Γιατί πέρασαν 20 χρόνια και πέθαναν 5 εκατομμύρια άνθρωποι για να δεχθούν οι γιατροί ότι ο θανατηφόρος κίτρινος πυρετός μεταδίδεται από τα κουνούπια

ΠΗΓΗ: Μια σταγόνα ιστορία, Δημήτρης Καμπουράκης, εκδόσεις Πατάκη

To 1894, ο περίφημος Γάλλος μηχανικός Κάρολος Λεσέψ, με τις δάφνες της δημιουργίας της διώρυγας του Σουέζ , ξεκινά το δεύτερο μεγάλο έργο της ζωής του.

Τη δημιουργία μιας άλλης διώρυγας, στον Παναμά, που θα ένωνε τον Ατλαντικό με τον Ειρηνικό ωκεανό. Όμως η έρημος του Σινά δεν έχει καμία σχέση με τις ζούγκλες της κεντρικής Αμερικής.

Στο πελώριο εργοτάξιο πέφτει φοβερή επιδημία, που σκοτώνει τα δύο τρίτα των εργατών και λίγο αργότερα τον ίδιο τον Λεσέψ. Είναι ο περιβόητος κίτρινος πυρετός.

Το έργο ματαιώνεται και θα το τελειώσουν πολύ αργότερα οι Αμερικανοί, μόνο όταν βρεθούν τρόποι να καταπολεμηθεί αυτή η μάστιγα.

Ο κίτρινος πυρετός καταγράφεται για πρώτη φορά το 1648 και κατατάσσεται στις πολύ μεγάλες και οδυνηρές επιδημίες που αντιμετώπισε η ανθρωπότητα. Θεωρήθηκε επιδημία του Νέου Κόσμου, διότι εκεί πρωτοεμφανίστηκε.

Όπως εκ των υστέρων αποδείχτηκε, υπήρχε πολύ παλαιότερα στην Αφρική.

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Η τρομερή διαμάχη δύο επιστημόνων για το ποιος ανακάλυψε τον τρόπο μετάδοσης της ελονοσίας. Ο επιστήμονας που πήρε το Νόμπελ είχε χάσει τον παππού του και είχε νοσήσει και ο ίδιος από ελονοσία 

Η αρρώστια αυτή ήταν τρομερή και τα συμπτώματα της φρικτά. Πόνος στο στομάχι, στις αρθρώσεις, στα οστά. Ακολουθούν σπασμοί και μαύρος παχύρρευστος εμετός.

Εξανθήματα σε όλο το σώμα, πυρετός κώμα, θάνατος. Διάρκεια εξέλιξης της νόσου πέντε μέρες με τη θνησιμότητα να αγγίζει το 100%.

Εμφανίστηκε στη Γουαδελούπη το 1648, μεταφέρθηκε στην Κούβα, στη Νέα Υόρκη, στη Νότια Καρολίνα, στη Βοστόνη. Όπου έπεφτε, θέριζε. Όλες οι πατροπαράδοτες μέθοδοι άμυνας, όπως καραντίνες, απομονώσεις και απολυμάνσεις αποδείχτηκαν άχρηστες.

Επί δύο ολόκληρους αιώνες, ο κίτρινος πυρετός εμφανιζόταν ξαφνικά και σκότωνε τον κόσμο, χωρίς κανένας να ξέρει πως μεταδιδόταν. Στα τροπικά μέρη η παρουσία του ήταν μόνιμη. Στα εύκρατα, εμφανιζόταν άνοιξη και καλοκαίρι. Ούτε η καύση των νεκρών ούτε οι απολυμάνσεις σπιτιών και καραβιών, τον σταματούσαν.

Το 1741 εξολόθρευσε τα τρία τέταρτα των Άγγλων στρατιωτικών που πολιορκούσαν την Καρταχένα. Το 1799 σκότωσε 31.000 άτομα στην Καραϊβική. Το 1878 άλλα 25.000 άτομα. Η μεταδοτικότητα της νόσου ήταν τρομερή.

Το 1781, μια φρεγάτα φεύγει από την Ονδούρα για το Πορτ Ρουαγιάλ της Τζαμάικα, δε φθάνει ποτέ κι όταν αργότερα την βρίσκουν να πλέει ακυβέρνητη, ανακαλύπτουν ότι όλο το πλήρωμα έχει πεθάνει από κίτρινο πυρετό.

Τα χρόνια περνούν, ο πυρετός σαρώνει, αλλά η ιατρική δεν μπορεί να βρει γιατρικό. Οι Άγγλοι και οι Γάλλοι ιδιοκτήτες φυτειών ζαχαροκάλαμου, για να γλιτώσουν απ’αυτόν, εγκαταλείπουν την Τζαμάικα και τη Μαρτινίκα και επιστρέφουν στις ψυχρές χώρες τους, αφήνοντας σκλάβους και περιουσίες στα χέρια των μιγάδων επιστατών.

