“Οι πατριώται δεν πρέπει να πολεμούν για χρήματα”. O Mακεδονομάχος “Νταβέλης”, που αρνήθηκε την τιμητική σύνταξη από τον βασιλιά και ο Μελάς τον χαρακτήρισε “πονηρό Οδυσσέα αλλά αιμοβόρο”

Το όνομα “Νταβέλης” είναι άμεσα συνυφασμένο με τον λήσταρχο της Αττικο-Βοιωτίας. Ο λιγότερο γνωστός, Γεώργιος Δούκας, με το ψευδώνυμο “Νταβέλης” ήταν Μακεδόνας οπλαρχηγός από τη Γαλατινή Κοζάνης. Οι μάχες και η δράση του στον Μακεδονικό αγώνα τον κατέστησαν θρύλο της Δυτικής Μακεδονίας.

Ο Παύλος Μελάς έγραψε γι’ αυτόν: “Ο Νταβέλης αυτός γνωρίζει πολύ καλά την δουλειά του. Είναι ο πονηρός Οδυσσέας του σώματος αλλά τρομερά αιμοβόρος. Ποτέ δεν χάρισε τη ζωή στους Τούρκους αιχμαλώτους του“.

Ο Γεώργιος Δούκας

Ο Γιώργος Δούκας γεννήθηκε στη Γαλατινή Κοζάνης το 1848. Ήταν γιος του Λουκά Δούκα, ο οποίος πέθανε όταν τον αιχμαλώτισαν οι Τούρκοι στο Μοναστήρι.

Σε ηλικία 13 ετών, ο Γεώργιος Δούκας δούλεψε στα κτήματα του Αλή Μπέη στο χωριό Μελιδόνι. Η βαρβαρότητα του Τούρκου αφέντη έδιωξε τον 13χρονο Δούκα, ο οποίος αμέσως μετά κατατάχτηκε στο αντάρτικο σώμα του Αλαμάνη με τον αδερφό του, Δημήτρη Δούκα ή καπετάν Ζέρβα, όπως έμεινε γνωστός.

Η εισβολή στη Μακεδονία

Λίγες μέρες πριν ξεσπάσει ο Ελληνοτουρκικός πόλεμος του 1897, περίπου 2.000 άτακτοι εφόρμησαν στην τουρκοκρατούμενη Μακεδονία. Το σώμα των ατάκτων είχε οργανωθεί από την Εθνική Εταιρεία, η οποία δύο μήνες πριν από τον πόλεμο, όπλιζε τους αμάχους και τους προετοίμαζε ψυχολογικά για τον αγώνα. Ανάμεσα στους άνδρες που σχεδίασαν και τελικά πραγματοποιήσαν την επιδρομή ήταν και ο Γεώργιος Δούκας.

Διαβάστε ακόμα: Μακεδονικός Αγώνας. Η δολοφονία του διπλωμάτη Θεόδωρου Ασκητή στην καρδιά της Θεσσαλονίκης. Στην κηδεία του παρευρέθηκαν 10.000 άνθρωποι για να καταγγείλουν τους Βούλγαρους κομιταζήδες

Παρά τις αρχικές επιτυχίες τους, δεν μπορούσαν να νικήσουν τον οργανωμένο στρατό της αυτοκρατορίας, χωρίς ουσιαστική βοήθεια από την τοπική κοινωνία και ενισχύσεις. Αυτά δεν συνέβησαν και μοιραία βρέθηκαν περικυκλωμένοι από τους Τούρκους.

Ακόμα και εκείνοι που έδωσαν την ύστατη μάχη γύρω από την Κρανιά, στις πλαγιές της νότιας Πίνδου διαλύθηκαν, τράπηκαν σε φυγή και κατάφεραν να αποσυρθούν σε ορεινά καταφύγια. Η ομάδα του Γεώργιου Δούκα διέφυγε προς την άλλη πλευρά της μεθορίου.

Η εισβολή των ατάκτων προκάλεσε την οργή των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων που εξαρχής ήταν αντίθετες σε αυτόν τον πόλεμο και έσωσαν την Ελλάδα από χειρότερες συνέπειες, μετά την ήττα, που χαρακτηρίστηκε ντροπιαστική.

Ο Μακεδονομάχος Νταβέλης

Όταν σκοτώθηκε στη Στερεά Ελλάδα ο αρχιλήσταρχος Χρήστος Νταβέλης, οι σύντροφοι του Γιώργου Δούκα του έδωσαν την προσωνυμία “Νταβέλης”. Πολλές φορές, οι αντίπαλοί του χρησιμοποίησαν υποτιμητικά το παρατσούκλι για να τον μειώσουν στο επίπεδο ενός παράνομου ληστή.

‘Ήταν όμως ένας μακεδονομάχος που με τα λόγια και μόνο η αξία του δεν μπορούσε να μειωθεί, ούτε και η ανιδιοτελής προσφορά του.

Λέγεται πως ο Βασιλιάς Γεώργιος ο Α΄ κάλεσε τον Δούκα στην Αθήνα και μπροστά στον διάδοχο Κωνσταντίνο του είπε “Η πατρίς ευγνωμονούσα σου χορηγεί σύνταξιν“. Ο Νταβέλης αρνήθηκε. “Δεν θέλω μεγαλειότατε την σύνταξιν, διότι νομίζω ότι οι πατριώται δεν πρέπει να πολεμούν για χρήματα“.

Το Ελληνικό Κράτος του παραχώρησε κλήρο πενήντα στρεμμάτων στο Μακρυχώρι Λάρισας.

Λίγο πριν πεθάνει, με δύο τηλεγραφήματά του, ο Βασιλιάς Κωνσταντίνος του πρότεινε να τον χρίσει αρχηγό εκστρατευτικού σώματος στη Μικρά Ασία και τον κάλεσε στα ανάκτορα. Ο Νταβέλης απάντησε:

“Η ψυχή μου είναι έτοιμη για νέες και ωραίες εθνικές εξορμήσεις, αλλά το κουρασμένο σώμα μου δεν πειθαρχεί”.

Το 1923 ο ακούραστος οπλαρχηγός από τη Γαλατινή Κοζάνης απεβίωσε στο Μακρυχώρι Λάρισας από φυματίωση.

Πηγή χαρακτηριστικής φωτογραφίας: Theodoros Metallinos/Facebook

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Πρωταγωνίστησε στον Μακεδονικό Αγώνα, τίμησε τους ήρωες της, κινδύνευσε, καταστράφηκε και έγινε μάνα χιλιάδων προσφύγων. Η Θεσσαλονίκη μέσα από σπάνιες φωτογραφίες