Οι δικαιολογίες των Γερμανών για τις σφαγές των αμάχων, όταν η Κρήτη μετατράπηκε σε νεκροταφείο Ναζί αλεξιπτωτιστών. Εκτέλεσαν πάνω από 2.000 κατοίκους, ανάμεσά τους πολλές γυναίκες και παιδιά

Στις 20 Μαΐου του 1941, οι πρώτοι Γερμανοί αλεξιπτωτιστές πέφτουν στην Κρήτη. Την παραμονή της επίθεσης, οι υπεύθυνοι συλλογής πληροφοριών διαβεβαίωναν τους επικεφαλής των αλεξιπτωτιστών, ότι θα γίνονταν δεκτοί με ενθουσιασμό από τον πληθυσμό του νησιού.

Σκεπτόμενοι εντελώς απλοϊκά και με τρόπο που δεν συνάδει σε έναν τόσο ευαίσθητο κλάδο, όπως αυτός της συλλογής πληροφοριών, υπέθεσαν ότι εφόσον οι Κρήτες είχαν βενιζελική παράδοση, θα βρίσκονταν σε αντίθεση με το δικτατορικό καθεστώς του Μεταξά και τον Γεώργιο Β’.

Η “φιλική” υποδοχή των Κρητών

Πίστευαν ακόμη ότι οι βαρύτατες απώλειες της 5ης Μεραρχίας των Κρητών στο Αλβανικό Μέτωπο, καθώς και ο εγκλωβισμός της στην ηπειρωτική Ελλάδα, θα όξυναν ακόμη περισσότερο την αντίδραση των Κρητών απέναντι στους εκπροσώπους της δικτατορίας και στους Βρετανούς συμμάχους τους. Οι πιο αισιόδοξοι μάλιστα, έφθασαν στο σημείο να πιστεύουν ότι αναμενόταν εξέγερση του κρητικού λαού εναντίον των ελληνικών αρχών και της βρετανικής διοίκησης! Γενική ήταν, ωστόσο, η πεποίθηση ότι τους επιφυλασσόταν φιλική υποδοχή από τον πληθυσμό, γι’ αυτό και έριξαν προκηρύξεις με συνθήματα αναγνώρισης για τους Κρήτες.

Οι τελευταίοι, πράγματι, υποδέχθηκαν τους αλεξιπτωτιστές, αλλά όχι και τόσο φιλικά. Κραδαίνοντας παλαιά τυφέκια, αξίνες, τσεκούρια και μαχαίρια, επιτέθηκαν εναντίον τους και τους προκάλεσαν βαρύτατες απώλειες.

Η αντίσταση των Κρητικών

Το εύρος και η οξύτητα της κρητικής αντίδρασης προκάλεσαν δυσάρεστη έκπληξη στη γερμανική πλευρά. «Στην Κρήτη μόνο οι πέτρες δεν σηκώνονται να μας χτυπήσουν», έγραψε στο ημερολόγιό του ένας γερμανός ορεινός κυνηγός.

Τις αμέσως επόμενες ημέρες, μετά το τέλος της μάχης, σημειώθηκαν εκτελέσεις βρακοφόρων Κρητών. Πολλοί γερμανοί αλεξιπτωτιστές θεώρησαν ότι επρόκειτο για άνδρες κάποιου επίλεκτου στρατιωτικού σώματος και θέλησαν να εκδικηθούν τις απώλειες που είχαν υποστεί από αυτούς!

Εκείνο, όμως, που εξόργιζε ιδιαίτερα τους Γερμανούς ήταν η ένοπλη δράση των ιερέων και των γυναικών.

Ο συνταγματάρχης Βίτμαν, του 95ου Συντάγματος Ορεινών Κυνηγών, ανέφερε ότι… «η επί της οδού προς την Κάντανον διατεθείσα μαχητική ομάς μηχανικού, με ενισχύσεις αντιαρματικών και μοτοσυκλετιστών, προωθούμενη μέχρι Παλαιοχώρας, διεξήγαγε σκληρότατους αγώνας, ως επί το πλείστον με ομάδας αποθηριωμένων ελευθέρων σκοπευτών».