Η ιατρική, κλεισμένη σε κουκούλι συντηρητισμού, αρνιόταν επί δεκαετίες να υιοθετήσει νέες ιδέες για να βρει την αιτία της αρρώστιας.

Την είχαν χαρακτηρίσει μεταδοτικό μίασμα, την είχαν κατατάξει στις ανίατες ασθένειες του Νέου Κόσμου και εξακολουθούσαν να την αγνοούν, παρά το θανατικό που σκόρπιζε στη Νέα Ορλεάνη και το 1878 στις νοτιοανατολικές πολιτείες των ΗΠΑ, με 25.000 θύματα.

Στις 14 Αυγούστου 1881, ένας πρωτοποριακός γιατρός, ο Κάρλος Φίνλεϋ, ξεπερνά τις παραδοσιακές δοξασίες και σε ομιλία του ενώπιον της Βασιλικής Ακαδημίας της Αβάνας διατυπώνει για πρώτη φορά την άποψη ότι η μετάδοση του κίτρινου πυρετού οφείλεται στο κουνούπι Ades Aegypti. Οι γιατροί της Ακαδημίας βάζουν τα γέλια και απορρίπτουν τις θεωρίες του Φίνλεϋ, χαρακτηρίζοντας τες γελοίες.

Πέρασαν ακόμα είκοσι χρόνια, με την αρρώστια να σαρώνει. Ο διάσημος βακτηριολόγος Τζουζέπε Σαναρέλι, στηριζόμενος στις παλιές αντιλήψεις, ανακοίνωσε ότι για τον πυρετό έφταιγε βάκιλος τον οποίο ονόμασε “ικτεροειδή”.

Η άποψη του διάσημου επιστήμονα έγινε αμέσως δεκτή μετ’επαίνων, ενώ η άποψη του άσημου “γιατρουδάκου” χλευάστηκε. Τρεις δεκαετίες αργότερα, οι Αμερικανοί, που είχαν καταλάβει την Κούβα, βλέποντας ότι το θανατικό δεν έλεγε να κοπάσει, θυμήθηκαν τον Κάρλος Φίνλεϋ, που ήταν πια σε προχωρημένη ηλικία.

Παρά την πικρία του, βοήθησε και η επιτροπή έφθασε στο τελικό συμπέρασμα ότι η νόσος μεταδιδόταν από το κουνούπι.

Για να καταπολεμηθεί λοιπόν, έπρεπε να απολυμανθούν τα στάσιμα νερά στα έλη και στις στέρνες και να καταστραφούν τα αυγά των κουνουπιών. Οι Αμερικανοί στρατιωτικοί το έκαναν στην Αβάνα και έτσι ο κίτρινος πυρετός καταπολεμήθηκε στην Κούβα.

Στην υπόλοιπη Αμερική όμως, οι πολιτικοί γιατροί αρνιόντουσαν να δεχτούν τα συμπεράσματα των στρατιωτικών συναδέλφων τους.

Μόνο όταν η επιδημία ξαναπήγε στην Κούβα από την Αμερική και καταπολεμήθηκε ξανά, εδέησαν να ρίξουν μια ματιά στη νέα μέθοδο και να την υιοθετήσουν.

Μετά το 1910, ο κίτρινος πυρετός εξαλείφθηκε εντελώς, αφού υπολογίζεται ότι σκότωσε περισσότερα από πέντε εκατομμύρια ανθρώπους σε δύο αιώνες.

Έχω την εντύπωση ότι τελικά η ιστορία επιτρέπει στην ιατρική να θεραπεύσει μια βαριά ασθένεια, μόνο όταν έχουν δημιουργηθεί οι συνθήκες για να εμφανιστεί μια καινούργια, πολύ χειρότερη, που κι αυτή, για πολύ καιρό, θα θεωρείται ανίατη.

ΠΗΓΗ: Μια σταγόνα ιστορία, Δημήτρης Καμπουράκης, εκδόσεις Πατάκη

Πηγή χαρακτηριστικής εικόνας: PxFuel

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Υλοτόμοι ποζάρουν μπροστά στο «κατόρθωμά» τους. Έκοψαν μια σεκόγια, το μεγαλύτερο και γηραιότερο δέντρο του πλανήτη. Είναι άκαφτο και επιβιώνει από τις πυρκαγιές, αλλά κινδυνεύει με εξαφάνιση λόγω του ανθρώπου