Γιατί “πρασινίζει” η έρημος Σαχάρα. Εικόνες της NASA αποτυπώνουν την επέκταση του φαινομένου

Τμήματα της ερήμου Σαχάρα είναι σημαντικά πιο πράσινα από το συνηθισμένο, καθώς σημειώθηκαν φέτος πέντε φορές περισσότερες βροχές από τον μέσο όρο για την περιοχή.

Στη Βόρεια Αφρική, όπου βρίσκονται μερικά από τα πιο ξηρά μέρη στη Γη έχουν δει πενταπλάσια βροχόπτωση από τις μέσες τιμές του Σεπτεμβρίου. Οι πλημμύρες έχουν επηρεάσει περισσότερους από τέσσερα εκατομμύρια ανθρώπους σε 14 χώρες, σύμφωνα με το Παγκόσμιο Επισιτιστικό Πρόγραμμα του ΟΗΕ. Οι έντονες βροχοπτώσεις και οι πλημμύρες έχουν προκαλέσει τον θάνατο ή έχουν εκτοπίσει χιλιάδες ανθρώπους και έχουν διαταράξει τις γεωργικές δραστηριότητες σε περιοχές όπου δεν υπάρχει ήδη αρκετό φαγητό για τον πληθυσμό.

Οι επιστήμονες επισημαίνουν πως για το φαινόμενο ευθύνεται μία μετατόπιση προς τα βόρεια στην περιοχή των νεφών και της βροχής που περιβάλλει τη Γη κοντά στον ισημερινό. Στην περιοχή αυτή, που ονομάζεται Ζώνη Διατροπικής Σύγκλισης (Intertropical Convergence Zone – ITCZ), οι άνεμοι του Νοτίου Ημισφαιρίου που πνέουν από τα νοτιοανατολικά συγκλίνουν με τους ανέμους του βορείου ημισφαιρίου που πνέουν από τα βορειοανατολικά. Ο συνδυασμός συγκλινόντων ανέμων, ισχυρού ήλιου και ζεστού νερού των ωκεανών οδηγεί σε υγρό αέρα και συνεχή σύννεφα, βροχές και καταιγίδες.

Η κίνηση του ITCZ ​​βόρεια και νότια του ισημερινού κατά τη διάρκεια του έτους οφείλεται κυρίως στη διαφορά θερμοκρασίας μεταξύ του βόρειου και του νότιου ημισφαιρίου. Παρασύρεται προς το θερμότερο ημισφαίριο, πράγμα που σημαίνει ότι κατοικεί βόρεια του ισημερινού κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού του βόρειου ημισφαιρίου, συνήθως φθάνοντας στο βορειότερο σημείο του τον Αύγουστο ή τον Σεπτέμβριο.

Οι επιστήμονες δεν είναι σίγουροι ακριβώς γιατί το ITCZ ​​έχει ταλαντευτεί τόσο βόρεια φέτος. Θα μπορούσε να οφείλεται στη ζέστη – ρεκόρ στον Βόρειο Ατλαντικό Ωκεανό, που αυξάνει τη διαφορά θερμοκρασίας μεταξύ του βόρειου και του νότιου ημισφαιρίου, σύμφωνα με τον Francesco S.R. Pausata, καθηγητή Ατμοσφαιρικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο του Κεμπέκ στο Μόντρεαλ που έχει μελετήσει το ITCZ.

Θα μπορούσε επίσης να υπάρχει σύνδεση με την υπερθέρμανση του πλανήτη που θερμαίνει το βόρειο ημισφαίριο περισσότερο από το νότιο ημισφαίριο. «Το βόρειο ημισφαίριο, καθώς εκεί υπάρχει περισσότερη ξηρά από το νότιο ημισφαίριο, τείνει να ζεσταίνεται περισσότερο και ως εκ τούτου θα μπορούσε να ωθήσει το ITCZ ​​πιο βόρεια», είπε ο Pausata.

Η μετατόπιση του ITCZ ​​προς τα βόρεια μπορεί επίσης να συμβάλλει στην έλλειψη δραστηριότητας τυφώνων στον Ατλαντικό. Επειδή τα τροπικά κύματα που γεννήθηκαν από το ITCZ ​​εξέρχονται από την Αφρική στον Ατλαντικό Ωκεανό πιο βόρεια από το συνηθισμένο, συναντούν ψυχρότερο αέρα και νερά, γεγονός που μπορεί να περιορίσει τις δυνατότητες ανάπτυξης τυφώνων.

Καθώς η έντονη βροχόπτωση που σχετίζεται με το ITCZ ​​έχει προχωρήσει πιο βόρεια από το συνηθισμένο φέτος, η μεγαλύτερη αύξηση πρασίνου σε σχέση με πέρυσι εμφανίζεται σε όλη τη λωρίδα της βορειοκεντρικής Αφρικής που καλύπτει τη νότια Μαυριτανία, το νότιο Μάλι, τη Μπουρκίνα Φάσο, το νότιο Νίγηρα, τη βόρεια Νιγηρία, το νότιο Τσαντ, το νότιο Σουδάν και τμήματα του Νοτίου Σουδάν, της Ερυθραίας, της Αιθιοπίας και της Κένυας.

Ακριβώς στα νότια, οι περιοχές που έχουν δεχτεί σημαντικά λιγότερη βροχή από το συνηθισμένο – συμπεριλαμβανομένης της Γουινέας, της Γκάνας, του κεντρικού στη νότια Νιγηρία, του Καμερούν, του νοτιοανατολικού Σουδάν και ενός τμήματος της δυτικής Αιθιοπίας – έχουν δει τη μεγαλύτερη μείωση πρασίνου από πέρυσι.

Οι δορυφόροι της NASA καταγράφουν επίσης αυτό που ονομάζεται «αληθινή έγχρωμη» άποψη του πλανήτη, η οποία μοιάζει με αυτό που θα έβλεπε το ανθρώπινο μάτι. Η πιο εντυπωσιακή αύξηση του πράσινου φέτος μπορεί να παρατηρηθεί στο νότιο Τσαντ, στο νότιο Σουδάν και στην Ερυθραία. Τα σύννεφα τείνουν να εμποδίζουν τη θέα των περιοχών στα νότια που είναι λιγότερο πράσινες από πέρυσι.

Η μετατόπιση του πρασίνου προς τα βόρεια είναι το αποτέλεσμα των βροχών των μουσώνων που σπρώχνουν πιο βόρεια από το συνηθισμένο. Τμήματα του Μάλι, του Νίγηρα, του Τσαντ, του Σουδάν και της Ερυθραίας έχουν δει τις μεγαλύτερες αυξήσεις στις βροχοπτώσεις σε σύγκριση με τις κανονικές. Σε ορισμένες περιοχές σημειώθηκε τόση βροχή τον περασμένο μήνα, όση θα έπεφτε συνήθως σε ένα εξάμηνο ή περισσότερο.