Μεταξύ αυτών διακρινόταν ο αρχιμανδρίτης Παλαιοχώρας Στυλιανός Φραντζεσκάκης, ο οποίος είχε τεθεί επικεφαλής ομάδας ενοριτών του. Όσες γυναίκες συλλαμβάνονταν, εξετάζονταν στους ώμους, προκειμένου να διαπιστωθεί εάν έφεραν σημάδια από κοντάκι όπλου, απόδειξη ότι συμμετείχαν στις μάχες.

Τα λουτρά αίματος

Το εκδικητικό μένος των νικητών για την εσφαλμένη εκτίμησή τους, διοχετεύθηκε στους εγκαταλελειμμένους πλέον, από τα στρατεύματα της Βρετανικής Κοινοπολιτείας, κατοίκους του νησιού, οι οποίοι εξαργύρωσαν την αγάπη τους για την ελευθερία με διαδοχικά λουτρά αίματος, καθ’ όλη τη διάρκεια της κατοχής.

Οι γερμανικές δυνάμεις αντιμετώπιζαν για πρώτη φορά, στη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, αντίσταση από τον ίδιο τον τοπικό πληθυσμό. Η αντίδρασή τους υπήρξε άμεση και εξαιρετικά βίαιη. Ήδη, κατά τη διάρκεια των μαχών, οι πολίτες που συλλαμβάνονταν ένοπλοι ή κοντά σε σημείο που βρέθηκαν νεκροί Γερμανοί στρατιώτες, εκτελούντο με συνοπτικές διαδικασίες.

Ανάμεσα στους εκτελεσθέντες των ημερών της γερμανικής εισβολής, καταγράφηκαν 15 γυναίκες. Από την 31η Μαΐου, ο γερμανικός στρατός έθεσε σε εφαρμογή ένα οργανωμένο σχέδιο αντεκδικήσεων.

Μέσα σε έξι μόνο ημέρες (1-6 Ιουνίου) εκτελέσθηκαν 200 Κρήτες σε όλο το νησί. Δεν επρόκειτο πλέον για άτομα που συγκέντρωναν υποψίες συμμετοχής στις μάχες, αλλά για χωρικούς, οι οποίοι συλλαμβάνονταν κατά τη διάρκεια των καθημερινών τους εργασιών. Την 1η Αυγούστου, εκτελέσθηκαν περισσότεροι από 200 πολίτες.

Η στάση της γερμανικής διοίκησης

Στις διαμαρτυρίες που δέχθηκε από Κρήτες πρόκριτους, η γερμανική διοίκηση απάντησε ότι οι ντόπιοι κάτοικοι είχαν συμμετάσχει σε μάχες εναντίον γερμανών αλεξιπτωτιστών, ενώ εδώ και 200 χρόνια είχε καταργηθεί διεθνώς το δικαίωμα των πολιτών να συμμετέχουν σε πολεμικές επιχειρήσεις, εφόσον δεν είχαν στρατευθεί.

Το ζήτημα απασχόλησε μεταπολεμικά και το Δικαστήριο Εγκληματιών Πολέμου, το οποίο αποφάνθηκε σε βάρος της γερμανικής διοίκησης, επικαλούμενο το άρθρο 1 της Διεθνούς Σύμβασης της Χάγης του 1907, σύμφωνα με το οποίο οι νόμοι, τα δικαιώματα και οι εκ του πολέμου υποχρεώσεις εφαρμόζονται, όχι μόνο στον τακτικό στρατό, αλλά και στις εθνοφρουρές και τα σώματα των εθελοντών, αρκεί να πληρούν τέσσερις όρους: να διατελούν υπό την αρχηγία προσώπου, το οποίο φέρει την ευθύνη των υφισταμένων του, να έχουν σταθερό και εξ αποστάσεως διακριτό σημείο, να φέρουν φανερά τα όπλα τους και κατά τις επιχειρήσεις να συμμορφώνονται με τους νόμους και τα έθιμα του πολέμου.

