Γιατί ο Βασιλιάς βάφτιζε το 12ο παιδί κάθε οικογένειας, όπως του Τόλη Βοσκόπουλου που είχε 11 αδέλφια

του συνεργάτη μας Στέφανου Μίλεση

 Υπήρχε μια παράδοση, όταν στην Ελλάδα επικρατούσε η βασιλεία, που ήθελε το δωδέκατο παιδί μιας οικογένειας να το βαπτίζει ο Βασιλιάς.

Το έθιμο αυτό το καθιέρωσε ο βασιλιάς Κωνσταντίνος Α’, ο πρωτότοκος γιος του Γεωργίου Α’ και της Όλγας, όταν ανέβηκε στο θρόνο το 1913.

Η επιλογή του αριθμού «δώδεκα», είχε να κάνει με την αποστολική σημασία του καθώς 12 ήταν οι μαθητές του Χριστού και αποτελούσε κίνητρο για τις οικογένειες να γεννούν περισσότερα παιδιά! Μην ξεχνάμε ότι η Ελλάδα ήταν μια χώρα με μικρό πληθυσμό και πολλές απώλειες στους αλλεπάλληλους πολέμους.

Με βάση την παράδοση αυτή, που διατηρήθηκε μέχρι την οριστική κατάργηση της βασιλείας, πολλά παιδιά βαπτίστηκαν από τον εκάστοτε βασιλιά ή από εκπρόσωπό του.

Ο Γιάννης Τσαρούχης για το 12^ο παιδί

Ο Γιάννης Τσαρούχης κατέγραψε στις αναμνήσεις του από τον Πειραιά της παιδικής του ηλικίας, όταν ο φτωχός κόσμος, της εργατικής τάξης συνήθιζε τότε την πολυτεκνία και δεν ήταν λίγες οι οικογένειες που έφταναν στο 12^ο παιδί.

Εκτός από τους πρόσφυγες που έμεναν σε άθλιες παράγκες, πολύς κόσμος συνήθιζε να κατοικεί σε μικρά δωμάτια ολόγυρα από μια κοινή αυλή.

Σε καθένα από αυτά τα δωμάτια ζούσε και μια οικογένεια. Επιβίωναν κάτω από δύσκολες συνθήκες στην απόλυτη φτώχια, με μόνο διαθέσιμο φαγητό τα χόρτα που μάζευαν από το λόφο του Προφήτη Ηλία. Τα έτρωγαν χωρίς λάδι, αφού ούτε αυτό δεν διέθεταν.

Κάποιες από τις οικογένειες αυτές, παρά τις δύσκολες συνθήκες επιβίωσης, έκανα μια ντουζίνα παιδιά.

Περίμεναν να έρθει το δωδέκατο παιδί, για να τους το βαφτίσει ο βασιλιάς και να είναι βαφτισιμιός του. Πήγαινε τότε ένας αξιωματικός από το Παλάτι για τη βάπτιση και όπως χαρακτηριστικά ανέφερε ο Τσαρούχης «είχανε όλη την αθλιότητα κι όλη την υπερηφάνεια ότι τους βάφτισε ο βασιλιάς το 12ο παιδί».

Η περίπτωση του πολεμιστή του ‘40

Συνήθως ο βασιλιάς όριζε ως εκπρόσωπό του, τον Δήμαρχο της πόλης.

Τότε η βάπτιση γινόταν θέμα των ημερήσιων εφημερίδων και φωτογραφίες με συνεντεύξεις μελών της οικογένειας δέσποζαν στην αρθρογραφία.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα η θύμηση του Α.Ζ., βετεράνου πολεμιστή του Ελληνοαλβανικού μετώπου του ’40 και μυλεργάτη, όταν η πολύτεκνη οικογένειά του έπιασε τον αριθμό των δώδεκα παιδιών. Όπως ο ίδιος ανέφερε:

«Ήταν το 1949 που ήλθε το δωδέκατο παιδί. Έπιασα κάποιον γνωστό να γράψει στο παλάτι, γιατί εγώ από γράμματα δεν ήξερα. Η απάντηση δεν άργησε να έρθει και μάλιστα έφτασε με αυτοκίνητο. Σε αυτό επέβαινε ο τότε προϊστάμενος του Γραφείου Τύπου του Δήμου Πειραιά Κωνσταντίνος Λογοθέτης που είχε χάσει και τα δύο του πόδια στον πόλεμο του ’40. Ήταν ο κομιστής της απάντησης και απεσταλμένος του Δημάρχου Πειραιά Χαραλαμπόπουλου, ο οποίος θα αναλάμβανε τη βάπτιση εξ ονόματος του βασιλιά».

Η ανάληψη της βάπτισης συνεπαγόταν και την ανάληψη κάλυψης των εξόδων, την προμήθεια των βαπτιστικών καθώς και την «αποστολή χρυσού Σταυρού μεθ’ αλύσεως εις τον αναδεκτόν».

Οι μπομπονιέρες ήταν σχεδόν πάντα ασημένιες, οι καλύτερες και ακριβότερες που κυκλοφορούσαν τότε στην αγορά.

Αποτέλεσμα ήταν στην βάπτιση να συγκεντρώνεται πλήθος κόσμου για να παραλάβει μια πανάκριβη μπομπονιέρα. Να νιώσει από κοντά, έστω και δια αντιπροσώπου, λίγο από την βασιλική ατμόσφαιρα.

Ακόμα και όταν επρόκειτο για την ενορία της γειτονιάς τους, αυτήν που πήγαιναν καθημερινά, η περιέργεια υπερνικούσε τη συνήθεια και ο κόσμος που τελικά συγκεντρωνόταν ήταν πολύς.

Μοναδικές ήταν οι συγκεντρώσεις κόσμου για βαπτίσεις δωδέκατων παιδιών στον Άγιο Νείλο στο Χατζηκυριάκειο, συνοικία που συγκέντρωνε πολλές πολύτεκνες οικογένειες.

Ο βασιλιάς άφηνε στην οικογένεια και μια προσωπική του φωτογραφία την οποία είχε υπογράψει ο ίδιος.

Όταν το παιδί μεγάλωνε, μπορούσε με βάση αυτή τη φωτογραφία να αποδείξει ότι αποτελούσε βαφτιστήρι του Βασιλιά.

Το 12ο παιδί συνήθως λάμβανε το όνομα του Βασιλιά αναδόχου του. Πολλά παιδιά εξ αυτών των βαπτίσεων  φέρουν μέχρι σήμερα τα ονόματα Κωνσταντίνος, Κωνσταντίνα, Γεώργιος, Γεωργία, κ.ο.κ.

Δωδέκατο παιδί και ο Τόλης Βοσκόπουλος

Δωδέκατο παιδί πειραιώτικης οικογένειας υπήρξε και ο Τόλης Βοσκόπουλος.

Ο πατέρας του Μικρασιάτης πρόσφυγας επιθυμούσε να αποκτήσει γιο και ενώ είχε ήδη φτάσει να έχει έντεκα κόρες, δεν σταματούσε να προσπαθεί.

Μέχρι που τελικά το δωδέκατο παιδί ήταν το πολυπόθητο αγόρι. Δεν έγινε γνωστό όμως αν η οικογένεια ενημέρωσε την «Αυλή» για την εφαρμογή του «βασιλικού εθίμου».

Αντλήθηκαν πληροφορίες από το ντοκιμαντέρ «Ο Πειραιάς του Τσαρούχη» (1980), του σκηνοθέτη Φώτου Λαμπρινού.