Γιατί οι άνθρωποι κρίνουμε αυστηρά τους άλλους για λάθη που κάνουμε και οι ίδιοι; Γιατί όμως δικαιολογούμε μόνο τον εαυτό μας; Η “απόδοση αιτιών”, που εξηγεί βασικά σφάλματα της καθημερινότητάς μας

ΠΗΓΗ: 50 Ψυχολογικές θεωρίες που επηρέασαν την ανθρωπότητα, Christian Jarrett, εκδόσεις Κλειδάριθμος

Η απόδοση αιτιών είναι η ψυχολογική διαδικασία με την οποία εντοπίζουμε την αιτία για διάφορες καταστάσεις.

Το θεμελιώδες σφάλμα στην απόδοση αιτιών είναι η τάση να αποδίδουμε τις ευθύνες των άλλων στα έμφυτα χαρακτηριστικά τους, αγνοώντας τις συνθήκες.

Ο όρος δημιουργήθηκε από τον ψυχολόγο Λι Ρος για να περιγράψει το  εξής εύρημα:

Ζήτησε από κάποιους πολίτες να εκφωνήσουν μια προκαθορισμένη ομιλία για ένα επίμαχο θέμα.

Στη συνέχεια διαπιστώθηκε ότι όλοι θεώρησαν πως υποστήριζαν αυτές τις απόψεις, ακόμη και άνθρωποι που ήξεραν ότι “οι ομιλητές” διάβασαν τον λόγο επειδή τους το ζήτησε ο επιστήμονας που έκανε το πείραμα και όχι επειδή ήταν η άποψή τους.

Η άλλη άποψη του θεμελιώδους σφάλματος απόδοσης αιτιών είναι ότι αποδίδουμε τη δική μας συμπεριφορά περισσότερο στις εξωτερικές συνθήκες παρά στα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας μας.

Με άλλα λόγια, “εγώ άργησα επειδή  δεν χτύπησε το ξυπνητήρι, εσύ όμως άργησες επειδή δεν είσαι συνεπής”, ή “οι απόψεις σου είναι προκατειλημμένες, αλλά οι δικές μου είναι λογικές”.

Το θεμελιώδες σφάλμα απόδοσης αιτιών είναι μια κλασική γνωστική μεροληψία, μια τάση των ανθρώπων που παρατηρείται σε πολλές καταστάσεις.

Επιπλέον, οι άνθρωποι συχνά δεν συνειδητοποιούν την επίδραση αυτής της μεροληψίας, για τον ίδιο λόγο που υφίσταται η μεροληψία: εμείς ξέρουμε ποιες είναι οι δικές μας συνθήκες και προθέσεις σε κάθε περίσταση.

Αντίθετα όμως οι προθέσεις και οι συνθήκες των άλλων δεν είναι  γνωστές σε εμάς, επομένως τους κρίνουμε με βάση την έκδηλη συμπεριφορά τους, τα λεγόμενα επιφανειακά κριτήρια.

Είναι εύκολο να θεωρήσουμε ότι η συμπεριφορά μας προκαλείται από τα γεγονότα, ενώ η συμπεριφορά των άλλων προκαλείται  από την προσωπικότητά τους.

Όταν οι άλλοι αργούν σε ένα ραντεβού, το αποδίδετε σε έλλειψη συνέπειας; Το θεμελιώδες σφάλμα απόδοσης αιτιών δείχνει ότι οι άνθρωποι έχουν την τάση να μέμφονται  πρώτα τη συμπεριφορά των άλλων και  να μην τους αναγνωρίζουν το ελαφρυντικό των συνθηκών.

Εν ολίγοις ενώ κατανοούμε και συγχωρούμε εύκολα τον εαυτό μας αναγνωρίζοντας τα ελαφρυντικά μας, δεν κάνουμε το ίδιο για τους άλλους.

ΠΗΓΗ: 50 Ψυχολογικές θεωρίες που επηρέασαν την ανθρωπότητα, Christian Jarrett, εκδόσεις Κλειδάριθμος

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Ο Κανόνας του Έρικσον. «Για να μεγαλουργήσεις δεν χρειάζεται ταλέντο αλλά να αφιερώσεις πάνω από 10.000 ώρες σκόπιμης εξάσκησης». Γι΄αυτό, σύμφωνα με αυτή τη θεωρία, ο Μότσαρντ και ο Μάικλ Τζάκσον έγιναν μουσικές ιδιοφυΐες