Γιατί οι νύφες φορούν λευκό φόρεμα. Ποια βασίλισσα ξεκίνησε τη μόδα και επιβλήθηκε ως σύμβολο “αγνότητας”

του συνεργάτη ιστορικού Κωνσταντίνου Λαγού

Υπάρχει η γενική αντίληψη ότι το λευκό χρώμα των νυφικών συμβολίζει την αγνότητα και ότι πρόκειται για αρχαία παράδοση η νύφη να φορά λευκά στο γάμο της.

Στην πραγματικότητα, είναι μία μόδα μόλις των τελευταίων 180 ετών. Ξεκίνησε από τη Βικτωρία, βασίλισσα της Μεγάλης Βρετανίας, όταν στο γάμο της εμφανίστηκε μ’ ένα λευκό φόρεμα και πέπλο που είχε η ίδια σχεδιάσει. Πρόκειται, επίσης, για το πρώτο νυφικό στη σύγχρονη εποχή.

Βικτωρία και Αλβέρτος

Στις 10 Φεβρουαρίου 1840 στο παρεκκλήσι των ανακτόρων του Αγίου Ιακώβου στο Λονδίνο, η 20χρόνη βασίλισσα Βικτώρια παντρεύτηκε τον πρίγκιπα Αλβέρτο. Ήταν ο πρώτος γάμος βασίλισσας στην Αγγλία ενώ είχε ήδη ανέβει στο θρόνο.

Όπως ήταν φυσικό, υπήρξε το κοσμικό γεγονός της εποχής. Εκατομμύρια άνθρωποι στη Βρετανία και στο εξωτερικό πληροφορήθηκαν λεπτομέρειες του γάμου από τις εφημερίδες και τα περιοδικά.

Καθώς η πρώτη φωτογραφική μηχανή είχε εφευρεθεί μόλις λίγους μήνες πριν, δεν υπάρχουν φωτογραφίες από το γάμο της Βικτωρίας κι του Αλβέρτου. Όμως κυκλοφόρησαν πολλά αντίγραφα από σκίτσα και πίνακες ζωγράφων που απαθανάτισαν την τελετή.

Πολύχρωμα “νυφικά”

Αυτό που έκανε μεγάλη εντύπωση ήταν ότι η Βικτωρία φόρεσε στο γάμο της ένα φόρεμα και πέπλο που ήταν λευκά. Μέχρι τότε στη Βρετανία, αλλά και γενικότερα στη Δύση, οι νύφες φορούσαν ένα πολύχρωμο φόρεμα. Μάλιστα, δεν υπήρχε η έννοια του «νυφικού» δηλαδή ενός φορέματος που η νύφη φορά αποκλειστικά στο γάμο της.

Οι γυναίκες όλων των κοινωνικών τάξεων συνήθιζαν να φορούν στην τελετή του γάμου τους το καλύτερό τους φόρεμα. Ήταν αυτό που φορούσαν σε επίσημες εκδηλώσεις, στην εκκλησία, σε γιορτές, κτλ.

Βέβαια, όσο πιο πλούσια ήταν η νύφη τόσο πιο εντυπωσιακό και πολύχρωμο ήταν το φόρεμά της. Μάλιστα, τα αγαπημένα χρώματα των πλουσίων γυναικών ήταν το έντονο πράσινο, το πορφυρό και το κόκκινο.

“Παρθενικό” γαλάζιο

Το γαλάζιο σήμερα είναι το χρώμα των αγοριών και το ροζ των κοριτσιών. Τα παλαιότερα χρόνια, ωστόσο, το σύμβολο της γυναικείας αγνότητας ήταν το γαλάζιο. Ήταν μία αντίληψη με ρίζες στον Μεσαίωνα όταν το χρώμα αυτό ταυτίστηκε με την Παναγία. Όμως, αυτό δεν σημαίνει ότι οι νύφες φορούσαν ρούχα με γαλάζιο χρώμα!

Αν και υπήρξαν και σε παλαιότερες εποχές νύφες που είχαν επιλέξει στο γάμο τους να βάλουν ένα λευκό φόρεμα, ήταν εξαίρεση στον κανόνα. Οι γυναίκες αυτές θεωρήθηκαν «εκκεντρικές» και κατακρίθηκαν για τη στιλιστική τους επιλογή .

“Βικτωριανό” λευκό

Η Βικτώρια αδιαφόρησε για όλα αυτά και  έβαλε στο γάμο της ένα λευκό φόρεμα. Υπάρχουν διάφορες θεωρίες γιατί επέλεξε αυτό το χρώμα.

Κάποιοι υποστηρίζουν ότι το έκανε για να ξεχωρίζει και να τη βλέπουν όλοι στο αμυδρά φωτισμένο παρεκκλήσι. Επειδή ήταν μικροκαμωμένη, με το λευκό της φόρεμα θα ξεχώριζε από τις καλεσμένες της με τα πολύχρωμα φορέματά τους.

Όμως, εκτός από τη Βικτωρία λευκά φορέματα φορούσαν και οι 12 παράνυμφοί της. Φαίνεται ότι επέλεξε να φορέσει ένα λευκό φόρεμα στο γάμο της απλά γιατί της άρεσε το χρώμα.

Επιπλέον, έβαλε το φόρεμα αυτό μόνο στο γάμο της. Έτσι είναι το πρώτο νυφικό στη σύγχρονη εποχή, δηλαδή ένα φόρεμα αποκλειστικά και μόνο για τον γάμο. Βέβαια, ως βασίλισσα, και μάλιστα της πλουσιότερης χώρας στον κόσμο, είχε τη δυνατότητα να έχει ένα πανάκριβο φόρεμα «μιας χρήσης».

Διάδοση του νυφικού

Επειδή η Βικτωρία ήταν η βασίλισσα, οι βρετανίδες αριστοκράτισσες άρχισαν να την αντιγράφουν και να φορούν και εκείνες λευκά νυφικά. Μάλιστα, υπήρξαν δημοσιεύματα σε γυναικεία περιοδικά της εποχής ότι η Βικτωρία με το νυφικό της έφερε και πάλι στο προσκήνιο ένα αρχαίο έθιμο, τα κορίτσια να φορούν άσπρα στο γάμο τους, γιατί «το χρώμα υποδηλώνει τη γυναικεία αγνότητα».

Η θεωρία περί αγνότητας του λευκού, ήταν εφεύρημα κάποιου συντάκτη περιοδικού για να κολακέψει τη νεαρή βασίλισσα

Από την Αγγλία το έθιμο του λευκού νυφικού σύντομα διαδόθηκε στην Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Για πολλές δεκαετίες, μόνο οι εύπορες γυναίκες είχαν την οικονομική δυνατότητα να έχουν νυφικό. Ήταν και αυτό μία επίδειξη πολυτέλειας στο πλαίσιο του γάμου, μαζί με το μεγάλο αριθμό καλεσμένων και το πλούσιο τραπέζι.

Οι γυναίκες των κατώτερων τάξεων συνέχιζαν να βάζουν στο γάμο τους το καλύτερο τους φόρεμα, άσχετα με το χρώμα του. Στις αρχές του 20^ου αιώνα και μετά, το έθιμο άρχισε να διαδίδεται και σε αυτές τις τάξεις.