Γεντί Κουλέ. “Οι κρατούμενοι κατάπιναν κεραίες αυτοκινήτων, κουτάλια και θερμόμετρα για να μπουν στο νοσοκομείο”. Η μαρτυρία του εισαγγελέα που έκλεισε το κολαστήριο της Θεσσαλονίκης

Η φυλακή Επταπυργίου, γνωστή και ως Γεντί Κουλέ, υπήρξε το πιο απάνθρωπο σωφρονιστικό ίδρυμα της χώρας. Μια ιστορία που κράτησε σχεδόν έναν αιώνα γεμάτη από εκτελέσεις, βιασμούς και κακοποίηση κρατουμένων. Τη δεκαετία του 1980, οι καταγγελίες είδαν το φως της δημοσιότητας και ο τύπος περιέγραφε τη φυλακή ως “κάτεργο του διαβόλου” μέσα στο οποίο γίνονται όργια. 

Για να κλείσει το Γεντί Κουλέ, δόθηκε μεγάλος αγώνας από μια ομάδα δικαστικών λειτουργών, οι οποίοι έθεσαν σε κίνδυνο τη ζωή και την καριέρα τους για να αποδοθεί δικαιοσύνη. Αντιμετώπισαν σοβαρές δυσκολίες από τα ανώτερα στρώματα του Υπουργείου Δικαιοσύνης. Ένα “μικρό κύκλωμα” όπως το περιέγραψαν.

Ο άνθρωπος που άντεξε μέχρι τέλους και συνέβαλε όσο κανείς για το λουκέτο της φυλακής, ήταν ο εισαγγελέας Λογοθέτης. Είδε με τα μάτια του τις φρικαλεότητες, τις κακοποιήσεις και τον αγώνα των κρατουμένων για να μπορέσουν να ξεφύγουν, κάνοντας αψυχολόγητες κινήσεις, όπως να καταπιούν κουτάλια, κεραίες αυτοκινήτων, παραμάνες ακόμα και θερμόμετρα. Το αναρρωτήριο και το νοσοκομείο ήταν η καλύτερη λύση ακόμα και αν οι πόνοι ήταν φρικτοί.

Ο κος Λογοθέτης μίλησε ανοιχτά στη “Μηχανή του Χρόνου” για τον άνισο αγώνα που έδωσε:

“Η έρευνα αυτή άρχισε περί τα τέλη του 1985. Βρέθηκαν πάρα πολλές παράνομες πράξεις βαρύτατες εκεί πέρα και η υπηρεσία ανέθεσε σε δεύτερη φάση, δηλαδή αρχές του 1986, σε εμένα ως αρχαιότερο της κυρίας Γιαταγάνα να διεξάγω έρευνα ούτως ώστε ή να επιβεβαιώσω είτε να διορθώσω αυτά που βρήκε εκείνη. Όταν πήγα επάνω στο Επταπύργιο, το λεγόμενο Γεντί Κουλέ, διαπίστωσα ότι αυτά που έλεγε η κυρία Γιαταγάνα δεν ήταν ούτε τα μισά απ΄ όσα συνέβαιναν εκεί μέσα. Τα οποία ήταν πράγματα ασύλληπτης αγριότητας και εντελώς απαράδεκτα για ένα κράτος δικαίου”.

Ο εισαγγελέας θυμάται τα πρώτα εμπόδια που συνάντησε:

