Γιατί αποκαλούσαν τη Σαγκάη η «Μεγάλη Αθήνα της Κίνας». Πώς χιλιάδες άνθρωποι βρήκαν καταφύγιο στην κινεζική πόλη από τους Γερμανούς και τους Ιάπωνες, πριν καταλάβουν την Κίνα

Στα μέσα της δεκαετίας του ’30, όταν όλες οι χώρες είχαν κλείσει τα σύνορά τους για τους Εβραίους, ένα κοσμοπολίτικο κέντρο στην καρδιά της Κίνας άνοιξε τις πύλες του και δέχθηκε περισσότερους εβραίους πρόσφυγες από κάθε άλλη πόλη στον κόσμο.

Η Σαγκάη αντιστάθηκε σθεναρά στην ιαπωνική εισβολή, προστατεύοντας τους εκατοντάδες χιλιάδες ξένους κατοίκους της.

Οι διώξεις των Εβραίων στην Ευρώπη είχαν αρχίσει πολύ πριν την επίσημη έναρξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Από την άνοδο του Χίτλερ στην εξουσία το 1933, οι αντισημιτικές πολιτικές ανάγκαζαν σταδιακά πολλούς Εβραίους να αναζητούν απεγνωσμένα διέξοδο από τη χώρα.

Ωστόσο, ούτε τα υπόλοιπα ευρωπαϊκά κράτη ήταν φιλικά απέναντί τους.

Τα περισσότερα είχαν κλείσει τα σύνορά τους και δε δέχονταν πρόσφυγες εβραϊκής καταγωγής στα εδάφη τους.

Τα μόνα ασφαλή μέρη στον κόσμο με ανοιχτά σύνορα ήταν η Δομινικανή Δημοκρατία και η επαρχία της Σαγκάης στην Κίνα.

Σαγκάη, η «Μεγάλη Αθήνα της Κίνας»

Τη δεκαετία του ’30, η Σαγκάη ήταν η πιο πυκνοκατοικημένη περιοχή της Κίνας. Συνάμα ήταν και η πιο πολυπολιτισμική.

Κι αυτό διότι η ιστορική της πορεία διέφερε αισθητά από την πορεία των υπόλοιπων πόλεων της κινεζικής επικράτειας.

Κατά το 19ο αιώνα, οι Βρετανοί είχαν καταλάβει τη Σαγκάη και είχαν συνδέσει το λιμάνι της με τη Δύση.

Οι νέοι εμπορικοί δρόμοι που ανοίχθηκαν, ανήγαγαν την κινεζική επαρχία σε κοσμοπολίτικο κέντρο, δίνοντάς της έναν ευρωπαϊκό αέρα.

Επιφανείς πολίτες κι έμποροι από Αγγλία, Γαλλία και Αμερική άρχισαν να μετοικούν στην παραθαλάσσια πόλη και να δημιουργούν ισχυρές κοινότητες και μεγάλες ξένες συνοικίες.

Παράλληλα, οι Ιάπωνες που βρίσκονταν σε διαρκή διαμάχη με τους Κινέζους, στα τέλη του 1800 έθεσαν υπό την κυριαρχία τους ένα μέρος της πόλης.

Έχτισαν τα πρώτα εργοστάσια κι ανέπτυξαν περαιτέρω την εμπορική δραστηριότητα.

Όλος αυτός ο διεθνής αναβρασμός στους κόλπους της Σαγκάης της έδωσε το προσωνύμιο «η Μεγάλη Αθήνα της Κίνας».

Αυτές ήταν οι συνθήκες, με τις οποίες ήρθαν αντιμέτωποι οι Ιάπωνες, όταν το 1932 έφτασαν στην Κίνα. Αυτή τη φορά, ήταν πιο οργανωμένοι και αποφασισμένοι να καταλάβουν τη χώρα.

Στις 28 Ιανουαρίου οι ιαπωνικές δυνάμεις εισέβαλαν στη Σαγκάη, καταστρέφοντας στο πέρασμά τους περισσότερα από 10.000 κτίρια και σκοτώνοντας πάνω από 18.000 πολίτες.

Η επαρχία διχοτομήθηκε, καθώς το αμιγώς κινεζικό κομμάτι της πέρασε στην κυριαρχία των Ιαπώνων, ενώ οι συνοικίες που υπάγονταν ακόμα στη δικαιοδοσία των Άγγλων και των Γάλλων παρέμειναν ανέγγιχτες.

