Γιατί πρέπει ο νόμος να αναγνωρίσει τις γυναικοκτονίες;

της δικηγόρου, κ. Μαργαρίτας Ε. Δακορώνια, στην Καθημερινή της Κυριακής

Κάποιοι ισχυρίζονται ότι αν λες “γυναικοκτονία” την ανθρωποκτονία, αυτό σημαίνει ότι «”δεν θεωρεί ανθρώπους τις γυναίκες και ότι επιστρέφεις στην εποχή του “έχω δύο παιδιά και ένα κορίτσι”».

Η “γυναικοκτονία” (femicide στα αγγλικά) είναι όρος διεθνής που έχει υιοθετηθεί από τον ΟΗΕ, τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Να επισημάνουμε αρχικά ότι δεν ορίζεται ως “γυναικοκτονία” κάθε φόνος, κάθε δολοφονία γυναίκας. Ο όρος “γυναικοκτονία” δηλώνει τη δολοφονία γυναίκας επειδή είναι γυναίκα, είναι σύντροφος, είναι μητέρα ή κόρη. Δεν θα έχουμε “γυναικοκτονία” αν κάποιος εισβάλει π.χ. στην τράπεζα, στο πολυκατάστημα και προβεί σε ένοπλη ληστεία με θύματα γυναίκες. Ούτε αν κάποιος σκοτώσει γυναίκα για διαφορές επί ακίνητης περιουσίας.

Στις περισσότερες περιπτώσεις τη “γυναικοκτονία” διαπράττει ο σύντροφος ή πρώην σύντροφος που συνήθως είχε και κακοποιητική συμπεριφορά, απειλούσε, κακοποιούσε ή/και εκφόβιζε τη γυναίκα, η οποία πολύ συχνά βρίσκεται σε θέση φυσική ή/και οικονομικής αδυναμίας σε σχέση με αυτόν.

Οι “γυναικοκτονίες”, όπως χαρακτηρίζονται οι φόνοι γυναικών λόγω του ότι είναι γυναίκες, δεν πρέπει να κρύβονται πίσω από τον μεταμφιεστικό μανδύα των “εγκλημάτων πάθους” ή των “εγκλημάτων τιμής”. Είναι υποσύνολο ή υποπερίπτωση, όπως υποσύνολο αποτελούν τα ρατσιστικά ή τα ομοφοβικά εγκλήματα, τα εγκλήματα της ενδοοικογενειακής βίας.

Να προσθέσω εδώ ότι το “έγκλημα τιμής” μπορεί πια να μη χρησιμοποιείται, αλλά κατά κόρον ακούμε ή διαβάζουμε το “οικογενειακή τραγωδία” για τις περιπτώσεις που ο πάτερ φαμίλιας δολοφονεί σύζυγο και παιδιά. “Οικογενειακή τραγωδία” είναι να χάσεις τη γυναίκα σου ή το παιδί σου από δυστύχημα, από αρρώστια, όχι επειδή κάποιο άλλο μέλος της οικογένειας αποφάσισε να την “ξεκληρίσει”, ακόμη κι αν αυτός εν συνεχεία αυτοκτόνησε.

Η “γυναικοκτονία” δεν είναι μόνο έγκλημα κατά της ζωής, είναι έγκλημα κατά του γυναικείου φύλου και αποτελεί το αποκορύφωμα μιας έμφυλης βίας.

Οι γυναίκες που δολοφονούνται από έναν άνδρα του οικογενειακού ή οικείου περιβάλλοντος δολοφονούνται αποκλειστικά λόγω του φύλου τους, των ρητών ή των άρρητων σχέσεων των φύλων μέσα στην πατριαρχία, των παρωχημένων αντιλήψεων.

Αν δεν το ονοματίσουμε αυτό, δεν θα γίνει αντιληπτό το πώς μια ιδιοκτησιακή αντίληψη για τη γυναικεία ζωή οδηγεί στην αφαίρεσή της.

Αποτελεί συνεπώς ολοκλήρωση και αποκορύφωση ενός φάσματος συνεχούς βίας, που ξεκινάει από το σεξιστικό μπούλινγκ, τη σεξουαλική παρενόχληση, τον βιασμό, την ενδοοικογενειακή βία κτλ.

Για να αυξηθεί η επίγνωση του προβλήματος, για να γίνει ένα πρώτο βήμα σε επίπεδο ευαισθητοποίησης, είναι αναγκαίο να ενταχθεί ως ποινική κατηγορία τέτοια που να μην χάνει την πραγματική διάστασή της, ούτε να στερείται του βάθους και του νομικού χαρακτηρισμού της ως “έμφυλου εγκλήματος”.

Στην Ελλάδα, βάσει του άρθρου 299 Π.Κ η ανθρωποκτονία από πρόθεση τιμωρείται. Η “γυναικοκτονία”, δηλαδή η με δόλο αφαίρεση της ζωής γυναικών επειδή είναι γυναίκες, δεν αναγνωρίζεται από τον νομοθέτη και δεν τιμωρείται βαρύτερα.

Στην Ευρώπη, η Ισπανία και η Ιταλία επειδεικνύουν μεγαλύτερη ευαισθησία στην αντιμετώπιση της έμφυλης βίας, τα αδικήματα αντιμετωπίζονται ως “gender neutral” (δεν λαμβάνεται υπόψη το φύλο του θύματος). Χώρες όπως η Γαλλία και το Βέλγιο έχουν θεσπίσει επιβαρυντική περίπτωση τιμωρώντας αυστηρότερα περιπτώσεις γυναικοκτονιών.

Η νομική αναβάθμιση του εγκλήματος της “γυναικοκτονίας” με νομοθετική ρύθμιση ως επιβαρυντικής περίπτωσης ανθρωποκτονίας από πρόθεση ή ως ιδιώνυμου εγκλήματος θα επιτελέσει και έναν κοινωνικό ρόλο.

Η βαρύτερη τιμωρία είναι σημαντική, γίνεται επιτακτική από την κοινωνική ανάγκη και το αίτημα να “παταχθεί” το φαινόμενο της βίας εναντίον των γυναικών, το οποίο έχει λάβει τεράστιες διαστάσεις.

της δικηγόρου, κ. Μαργαρίτας Ε. Δακορώνια, στην Καθημερινή της Κυριακής