“Η πρώτη εικόνα φυσικά, οπτικά, ήταν μια εικόνα κανονικότητας. Φυλακή με υπαλλήλους, με κρατουμένους κτλ. Όταν όμως άρχισαν να δίδονται οι καταθέσεις, σας θυμίζω ότι η δεύτερη αυτή έρευνα που έκανα εγώ, διατάχθηκε γιατί πάρα πολλοί κρατούμενοι που έδωσαν καταθέσεις στην έρευνα της κυρίας Γιαταγάννα, τις είχαν ανακαλέσει ομαδικά. Αυτό βεβαίως στην υπηρεσία μας προκάλεσε μια απορία. Και πήγα λοιπόν εγώ να διερευνήσω το γιατί. Διεπιστώθη ότι μετά το τέλος της πρώτης έρευνας, άλλοι κακοποιήθηκαν αγρίως. Άλλοι μετήχθησαν σε άλλες φυλακές εντελώς αδικαιολόγητα και παράτυπα. Και άλλοι, που έμεναν στο Επταπύργιο δέχονταν συνεχώς απειλές, μάλιστα, μπροστά σε συγγενείς τους για να παραμείνουν στην ανάκληση των καταθέσεων τους. Εγώ θεώρησα εντελώς απαράδεκτο να βεβαιώνει ένας εισαγγελέας τους κρατουμένους ότι δεν κινδυνεύουν και μόλις γυρνάμε την πλάτη μας, είτε να τους κακοποιούν αγρίως είτε να τους μετάγουν σε φυλακές σκληρότατες. Και επειδή το θεώρησα αυτό απαράδεκτο, ζήτησα κάποια μέτρα από την υπηρεσία μου τα οποία δεν ελήφθησαν”.

Κυκλώματα και εκβιασμοί

Ο κύριος Λογοθέτης αποκάλυψε ότι οι έρευνες δεν προχωρούσαν όπως θα έπρεπε γιατί ένα “μικρό κύκλωμα” μέσα από το υπουργείο Δικαιοσύνης, προσπαθούσε να τις σταματήσει. Σε σημείο που ανέφεραν ότι το πόρισμα δεν είχε κατατεθεί. Όταν αποκαλύφθηκε ότι δεν ήταν έτσι τα πράγματα ξέσπασε μεγάλος σάλος και οι αποκαλύψεις διαδέχονταν η μια την άλλη.

“Βασανισμοί κρατουμένων, που τους έφερναν σε τέτοια απόγνωση που για να βγουν από κει μέσα καταπίνανε ξένα σώματα, ότι βρίσκανε μπροστά τους, λαμπτήρες ηλεκτρικούς, σύρματα, καλώδια, ότι βρίσκανε το καταπίνανε για να μεταχθούν στα χειρουργεία, στα νοσοκομεία. Προτιμούσαν δηλαδή να παίξουνε κορώνα γράμματα τη ζωή τους για να φύγουν από κει μέσα έστω και για 3-4 μέρες.

“Όλα αυτά λοιπόν όταν απεκαλύφθησαν ακολούθησε σάλος και η συνέχεια ήταν οδυνηρή και για μένα προσωπικά. Αισθανόμουν ότι είναι μαζί μου η συντριπτική πλειοψηφία του εισαγγελικού και δικαστικού σώματος, βέβαια, και η κοινή γνώμη, όπως θα ξέρετε ίσως.

Εκτός από έναν μηχανισμό ο οποίος φρόντιζε πάντοτε να δυσχεραίνει την προσπάθεια μου, να αλλοιώνει τα στοιχεία τα οποία υπήρχαν και να παρεμποδίζει την έρευνα. Υπήρχαν και άνθρωποι εντιμότατοι μέσα εκεί, εννοώ από το φυλακτικό προσωπικό, το υπηρεσιακό προσωπικό και της γραμματειακής υποστήριξης.

