Οι Γερμανοί αιχμάλωτοι του Στάλινγκραντ βαδίζουν στους δρόμους της Μόσχας. Η «παρέλαση των ηττημένων» ως τιμωρία από τους νικητές

Ο εξαναγκασμός των Ουκρανών αιχμαλώτων από τους Ρώσους αυτονομιστές να παρελάσουν στους δρόμους του Ντονέσκ το 2015, έφερε στη μνήμη των παλαιότερων ένα ανάλογο περιστατικό το οποίο συνέβη το 1943.

Όταν τελείωσε η μεγάλη μάχη στο Στάλινγκραντ δεκάδες χιλιάδες Γερμανοί στρατιώτες οδηγήθηκαν στην αιχμαλωσία.

Αμέσως ξεκίνησαν πορεία ως τα στρατόπεδα αιχμαλώτων. Μεγάλο, όμως, μέρος αυτών υποχρεώθηκε να παραμείνει στην ολοκληρωτικά κατεστραμμένη πόλη για να εργαστεί στην εκκαθάρισή της.

Πολλοί Γερμανοί σκοτώθηκαν από διάσπαρτα πυρομαχικά και εκρηκτικά ή στα ετοιμόρροπα κτίρια. Αυτοί ήταν ίσως και οι πιο τυχεροί.

Οι υπόλοιποι υπέφεραν στις πορείες εκατοντάδων χιλιομέτρων κάτω από το δριμύ ψύχος, χωρίς ιατρική περίθαλψη και παροχή τροφίμων. Λόγω έλλειψης φορτηγών και τρένων, οι αιχμάλωτοι αναγκάστηκαν να περπατήσουν ως και 200 χιλιόμετρα μέσα σε μια εβδομάδα.

Όσοι δεν μπορούσαν πλέον να περπατήσουν εκτελούνταν επί τόπου από τους φρουρούς.

Όταν οι φάλαγγες περνούσαν από τα χωριά, προπηλακίζονταν από οργισμένους χωρικούς κάτω από τα αδιάφορα βλέμματα των φρουρών.

Στο τέλος της πορείας οι αιχμάλωτοι επιβιβάστηκαν σε τρένα ώστε να μεταφερθούν σε διάφορα σημεία πέρα από τα Ουράλια Όρη.

Κατά το μακρύ ταξίδι, δεδομένου ότι το συσσίτιο ήταν ιδιαίτερα λιγοστό, πολλοί αλληλοσκοτώνονταν για ένα κομμάτι ψωμί. Όταν έφτασαν στον προορισμό τους είχαν επιβιώσει μόνο οι δυνατότεροι.

Τελικά οι 100.000 αιχμάλωτοι διασκορπίστηκαν σε περισσότερα από 20 στρατόπεδα συγκέντρωσης, από τον Αρκτικό Κύκλο έως τις νότιες στέπες.

Κάποιες χιλιάδες απ’ αυτούς μεταφέρθηκαν προσωρινά στη Μόσχα.

Εκεί έλαβαν μέρος σε μια ιδιότυπη «παρέλαση», κάτω από τους χλευασμούς και τα βλέμματα μίσους των Σοβιετικών πολιτών.

Η συνολική μεταχείρισή τους ήταν η τιμωρία τους για την επίθεση στη Σοβιετική Ένωση που είχε τα περισσότερα θύματα του πολέμου, σχεδόν 25 εκατομμύρια νεκρούς.

Για τη ναζιστική ιδεολογία οι Σοβιετικοί ήταν υπάνθρωποι και η ζωή τους δεν είχε καμία αξία.

Δεν είναι γνωστό πόσοι αιχμάλωτοι επέστρεψαν στη Γερμανία μεταξύ των ετών 1945-1955. Οι αρμόδιες υπηρεσίες επαναπατρισμού πάντως τους υπολογίζουν σε όχι πάνω από 5.000.

Νίκος Γιαννόπουλος

ιστορικός

Διαβάστε επίσης στη “ΜτΧ”: «Ούτε βήμα πίσω». Η ρητή διαταγή του Στάλιν που σήμανε την επική «Μάχη του Στάλινγκραντ». Τα λάθη και οι εμμονές του Χίτλερ που δεν άκουγε τους στρατιωτικούς και η θυσία του σοβιετικού λαού που οδήγησε στη τελική νίκη…