Γεώργιος Σφραντζής. Ο ιστορικός που κατέγραψε την Άλωση της Κωνσταντινούπολης. Ήταν φίλος του Παλαιολόγου και έγινε μοναχός

Ο Γεώργιος Σφραντζής ήταν διπλωμάτης και ιστορικός, ο οποίος αποτέλεσε έναν από τους τέσσερις ιστορικούς που κατέγραψαν την Άλωση της Κωνσταντινούπολης.

Υπήρξε συνεργάτης και στενός φίλος του Κωνσταντίνου ΙΑ’ Παλαιολόγου, του τελευταίου βυζαντινού αυτοκράτορα. 

Γεννημένος το 1401, με καταγωγή από αριστοκρατική οικογένεια, έχασε τους γονείς το 1416 ή 1417. Έπεσαν «θύματα» της πανώλης, η οποία εκείνη την περίοδο είχε λάβει επιδημική έκταση. Έτσι, ο αυτοκράτορας Μανουήλ Β΄ Παλαιολόγος αποφάσισε να πάρει η οικογένειά του την κηδεμονία του.

Ο πατέρας του Σφραντζή βρισκόταν στην υπηρεσία του Θωμά Παλαιολόγου, γιού του αυτοκράτορα. Επομένως, ο Μανουήλ Β’ αποφάσισε να τον έχει υπό την προστασία του.

Το 1427, συνόδευσε τον Ιωάννη Η’ Παλαιολόγο στην Πελοπόννησο. Ο Κωνσταντίνος ο Παλαιολόγος, ο οποίος τότε ήταν δεσπότης του Μυστρά, διέταξε τον Σφραντζή να καταλάβει τα φρούρια της Σπάρτης και την Κυλλήνης.

Κατά τη διάρκεια της εκστρατείας κατά των Πατρών, την άνοιξη του 1429, ο Σφραντζής έσωσε τη ζωή του Παλαιολόγου, αλλά αιχμαλωτίστηκε

Τον απελευθέρωσαν τον επόμενο χρόνο. Για την ανδρεία του τιμήθηκε με διάφορα αξιώματα, όπως πρωτοβεστιάριος, διοικητής Πατρών, Αθήνας και Σπάρτης.

Το 1438, ο Σφραντζής παντρεύτηκε την Ελένη, κόρη του Αλεξίου Παλαιολόγου του Τζαμπλάκωνος. Τον επόμενο χρόνο, γεννήθηκε το πρώτο τους παιδί, ο Ιωάννης, το 1442, το δεύτερο, η Θάμαρ και το 1441 το τρίτο, ο Αλέξιος, ο οποίος αρρώστησε και πέθανε ενώ ήταν ακόμα βρέφος. Ο Κωνσταντίνος έγινε ανάδοχος και των τριών.

Η Άλωση της Κωνσταντινούπολης

Το 1448, όταν ο Κωνσταντίνος ανέβηκε στον θρόνο, προσέλαβε τον Σφραντζή στην αυλή του στην Κωνσταντινούπολη, αναθέτοντάς του το αξίωμα του Μεγάλου Λογοθέτη.

Συμμετείχε ενεργά σε διπλωματικές αποστολές, όπως στις περιοχές της Ιβηρίας και της Τραπεζούντας, με σκοπό τη διευθέτηση γαμήλιων συμφωνιών, αν και αυτές δεν ολοκληρώθηκαν επιτυχώς.

Λίγο πριν την Άλωση της Πόλης το 1453, του ανατέθηκε η απογραφή και η επιστράτευση όλων των ανδρών που μπορούσαν να πολεμήσουν, με τον αριθμό τους να φτάνει μόλις τους 4.773, ενώ οι οθωμανικές δυνάμεις ανέρχονταν σε περίπου 150.000-200.000 στρατιώτες.

Στη διάρκεια της πολιορκίας, υπερασπίστηκε τα βόρεια τείχη κοντά στον Κεράτιο κόλπο και αιχμαλωτίστηκε

Στη συνέχεια, έχασε τα παιδιά του και αναγκάστηκε να υπηρετήσει ως ιπποκόμος του σουλτάνου. Ο γιος του σκοτώθηκε και η κόρη του πέθανε, αφού πιάστηκε αιχμάλωτη.

Παρόλα αυτά, κατάφερε να εξαγοράσει την ελευθερία του, καθώς και εκείνη της συζύγου του, στις αρχές του 1455. Μετά την απελευθέρωσή τους, βρήκαν προσωρινό καταφύγιο στον Μυστρά, κοντά στον Θωμά Παλαιολόγο, και το 1460 εγκαταστάθηκαν στην Κέρκυρα.

Ο μοναχισμός

Στις 6 Σεπτεμβρίου 1461, ο Σφραντζής εγκαταστάθηκε κοντά στην πόλη, στο κάθισμα του Αγίου Ηλία.

Όπως αναφέρει στο Χρονικό του, επειδή ήθελε να βρίσκεται πιο κοντά στον φίλο και πνευματικό του, Δωρόθεο, ηγούμενο της μονής των Αγίων Αποστόλων Ιάσονα και Σωσιπάτρου, μετακόμισε μαζί με τη σύζυγό του, Ελένη, στις 15 Μαρτίου 1462 σε άλλο κάθισμα, εκείνο του Αγίου Νικολάου, γνωστό ως του Ταρχανιώτη, που του παραχώρησε το Ιερό Τάγμα.

Έμεινε εκεί αρκετά χρόνια, και τον Αύγουστο του 1468 γράφει πως, “αφού τα κοσμικά μου ρούχα έχουν φθαρεί” αποφάσισε να αφιερωθεί στον μοναχισμό.

Πήρε το όνομα Γρηγόριος, ενώ η σύζυγός του έγινε μοναχή με το όνομα Ευπραξία

Λίγα χρόνια αργότερα, στις 27 Ιουλίου 1472, την ημέρα της γιορτής του Αγίου Παντελεήμονα, αρρώστησε τόσο βαριά που τελικά εκάρη μοναχός του μεγάλου σχήματος, χωρίς να μπορεί να έχει πλήρως τις αισθήσεις του.

Στο κάθισμα του Αγίου Νικολάου, με παρότρυνση Κερκυραίων ευγενών, έγραψε το γνωστό Χρονικό της Άλωσης, ένα έργο δέκα βιβλίων που έχει σωθεί σε δύο εκδοχές, τη Minus (συντομότερη) και τη Maius (εκτενέστερη).

Σύμφωνα με τον ιστορικό Σπυρίδωνα Παπαγεώργιο, εκεί πέθανε και ετάφη, πιθανότατα μεταξύ 1478 και 1480.

Αρχική εικόνα: ΑΙ