Η έλευση των Εβραίων

Η ιαπωνική εισβολή είχε ως αποτέλεσμα να αρθούν οι περιορισμοί για την είσοδο μεταναστών στην πόλη και πλέον να μην αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση η έκδοση βίζας.

Την κατάσταση αυτή εκμεταλλεύτηκαν οι Γερμανοεβραίοι, που έψαχναν απεγνωσμένα καταφύγιο.

Μέχρι το 1938, εγκαταστάθηκαν στην πόλη πάνω από 20 χιλιάδες Εβραίοι από την Αυστρία και τη Γερμανία.

Η συναγωγή “Ohel Moshe” που προϋπήρχε στη Σαγκάη από το 1907 αναγεννήθηκε και μετατράπηκε σε μία από τις πιο ζωντανές, ενεργές και μεγάλες κοινότητες.

Μέχρι το 1941, η καθημερινότητα των εβραίων προσφύγων, που ήταν ως επί το πλείστον μορφωμένοι, επιστήμονες, έμποροι και οικογενειάρχες, ήταν καλύτερη από τη ζωή τους στην Ευρώπη.

Με την ιαπωνική εισβολή στο Περλ Χάρμπορ όλα άλλαξαν.

Μετά τη θριαμβευτική πολεμική επιχείρηση εναντίον των Αμερικανών, η Ιαπωνία παραβίασε τις διεθνείς συνθήκες και κατέλαβε ολόκληρη τη Σαγκάη, συμπεριλαμβανομένων των περιοχών που ανήκαν στη Βρετανία και τη Γαλλία.

Πλέον θύματα των φριχτών εγκλημάτων πολέμου των Ιαπώνων ήταν και ξένοι υπήκοοι της πόλης.

Στο στόχαστρο μπήκαν ειδικά οι Εβραίοι.

Το 1943 ιδρύθηκε επίσημα ένας «Περιορισμένος Τομέας για τους Πρόσφυγες χωρίς Ιθαγένεια», ή όπως έμεινε γνωστός, το «Γκέτο της Σαγκάης».

Ήταν ένα στρατόπεδο όπου, υπό τις εντολές των Γερμανών, στέλνονταν σταδιακά όλοι οι εβραίοι κάτοικοι της ευρύτερης περιοχής.

Εκεί, οι συνθήκες ήταν σαφώς καλύτερες από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης της κεντρικής Ευρώπης.

Ωστόσο, το «Γκέτο» δεν έπαυε να αποτελεί μία μεγάλη φυλακή που σε ελάχιστα τετραγωνικά στέγαζε εκατοντάδες χιλιάδες Εβραίους, αλλά και Κινέζους κυνηγημένους.

Λύτρωση

Η λύτρωση των Εβραίων ήρθε με το τέλος του Β’ Παγκοσμίου το 1945.

Η συντριβή των Ιαπώνων είχε ως αποτέλεσμα την κινεζική ανάκτηση της Σαγκάης και την οριστική διάλυση του στρατοπέδου.

Παρά τις καλές συνθήκες που επικρατούσαν μεταπολεμικά στην πόλη, οι Εβραίοι μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του ’50 την είχαν εγκαταλείψει μαζικά.

Σε αυτό συνέβαλε από τη μία η άνοδος του Κομμουνισμού στην Κίνα και από την άλλη, η ίδρυση του πολυπόθητου κράτους του Ισραήλ.

Ωστόσο, χάρη στα ανοιχτά σύνορα της Σαγκάης τη δεκαετία του ’30, δεκάδες χιλιάδες Εβραίοι μπόρεσαν να σωθούν από τα χέρια των Ναζί.

Το 1985 το Ισραήλ απέδωσε στον τότε κυβερνήτη της Σαγκάης τον τιμητικό τίτλο του «Δίκαιου των Εθνών» και αναγνώρισε διεθνώς την προσφορά της κινεζικής πόλης στον εβραϊκό λαό.

Πηγή χαρακτηριστικής εικόνας: Maxpixel

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Γιατί οι Κινέζοι αποκαλούν την Ελλάδα «Σι-Λα». Πως «συναντήθηκαν» οι δύο πολιτισμοί και υπήρξε εκτίμηση από τα αρχαία χρόνια