Από τα παραπάνω επιβεβαιώνεται, ότι η αμεριμνησία για τον εφοδιασμό των Κρητών εθελοντών με κάποιο είδος στολής η οποία θα τους προσέδιδε επίσημη ιδιότητα, υπήρξε η πιο ασυγχώρητη ενέργεια εναντίον τους.

Οι ευθύνες των Βρετανών

Οι ελληνοβρετανικές αρχές ούτε καν φρόντισαν να υποδείξουν στους Κρήτες την καθιέρωση ενός πρόχειρου περιβραχιόνιου, ώστε σε περίπτωση που συλληφθούν να μη χαρακτηριστούν ελεύθεροι σκοπευτές και εκτελεστούν. Υπάρχουν αναφορές, πως κάποιοι αιχμάλωτοι Κρήτες σώθηκαν από το εκτελεστικό απόσπασμα, επιδεικνύοντας τις προσκλήσεις που είχαν λάβει τον χειμώνα για να επανδρώσουν το Σώμα Πολιτοφυλακής. Κατά κύριο λόγο, όμως, οι Γερμανοί δεν έλαβαν υπόψη τους τέτοιου είδους νομικά προσκόμματα. Άλλωστε, σημειώθηκαν εκτελέσεις Ελλήνων και Βρετανών στρατιωτών, ακόμη και με το αιτιολογικό ότι μια απομονωμένη και περικυκλωμένη από τον εχθρό ομάδα αλεξιπτωτιστών, δεν έχει τη δυνατότητα να κρατήσει αιχμαλώτους. Επίσης, οι Γερμανοί με ιδιαίτερο ζήλο εκτελούσαν χωροφύλακες, καθώς  θεωρούσαν ότι ένα αστυνομικό σώμα δεν διατηρεί δικαίωμα συμμετοχής σε στρατιωτικές επιχειρήσεις. Όμως, η χωροφυλακή ήταν επίσημα χαρακτηρισμένο στρατιωτικό σώμα.

Εντούτοις, το Δικαστήριο Εγκληματιών Πολέμου έλαβε υπόψη του και το συμπληρωματικό άρθρο 2 της Διεθνούς Σύμβασης της Χάγης, σύμφωνα με το οποίο υπάρχουν περιπτώσεις, κατά τις οποίες, αντίθετα με το άρθρο 1, οι κάτοικοι μη κατειλημμένης περιοχής, κατά την προσέγγιση του εχθρού, λαμβάνουν αυθόρμητα τα όπλα, χωρίς να οργανωθούν, ελλείψει χρόνου. Σε αυτή την περίπτωση, αρκεί να φέρουν φανερά τα όπλα τους και να συμμορφώνονται προς τους νόμους και τα έθιμα του πολέμου.

Οι γερμανικές δικαιολογίες

Οι Γερμανοί, μεταπολεμικά, προσπάθησαν να δικαιολογήσουν τις μαζικές εκτελέσεις πολιτών, ισχυριζόμενοι πως αυτές πραγματοποιήθηκαν από εξαγριωμένους αλεξιπτωτιστές, οι οποίοι με αυτόν τον τρόπο θέλησαν να εκδικηθούν τον φρικτό θάνατο, που βρήκαν οι σύντροφοί τους στα χέρια των αποθηριωμένων χωρικών.

Οι  αλεξιπτωτιστές, υπό το κράτος των εντυπώσεων της απώλειας τόσων συμπολεμιστών τους, διοχέτευσαν την οργή τους στους άμαχους Κρήτες. Οι εξορυγμένοι οφθαλμοί πολλών νεκρών, τα σοβαρότατα τραύματα από θλώντα όργανα και οι εκτεταμένες πληγές από σφαίρες, απαγορευμένες από τη Συνθήκη της Γενεύης, τους εξόργιζαν.

