Γιατί στην αρχαία Ελλάδα ο ουρανός είχε χρώμα “μπρούτζινο”, το κρασί και η θάλασσα ήταν “πορφυρά”. Πώς αντιλαμβάνονταν ο Όμηρος και ο Αριστοτέλης τα χρώματα και γιατί δεν υπήρχε λέξη για το “γαλάζιο”

ΠΗΓΗ: Το βιβλίο ολικής άγνοιας, Τζον Λόϋντ & Τζον Μιτσινσον, εκδόσεις ΠΑΤΑΚΗ

Στην αρχαία Ελλάδα δεν υπήρχε λέξη για το “γαλάζιο”. Οι πλησιέστερες λέξεις στο γαλάζιο – γλαυκό και κυανό – εκφράζουν τη σχετική ένταση του φωτός και του σκότους και ουσιαστικά δεν περιγράφουν το καθαυτό χρώμα. Ο Όμηρος αναφέρει μόνο τέσσερα χρώματα στα δύο έργα του Ιλιάδα και Οδύσσεια: το μαύρο, το λευκό, πρασινοκίτρινο (για να περιγράψει το μέλι, το χυμό των φυτών και το αίμα) και το πορφυρό.

Όταν ο Όμηρος χαρακτηρίζει τον ουρανό “μπρούτζινο” εννοεί ότι είναι εκτυφλωτικά λαμπερός, σαν καλογυαλισμένη ασπίδα, όχι ότι έχει το χρώμα του μπρούτζου. Με την ίδια λογική θεωρούσε ότι το κρασί, η θάλασσα και τα πρόβατα είχαν όλα το ίδιο χρώμα, ήταν πορφυρά.

Ο Αριστοτέλης είχε προσδιορίσει εφτά διαφορετικά χρώματα για τα οποία πίστευε ότι προέρχονταν από το μαύρο και το άσπρο, όμως στην πραγματικότητα επρόκειτο για διαβαθμίσεις φωτεινότητας, όχι χρώματος.

Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι ένας αρχαίος Έλληνας που έζησε πριν από 2.500 χρόνια περίπου και δύο ρομποτικά οχήματα της ΝΑSA που βρίσκονται στον Άρη εν έτει 2006 αντιλαμβάνονται τα χρώματα με τον ίδιο ακριβώς τρόπο.

Μια εξήγηση που δόθηκε μετά την εμφάνιση των θεωριών του Δαρβίνου, ήταν ότι ο αμφιβληστροειδής των αρχαίων Ελλήνων δεν είχε αναπτύξει την ικανότητα να αντιλαμβάνεται τα χρώματα, όπως σήμερα.

Σήμερα ωστόσο πιστεύεται ότι ομαδοποιούσαν τα αντικείμενα με βάση τις ιδιότητές τους, όχι το χρώμα τους. Η λέξη “κίτρινο” ή “ανοιχτό πράσινο” στην πραγματικότητα σήμαινε υγρό, φρέσκο και ζωντανό, επομένως ήταν η κατάλληλη λέξη για να περιγράψει το αίμα, τον “χυμό” των ανθρώπων.

Το φαινόμενο αυτό δεν είναι τόσο σπάνιο όσο ενδεχομένως να νομίζετε. Στην Παπούα- Νέα Γουινέα υπάρχουν περισσότερες γλώσσες από οποιοδήποτε άλλο μέρος του κόσμου, όμως εκτός από το διαγωνισμό μεταξύ ανοιχτού και σκούρου, σε πολλές από αυτές δεν γίνεται αναφορά σε κανένα απολύτως χρώμα.

Τα αρχαία ουαλικά δεν έχουν λέξη για το “καφέ”, το “γκρι”, το “γαλάζιο” και το “πράσινο”. Το χρωματικό φάσμα είναι χωρισμένο με τελείως διαφορετικό τρόπο: μια λέξη (glas) καλύπτει μέρος του πρασίνου, μια άλλη το υπόλοιπο πράσινο, όλο το γαλάζιο και μέρος του γκρι, μια τρίτη αντιπροσωπεύει το υπόλοιπο γκρι και όλο ή μέρος του καφέ.

Στα ρωσικά δεν υπάρχει μία και μοναδική λέξη για το “γαλάζιο”. Στη θέση της υπάρχουν δύο λέξεις “γκάλουμπόι” και “σίνι”, που συνήθως μεταφράζονται ως “ανοιχτό γαλάζιο” και “σκούρο γαλάζιο”, ωστόσο για τους Ρώσους αποτελούν δύο εντελώς διαφορετικά χρώματα, όχι δυο διαφορετικές αποχρώσεις του ίδιου χρώματος.

Σε όλες τις γλώσσες η εμφάνιση των χρωματικών όρων γίνεται με τον ίδιο τρόπο. Μετά το μαύρο και το άσπρο, το κόκκινο είναι πάντοτε το τρίτο χρώμα που αποκτά όνομα, το πράσινο και το κίτρινο είναι το τέταρτο και πέμπτο , το γαλάζιο είναι το έκτο και το καφέ το έβδομο.

ΠΗΓΗ: Το βιβλίο ολικής άγνοιας, Τζον Λόϋντ & Τζον Μιτσινσον, εκδόσεις ΠΑΤΑΚΗ

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Πώς έφτιαχναν το φημισμένο μπλε χρώμα στην αρχαία Αίγυπτο; Το χρησιμοποίησαν οι Έλληνες στον Παρθενώνα και οι Ρωμαίοι στην Πομπηία