Ο πρώην Εισαγγελέας Κώστας Λογοθέτης περιγράφει στην Μηχανή του Χρόνου τι απέγιναν όσοι τόλμησαν να καταγγείλουν την βία των φυλακών:

“Θυμάμαι με απόλυτη βεβαιότητα ότι απ΄όσους κατέθεσαν κρισιμότατα περιστατικά, μετήχθησαν αμέσως σε άλλες φυλακές της χώρας. Όσοι μείνανε μέσα κλήθηκαν σε συμπληρωματικές καταθέσεις από μένα. Εδώ λοιπόν τι συνέβη. Μπροστά στα μάτια μου, σε μια περίπτωση που θυμάμαι και ονομαστικά πάλι, όταν έδωσα εντολή να τον φέρουν τον κρατούμενο, του φωνάζανε, μπροστά μου τώρα «έλα εδώ τώρα να δεις τι θα πάθεις, έλα εδώ τώρα και θα τα πούμε καλά». Ενώ κατέθετε σε μένα, ήταν καλοκαίρι, ήμασταν στο 1^ο όροφο και ανοιχτά τα παράθυρα, ζέστη πολλή. Ξαφνικά μου λέει αυτός «κύριε Εισαγγελέα πίσω από την πλάτη σας στο παράθυρο είναι ένας φύλακας και ακούει τι θα πω για να με κακοποιήσουνε μετά». Πραγματικά δεν το πίστεψα, αλλά σηκώνομαι και βλέπω έξω από το παράθυρο πράγματι ένα φύλακα να στέκεται όρθιος κάτω από το παράθυρο. Χωρίς λόγο, χωρίς τίποτα. Όταν τον άρπαξα, μου είπε «κύριε εισαγγελέα συγγνώμη, συγγνώμη, ήταν το μόνο σημείο της αυλής που είχε σκιά”. Δηλαδή ολόκληρο το Γεντί Κουλέ δεν είχε αλλού σκιά…”

Ο κος Λογοθέτης εξομολογήθηκε ότι στην πλειοψηφία τους όσοι κρατούμενοι βρήκαν το θάρρος και κατέθεσαν δεν είχαν καλό τέλος. Χρειάστηκαν πολλές θυσίες για να κλείσει το κολαστήριο.

“Όταν βλέπεις ανθρώπους 20 χρονών να καταπίνουν σίδερα να καταπίνουν αυτά, πιρούνια, κουτάλια, στη συνέχεια, αν θέλετε να σας δείξω ακτινογραφίες που δεν θα τις πιστεύετε. Από εκεί και πέρα, αν υπογράφεις ότι όλα καλά και φεύγεις δεν είσαι εισαγγελέας. Δεν είσαι εισαγγελέας. Τελεία και παύλα”.

Στο Γεντί Κουλέ φυλακίστηκαν επίσης αμέτρητοι θανατοποινίτες. Σε μια τεράστια έκταση πίσω από τη φυλακή Επταπυργίου εκτελέστηκαν εγκληματίες, αλλά και αριστεροί αγωνιστές κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου. Αυτές οι εκτελέσεις γίνονταν μπροστά σε ανήλικα παιδιά που έπαιζαν στις αλάνες της περιοχής.

Ελάχιστοι ήταν αυτοί που κατάφεραν να αποδράσουν από το κολαστήριο του Επταπυργίου. Μετρημένοι στα δάχτυλα του ενός χεριού. Ανάμεσά τους ο λήσταρχος Τζατζάς, αλλά και ο γραμματέας του ΚΚΕ Νίκος Ζαχαριάδης. Ωστόσο, τραγικές φιγούρες ήταν πάντα οι θανατοποινίτες, που περπατούσαν προς τη χαράδρα του θανάτου για να πληρώσουν με τη ζωή τους εγκλήματα που διέπραξαν ή ιδέες που υπηρετούσαν.

Τα δημοσιεύματα των εφημερίδων προέρχονται από το προσωπικό αρχείο του κου Λογοθέτη.

Διαβάστε επίσης στη “ΜτΧ”: «Νύχτωσε χωρίς φεγγάρι». Ακούστε πως ήταν το αρχικό τραγούδι που λογοκρίθηκε και παρουσιάστηκε ως ερωτικό. Γράφτηκε από τον Καλδάρα για τους πολιτικούς κρατούμενους που υπέφεραν στο Γεντί Κουλέ (βίντεο) …