Τα πτώματα, επί πολλές ημέρες δεν είχαν ενταφιασθεί. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με τη δυνατή ζέστη του Μαΐου εκείνου του έτους, είχε ως αποτέλεσμα να υποστούν σημαντικές αλλοιώσεις. Τα περισσότερα έγιναν βορά στα σκυλιά και στα αρπακτικά πουλιά (είναι γνωστό ότι το πρώτο που αφαιρούν από ένα πτώμα τα αρπακτικά πουλιά είναι οι οφθαλμοί). Πολλά επίσης αλεξίπτωτα δεν άνοιξαν, με συνέπεια οι αλεξιπτωτιστές να μεταβληθούν σε μια άμορφη μάζα στο έδαφος, ενώ άλλοι διαμελίστηκαν, όντας ακόμη στον αέρα, εξαιτίας των απανωτών πολυβολισμών που δέχονταν. Ο Φόρκμαν Κουν, στο βιβλίο του «German Paratroops in World War II», γράφει: «Πολλοί αλεξιπτωτιστές σκοτώθηκαν στον αέρα. Ο διοικητής του 4ουΛόχου Αλεξιπτωτιστών, Μόραβετς και όλοι οι άλλοι αξιωματικοί, είχαν θερισθεί από το πυρ του εχθρού. Τα αλεξίπτωτα έφερναν μόνον αδρανή κακόμορφα πτώματα στο έδαφος». Οι νεαροί αλεξιπτωτιστές δεν είχαν εξοικειωθεί με την επίδραση τόσων παραγόντων, στα επί πολλές ημέρες άταφα  πτώματα. Κατά συνέπεια, όλες τις αιτίες αλλοίωσής τους, τις απέδιδαν στην κακοποίηση.

Η επιστημονική αλήθεια

Ιατροδικαστές της Εγκληματολογικής Υπηρεσίας του Βερολίνου, όμως, οι οποίοι εξέτασαν τα πτώματα, αποφάνθηκαν ότι οι εξορυγμένοι οφθαλμοί οφείλονταν στην καταλυτική επίδραση του ηλίου και στα αρπακτικά πουλιά. Τα τεράστια τραύματα είχαν προκληθεί από τα γεωργικά εργαλεία των χωρικών. Όσο για τις «απαγορευμένες» σφαίρες, αυτές προέρχονταν από τυφέκια Gras, των οποίων τα μολυβένια βλήματα δεν έφεραν μεταλλική επικάλυψη.

Αυτά, συμπιεζόμενα και παραμορφούμενα στο ανθρώπινο σώμα, δημιουργούσαν εκτεταμένα τραύματα. Σε όλο το νησί δεν διαπιστώθηκαν περισσότερα από δέκα περιστατικά ακροτήτων σε βάρος Γερμανών αλεξιπτωτιστών, των οποίων, μάλιστα, οι υπεύθυνοι δεν αναγνωρίζονται με απόλυτη βεβαιότητα. Συγκεκριμένα, ανακαλύφθηκαν πτώματα Γερμανών με κομμένα τα γεννητικά τους όργανα και τοποθετημένα στο στόμα. Η φρικιαστική αυτή πρακτική, «φωτογραφίζει», κατά πάσα πιθανότητα, ως υπεύθυνους τους πολεμιστές Μαορί, οι οποίοι ήταν ενταγμένοι στις βρετανικές δυνάμεις.

Πάντως, οι εκτελέσεις 2.000 περίπου αμάχων στην Κρήτη, από τον Μάιο έως τον Σεπτέμβριο του 1941, είναι γνωστό σε ποιους πρέπει να αποδοθούν.

Νίκος Γιαννόπουλος

ιστορικός

Πηγή χαρακτηριστικής εικόνας: Wikimediamtx Commons

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Οι Γερμανοί εκτελούν στην παραλία του Ρεθύμνου πατριώτη γιατί υπερασπίστηκε το χωριό του. Μετά την μάχη της Κρήτης κάποιοι αλεξιπτωτιστές τον αναγνώρισαν και τον οδήγησαν στο απόσπασμα. Η έρευνα για την ταυτότητά του