Γιατί δεν γιορτάζουμε το Πάσχα μαζί με τους καθολικούς. Η απόφαση του Αρχιεπισκόπου που έλυσε ένα πρόβλημα

Ορθόδοξοι και Καθολικοί γιορτάζουν το Πάσχα σε διαφορετικές ημερομηνίες. Γιατί όμως η ημερομηνία αυτής της γιορτής είναι κινητή και πώς καθορίζεται από τις δύο Εκκλησίες; Η απάντηση έχει να κάνει με την αλλαγή στα ημερολόγια αλλά και με την αποφασιστικότητα της ορθόδοξης εκκλησίας να διαχωρίσει το Πάσχα από τον εορτασμό των καθολικών. Μια απλή σκέψη έλυσε το πρόβλημα των ορθοδόξων που έπρεπε να μεταβούν από το παλιό στο νέο ημερολόγιο αλλά είχαν και τον φόβο των καθολικών, που χρησιμοποιούσαν διάφορα τεχνάσματα προσηλυτισμού.

Η απάντηση προέρχεται από τις παραδόσεις των Εβραίων, οι οποίοι χρησιμοποιούσαν το σεληνιακό ημερολόγιο, που βασιζόταν στον κύκλο της Σελήνης. Γιόρταζαν το Πάσχα, ονομασία που βγαίνει από τη λέξη «πεσάχ» και σημαίνει «διέλευση», στις 14 του μήνα Νισάν. Ήταν η πρώτη μέρα της εαρινής ισημερίας, ή η μέρα αμέσως μετά από αυτήν.

Η συγκεκριμένη ημέρα συνδέθηκε αμέσως με τον εορτασμό του χριστιανικού Πάσχα. Και αυτό γιατί, σύμφωνα με την παράδοση, ο Χριστός αναστήθηκε την πρώτη ημέρα μετά το εβραϊκό Πάσχα, που έτυχε να είναι Σάββατο.

Αρχικά, κάθε χριστιανική εκκλησία γιόρταζε το Πάσχα σε άλλη ημερομηνία. Η Α’ Οικουμενική Σύνοδος της Νίκαιας αποφάσισε ότι το Πάσχα θα γιορτάζεται την πρώτη Κυριακή μετά την πρώτη πανσέληνο της άνοιξης. Αν όμως η πανσέληνος γίνει εκείνη την Κυριακή, τότε η γιορτή μεταφέρεται για την αμέσως επόμενη.

Έτσι, χριστιανικό και εβραϊκό Πάσχα δεν θα συνέπιπταν ποτέ, ενώ το χριστιανικό έθιμο συνδέθηκε και με το αστρονομικό φαινόμενο της πανσελήνου.

Ο Μετωνικός κύκλος

Ως προς τη διαφορά των ημερομηνιών που γιορτάζεται το Πάσχα, καθοριστικό ρόλο παίζει  ο «μετωνικός κύκλος». Είναι ένα σύστημα πρόβλεψης των εαρινών πανσελήνων  το οποίο η Ορθόδοξη Εκκλησία χρησιμοποιεί μέχρι και σήμερα.

Ο κύκλος του Μέτωνος είναι μια περίοδος 19 ετών κατά την οποία οι φάσεις της Σελήνης επαναλαμβάνονται στα ίδια χρονικά διαστήματα και ημερομηνίες. Ειδικότερα, ο Μέτων υπολόγισε ότι 235 συνοδικοί μήνες ισοδυναμούν ακριβώς με 19 ηλιακά έτη. Την  ανακάλυψη αυτή χρησιμοποιεί η Ορθόδοξη Εκκλησία για τον υπολογισμό της ημερομηνίας του Πάσχα, μετά την Πανσέληνο της Εαρινής Ισημερίας.

Το ιουλιανό και το γρηγοριανό ημερολόγιο

Για να υπολογιστεί λοιπόν  η ημερομηνία της Ανάστασης σε ένα έτος, αρκούσε η ημερομηνία της πρώτης εαρινής πανσελήνου. Όμως το ημερολόγιο που ίσχυε εκείνη την εποχή ήταν αυτό που είχε θεσπίσει ο Ιούλιος Καίσαρας το 45 π.Χ. και το οποίο είχε ανά έτος 365 ημέρες.

Επίσης σε κάθε τετραετία, στο δίσεκτο δηλαδή έτος, προσέθετε μια ημέρα παραπάνω. Επειδή όμως το κάθε ηλιακό έτος διαθέτει στην πραγματικότητα 365,242199 ημέρες, το ιουλιανό ημερολόγιο αποδείχτηκε ότι είναι μεγαλύτερο από το πραγματικό, κατά 11 λεπτά και 13 δευτερόλεπτα.

Σύμφωνα με το dogma.gr., οι καθολικοί γιορτάζουν την Ανάσταση σύμφωνα με τον κανόνα της Α’ Οικουμενικής Συνόδου, όμως υπολογίζουν την πανσέληνο σύμφωνα με το γρηγοριανό ημερολόγιο. Μαζί όμως με το σφάλμα που φέρει το μετωνικό σύστημα, προσθέτοντας ορισμένες ημέρες. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα, η καθολική πανσέληνος να είναι πιο κοντά στην αστρονομική, από ότι η ορθόδοξη.

Μέτων ο Αθηναίος

Ο Μέτωνας που υπολόγισε το αστρονομικό φαινόμενο, ήταν Έλληνας μαθηματικός, αστρονόμος, γεωμέτρης και μηχανικός, ο οποίος έζησε στην Αθήνα τον 5ο π.Χ. αιώνα. Τους υπολογισμούς που αφορούν τον Μετωνικό κύκλο, τον οποίο εισήγαγε το 432 π.Χ. στο σεληνιακό Αττικό ημερολόγιο.

Σύμφωνα με μαρτυρίες αρχαίων ιστορικών, ο Μέτωνας εγκατέστησε στην Πνύκα το πρώτο ηλιοτρόπιον ή ηλιοσκόπιον της Αθήνας, τα θεμέλια του οποίου είναι ακόμα ορατά ακριβώς πίσω από το βήμα της Πνύκας, του αρχαίου βουλευτηρίου. Ο Μέτωνας προσδιόρισε τις ημερομηνίες των ισημεριών και τα ηλιοστάσια με βάση τη συγκεκριμένη θέση του ηλιοσκοπίου.

Τα λίγα που είναι γνωστά για τον Μέτωνα έρχονται προέρχονται από αρχαίους ιστορικούς. Ο Μέτων εμφανίζεται για λίγο ως χαρακτήρας στο έργο του Αριστοφάνη «Όρνιθες». Παρουσιάζεται στη σκηνή με τοπογραφικά όργανα και περιγράφεται ως γεωμέτρης.

Σύμφωνα με τον Πτολεμαίο, μια στήλη ανεγέρθη στην Αθήνα που περιείχε μια καταγραφή των παρατηρήσεων του Μέτωνα και μια περιγραφή του Μετωνικού κύκλου. Κανένα από τα έργα του δε διασώθηκε.

Πηγή αρχικής φωτογραφίας: wikipedia