Γιατί οι άνθρωποι φοβούνται τις αράχνες και τα ύψη και δεν αναπτύσσουν φοβίες για τους πραγματικούς κινδύνους;

ΠΗΓΗ: 50 Ψυχολογικές θεωρίες που επηρέασαν την ανθρωπότητα, Christian Jarrett, εκδόσεις Κλειδάριθμος

Η φοβία για τα  φίδια και τις αράχνες είναι πολύ πιο συχνή από τον παθολογικό φόβο για να αυτοκίνητα ή τον ηλεκτρισμό, παρόλο που αυτά σκοτώνουν πολύ περισσότερους ανθρώπους.

Σύμφωνα με τη θεωρία της προετοιμασμένης μάθησης του Μάρτιν Σέλιγκμαν, αυτό συμβαίνει επειδή ο άνθρωπος  έχει αναπτύξει ένα “προετοιμασμένο” σύστημα φόβου, δηλαδή μια ευαισθησία σε συγκεκριμένες καταστάσεις, η οποία δημιουργήθηκε στην πορεία της εξέλιξης.

Στον σύγχρονο κόσμο, οι κύριες αιτίες θανάτου είναι τα αυτοκινητιστικά δυστυχήματα και η ηλεκτροπληξία, όμως στην ιστορία των πρωτευόντων θηλαστικών (των προγόνων μας), τα φίδια και οι αράχνες αποτελούσαν πολύ μεγαλύτερους κινδύνους.

Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία, τα πρωτεύοντα θηλαστικά που μαθαίνουν να φοβούνται πιο εύκολα τις μεγάλες απειλές είχαν περισσότερες πιθανότητες να επιβιώσουν και να μεταβιβάσουν τα γονίδιά τους, με αποτέλεσμα στο πέρασμα των χρόνων ο άνθρωπος να αναπτύξει γενετικά ένα σύστημα μάθησης του φόβου και να αντιδρά σε ορισμένους κινδύνους, ενώ σε άλλους όχι.

Ο Σέλιγκμαν διατύπωσε τη θεωρία του το 1970, αλλά μεταγενέστερα πειράματα έδειξαν ότι αυτή  τη ευαισθησία μπορεί να ανιχνευτεί  ακόμη και  σε πιθήκους και μωρά, γεγονός που αποδεικνύει ότι είναι έμφυτη.

Αλλά και η ίδια η θεωρία εξελίχτηκε, και  σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες παραλλαγές της εξελικτικά έχουμε αποκτήσει ένα “στοιχείο φόβου”, το οποίο αντιδρά γρήγορα, αυτόματα και διαθέτει τα  δικά του κυκλώματα στον εγκέφαλο.

Στην πορεία της εξέλιξης μάθαμε να φοβόμαστε και τις καταστάσεις που αποτελούσαν απειλή για τους μακρινούς προγόνους μας, όπως φίδια και ύψη.

Ενώ είναι γενικά αποδεκτό ότι ορισμένοι φόβοι μαθαίνονται ευκολότερα από άλλους, δεν είναι εύκολο να αποδειχτεί ότι αυτό οφείλεται μόνο στις εξελικτικές διεργασίες.

Καθώς οι φοβίες συνήθως δεν εμφανίζονται πριν από την εφηβεία ή την ενήλικη ζωή, πιθανόν οι φόβοι να οφείλονται περισσότερο σε πολιτισμικές πεποιθήσεις, στην παρατήρηση των αντιδράσεων των άλλων και στις προειδοποιήσεις των γονέων παρά την εξέλιξη.

ΠΗΓΗ: 50 Ψυχολογικές θεωρίες που επηρέασαν την ανθρωπότητα, Christian Jarrett, εκδόσεις Κλειδάριθμος

Διαβάστε στη “ΜτΧ”:  «Το πρώτο παιδί είναι ευφυές και δεσποτικό, το δεύτερο διπλωματικό και ανταγωνιστικό και το τρίτο εγωιστικό και απαιτητικό». Θεωρίες για το πως η σειρά γέννησης ενός παιδιού επηρεάζει τον χαρακτήρα του