Γιατί Ορθόδοξοι και Καθολικοί δεν γιορτάζουν μαζί το Πάσχα; Πότε συμπίπτουν και πότε δεν θα ξανασυναντηθούν

Το Ορθόδοξο και το Καθολικό Πάσχα τις περισσότερες φορές δεν εορτάζονται την ίδια μέρα. Η διαφορά προκύπτει από το ημερολόγιο που χρησιμοποιεί η καθεμία.

Δηλαδή το Ιουλιανό (παλαιό) ή το Γρηγοριανό (νέο) και από τον κύκλο της Σελήνης.

Το Πάσχα εορτάζεται κάθε χρόνο μετά την πρώτη πανσέληνο μετά την εαρινή ισημερία (21 Μαρτίου). Ωστόσο, γιατί παρατηρούμε πολλές φορές μεγάλες αποκλίσεις μεταξύ των δύο Πάσχα;

Την απάντηση θα πρέπει να την αναζητήσουμε στις παραδόσεις των Εβραίων, οι οποίοι χρησιμοποιούσαν το σεληνιακό ημερολόγιο, που βασιζόταν στον κύκλο της Σελήνης.

Από Ιουλιανό ημερολόγιο σε Γρηγοριανό

Οι Εβραίοι γιόρταζαν το Πάσχα (Πεσάχ), δηλαδή τη διέλευσή τους στην Ερυθρά Θάλασσα, με βάση τον κύκλο της Σελήνης, στις 14 του μήνα Νισάν, την ημέρα της πρώτης πανσελήνου της άνοιξης ή αμέσως μετά από την εαρινή ισημερία.

Αργότερα, η ανάσταση του Χριστού ταυτίστηκε με το Πάσχα, επειδή συνέβη μια μέρα μετά το Πεσάχ. Καθώς οι διάφορες τοπικές χριστιανικές εκκλησίες είχαν διαφορετικά συστήματα υπολογισμού των ημερομηνιών, υπήρξε χάος ως προς τον εορτασμό του χριστιανικού Πάσχα.

Λύση στο πρόβλημα έδωσε η Α’ Οικουμενική Σύνοδος Νίκαιας, το 325 μ.Χ., η οποία αποφάσισε ότι θα εορτάζεται την πρώτη Κυριακή μετά την πρώτη πανσέληνο της άνοιξης.

Αν η πανσέληνος αυτή «πέσει» Κυριακή, τότε θα εορτάζεται την αμέσως επόμενη Κυριακή.

Εκείνη την περίοδο, χρησιμοποιούσαν το Ιουλιανό ημερολόγιο. Το είχε δημιουργήσει ο αυτοκράτορας Καίσαρας μαζί με τον αστρονόμο Σωσιγένη.

Ο αστρονόμος με βάση τη θεωρία του Ίππαρχου, ο οποίος είχε υπολογίσει ότι το ηλιακό έτος διαρκεί 365,242 μέρες, έφτιαξε ένα ημερολόγιο, το οποίο θα αποτελούνταν από 365 μέρες.

Όμως, υπήρξε σφάλμα, καθώς η διάρκεια του ηλιακού έτους είναι 365,242199 ημέρες.

Ανά τέσσερα χρόνια το λάθος παρουσιάζει 45 λεπτά απόκλιση και ανά 129 χρόνια μία μέρα. Έτσι, η εαρινή ισημερία συνέβαινε όλο και πιο νωρίς. Για παράδειγμα, την εποχή του Χριστού έγινε στις 23 Μαρτίου και το 1582 συνέβη στις 11 Μαρτίου.

Η λύση στο πρόβλημα δόθηκε επί πάπα Γρηγορίου ΙΓ’. Οι αστρονόμοι Χριστόφορος Κλάβιος και Λουίτζι Λίλιο μετονόμασαν την 5η Οκτωβρίου 1582 σε 15η Οκτωβρίου, διορθώνοντας την απόκλιση ημερομηνιών που προέκυψε τους προηγούμενους 11 αιώνες.

Έτσι, η εαρινή ισημερία καθορίστηκε και πάλι 21 Μαρτίου.

Μέσα σε ένα διάστημα πέντε ετών, τα καθολικά κράτη της Ευρώπης εφάρμοσαν το Γρηγοριανό Ημερολόγιο. Η Ορθόδοξη Εκκλησία ήταν αντίθετη και διατηρούσε το Ιουλιανό έως τον 20ο αιώνα.

Το 1924, η Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία συμβιβάστηκε να ακολουθήσει το νέο ημερολόγιο και να ισχύσει για τις σταθερές εορτές, όχι όμως και για τις κινητές, όπως το Πάσχα, οι οποίες θα εφαρμόζονταν βάσει του Ιουλιανού.

Τι είναι ο μετωνικός κύκλος;

Η απόκλιση των ημερομηνιών Καθολικού και Ορθόδοξου Πάσχα, εκτός του νέου και του παλαιού ημερολογίου, οφείλεται και στον «μετωνικό κύκλο» της Σελήνης.

Οι χριστιανοί στην Αλεξάνδρεια για τον υπολογισμό των μελλοντικών Πανσελήνων χρησιμοποιούσαν τον κύκλο του Μέτωνα, ο οποίος είναι σε ισχύ έως σήμερα από την Ορθόδοξη Εκκλησία. Όμως, παρουσιάζει σφάλμα το οποίο σήμερα έχει φτάσει σε απόκλιση 5 ημερών.

Επομένως, το Ιουλιανό ημερολόγιο σε συνδυασμό με το μετωνικό κύκλο οδηγούν τους ορθόδοξους χριστιανούς να γιορτάζουν το Πάσχα σε διαφορετική ημερομηνία από τους καθολικούς.

Πότε συμπίπτει το Καθολικό Πάσχα με το Ορθόδοξο;

Το Πάσχα των ορθόδοξων και των καθολικών εορτάζεται την ίδια μέρα, όταν η γρηγοριανή και η ιουλιανή – μετώνεια πανσέληνος «πέσουν» από την Κυριακή μέχρι το Σάββατο της ίδιας εβδομάδας (αρκεί να είναι μετά τις 3 Απριλίου και οι δύο πανσέληνοι).

Από το 2700 και μετά, η μεγάλη γιορτή της χριστιανοσύνης, λόγω του μετώνειου σφάλματος δεν θα μπορούν να συμπέσουν ποτέ την ίδια εβδομάδα η Ιουλιανή και η Γρηγοριανή πανσέληνος, άρα δεν θα υπάρξει ξανά κοινό Πάσχα.

Κοινό Πάσχα τα επόμενα έτη θα έχουμε στις 20 Απριλίου 2025, στις 16 Απριλίου 2028 και στις 13 Απριλίου 2031.

Πηγή αρχικής εικόνας: Μεγάλη εβδομάδα στο Παρίσι. Ναός Αγίου Παύλου στη συνοικία Marais. Φωτογραφία Μηχανή του Χρόνου

Επισκεφτείτε και περιηγηθείτε στο Παρίσι με το Paris-Oui