και έχει ένα μελαγχολικό ύφος. Έτσι, ο Βούδας έγινε πιο προσιτός στους πιστούς του.

Ο Δαλάι Λάμα ο 14ος είχε γράψει: “Ένα από τα ξεχωριστά χαρακτηριστικά της σχολής τέχνης της Γανδάρας που εμφανίστηκε στην βορειοανατολική Ινδία, είναι ότι έχει ξεκάθαρα επηρεαστεί από τον νατουραλισμό της κλασικής ελληνικής τεχνοτροπίας. Έτσι, ενώ αυτές οι απεικονίσεις εξακολουθούν να μεταφέρουν την εσωτερική γαλήνη που έρχεται με την εφαρμογή των διδαχών του Βούδα, μας δίνουν επίσης και μια εικόνα των ανθρώπων της εποχής, οι οποίοι περπατούσαν, μιλούσαν και κοιμόντουσαν, με τον ίδιο τρόπο που κάνουμε και εμείς. Νιώθω πως αυτό είναι πολύ σημαντικό. Οι αναπαραστάσεις αυτές εμπνέουν γιατί δεν δείχνουν μόνο τον σκοπό, αλλά και την αίσθηση του τι μπορεί να καταφέρει ο κάθε άνθρωπος αρκεί να προσπαθήσει”.

Πέρα από τον Βούδα, και άλλες βουδιστικές θεότητες πήραν μορφή που θυμίζει τις αρχαιοελληνικές θεότητες. Ο προστάτης του Βούδα, Βατζραπάνι, δημιουργήθηκε με στοιχεία της μορφής του Ηρακλή.

Σιγά σιγά, στα έργα τους εντάχθηκαν με άλλα αρχαιοελληνικά πλάσματα, όπως Κένταυροι και Τρίτωνες, νηρηίδες, μαίανδροι, έλικες, τσαμπιά με σταφύλια.

Σε ανασκαφές στην περιοχή, έχουν βρεθεί νομίσματα με τη μορφή του ινδοέλληνα βασιλιά Μενάνδρου Α, σφραγίδες και αγάλματα με τη μορφή της Αθηνάς και του Έρωτα.

Επηρεάστηκε ακόμη και η αρχιτεκτονική τους. Σύμφωνα με γραπτές αναφορές, όταν ο απόστολος Θωμάς επισκέφτηκε την περιοχή Τάξιλα, ανέφερε ότι «η πόλη έχει κάστρο ολόγυρα όπως οι ελληνικές πόλεις, οι δρόμοι θυμίζουν τους δρόμους της Αθήνας και τα σπίτια είναι διώροφα».

Οι επιδράσεις της ελληνοβουδιστικής τέχνης έφτασαν μέχρι την κεντρική Ασία, την Κίνα και την Ιαπωνία. Σε αυτό το ταξίδι, ο ελληνικός πολιτισμός ενώθηκε με τον πολιτισμό δεκάδων άλλων λαών και απέδειξε ότι η τέχνη δεν έχει σύνορα.

Τις φωτογραφίες μας τις παραχώρησε η ταξιδιωτική φωτογράφος Δήμητρα Στασινοπούλου. Μπορείτε να απολαύσετε τα ταξίδια της εδώ.

Διαβάστε επίσης: Πώς ο Μέγας Αλέξανδρος έχασε 45.000 άνδρες; Ποιος στρατάρχης είχε τις μεγαλύτερες απώλειες σε μάχη; Πόσα χιλιόμετρα διήνυσε σε μια ημέρα ο στρατός του Καίσαρα