Η ηφαιστειακή έκρηξη που συνέβαλε στη Γαλλική Επανάσταση. Σκότωσε χιλιάδες ανθρώπους και ζώα, προκάλεσε μεγαλύτερη φτώχεια και οι συνέπειές της έφτασαν μέχρι την Ασία

Ιστορική μελέτη υποστηρίζει ότι η σχισμογενής έκρηξη στην νότια Ισλανδία το 1783, γνωστή και ως Λάκι, παρά την μεγάλης κλίμακας οικολογική καταστροφή που επέφερε, αποτέλεσε μία ακόμη κινητήριο δύναμη που βοήθησε στο ξέσπασμα της Γαλλικής Επανάστασης. 

Η έκρηξη του 1783 δημιούργησε τη μεγαλύτερη ροή λάβας που έχει παρατηρηθεί ποτέ στην ιστορία. Από μία ρωγμή 25 χιλιομέτρων με 130 κρατήρες εκχύθηκαν 12 κυβικά χιλιόμετρα βασαλτικής λάβας, καλύπτοντας επιφάνεια πεντακοσίων τετραγωνικών χιλιομέτρων (500 km²⁾.

Καταστράφηκαν μεγάλες εκτάσεις γης και σοδειές, ενώ οι οικονομικές, περιβαλλοντικές και κοινωνικές συνέπειες της έκρηξης επηρέασαν όλη την Ευρώπη.

Οι καταστροφικές συνέπειες της έκρηξης στην Ισλανδία

Η έκρηξη ξεκίνησε την 8η Ιουνίου 1783 και ολοκληρώθηκε 8 μήνες αργότερα, στις 7 Φεβρουαρίου 1784.

Τα υψηλά ποσοστά λάβας και θειϊκών αερολυμάτων που διαχύθηκαν στην ατμόσφαιρα δημιούργησαν μία από τις πιο σημαντικές κλιματολογικές και κοινωνικές καταστροφές της τελευταίας χιλιετίας.

Αρχικά καταστράφηκε η γεωργία και το μεγαλύτερο τμήμα της ισλανδικής σοδειάς. Μεγάλο μέρος των καλλιεργειών επηρεάστηκε ανεπανόρθωτα. Η έκρηξη συνέπεσε με ένα ασυνήθιστα ζεστό καλοκαίρι, με αποτέλεσμα οι καλλιέργειες κριθαριού να μαραθούν ολοσχερώς και οι τιμές του ψωμιού να εκτοξευθούν στα ύψη.

Η ζέστη ήταν τόσο έντονη που το κρέας, δεν μπορούσε να καταναλωθεί, παρά μόνο την επόμενη μέρα από τη σφαγή. Ακόμα και τα άλογα βρέθηκαν στο χείλος της παράκρουσης από τα υπερπλυθή σμήνη μυγών που τα παρενοχλούσαν.

Θανατηφόρες ήταν οι συνέπειες της έκρηξης και για μεγάλο τμήμα της ισλανδικής πανίδας. Περίπου το 80% των προβάτων, το 50% των βοοειδών και το 50% των αλόγων πέθαναν λόγω οδοντικής και σκελετικής φθορίωσης, που προκλήθηκαν από τους 8 εκατομμύρια τόνους υδροφθορίου που απελευθερώθηκαν και από την κατανάλωση μολυσμένου χορταριού. Εκτιμάται ότι το ένα τέταρτο (1/4) του πληθυσμού της χώρας πέθανε λόγω το επακόλουθου λιμού.

Η ηφαιστειακή έκρηξη επηρέασε όλη την Ευρώπη

Περίπου 120 εκατομμύρια τόνοι διοξειδίου του θείου πλημμύρισαν τον αέρα. Νούμερο που υπολογίζεται πως ξεπερνά εις τριπλούν την αντίστοιχη εκπομπή θείου της ετήσιας βιομηχανικής παραγωγής ολόκληρης της Ευρώπης το 2006.

Τα υπέρογκα ποσοστά θείου σε συνδυασμό με την υψηλή θερμοκρασία του καλοκαιριού εκείνης της χρονιάς (1783) προκάλεσαν την νοτιοανατολική κατεύθυνση των ανέμων. Το δηλητηριώδες σύννεφο απλώθηκε σε όλη την Ευρώπη. Στις 17 Ιουνίου, έντεκα μέρες μετά την έκρηξη, έφτασε πάνω από την Δανία. Ακολούθησε η Πράγα, το Βερολίνο, το Παρίσι, η Μεγάλη Βρετανία. Μέχρι τις 23 Ιουνίου οι κάτοικοι στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες έκαναν λόγο για «ματωμένο ουρανό».

Διαβάστε ακόμα: Πώς αφανίστηκε μια ολόκληρη πόλη λόγω εκλογών. Η επικίνδυνη δραστηριότητα του ηφαιστείου Πελέ υποβαθμίστηκε για να μη φύγουν οι ψηφοφόροι. Επέζησαν μόνο δύο, αλλά ούτε αυτοί ψήφισαν. Φιλμ ντοκουμέντο από τη θάλασσα

Το διοξείδιο του θείου (SO2) στον ευρωπαϊκό ουρανό είχε άμεσο αντίκτυπο στην υγεία χιλιάδων πολιτών, καθώς η συγκεκριμένη χημική ένωση έχει την ιδιαιτερότητα να μετατρέπεται σε θειϊκό οξύ (βιτριόλι) με την παρουσία υγρασίας. Το φαινόμενο της όξινης βροχής προκύπτει από τη συγκεκριμένη διαδικασία.

Η εισπνοή του επικίνδυνου αερίου είχε ως αποτέλεσμα τον θάνατο χιλιάδων ανθρώπων, καθώς μόλις το αέριο έφτανε στους πνεύμονες μετατρεπόταν σε θειϊκό οξύ λόγω της υγρασίας των οργάνων. Το ποσοστό θνησιμότητας στην γαλλική πόλη Σαρτρ αυξήθηκε κατά 5%, ενώ η ανατολική πλευρά της Αγγλίας ήταν εκείνη που επηρεάστηκε περισσότερο. Υπολογίζεται ότι 23.000 Άγγλοι έχασαν την ζωή τους από το δηλητηριώδες αέριο.

Το υπερβολικά ζεστό καλοκαίρι ακολούθησε ένας βαρύς χειμώνας. Ο φυσιοδίφης Γκίλμπερτ Γουάιτ είχε επισημάνει ότι επικράτησε παγετός για 28 συνεχόμενες μέρες. Κατά τη διάρκεια του χειμώνα υπολογίζεται πως πέθαναν ακόμα 8.000 άνθρωποι στην Αγγλία, ενώ την άνοιξη παρατηρήθηκαν σημαντικές καταστροφές λόγω πλημμύρας στην Γερμανία και την Κεντρική Ευρώπη.

Πως επηρέασε η έκρηξη Λάκι την Γαλλική Επανάσταση

Ο μετεωρολογικός αντίκτυπος της έκρηξης Λάκι συνεχίστηκε, συμβάλλοντας σημαντικά στην δημιουργία ακραίων καιρικών φαινομένων στην Ευρώπη για αρκετά χρόνια μετά το 1784. Στη Γαλλία παρατηρήθηκε μια αλληλουχία τέτοιων φαινομένων, όπως η πλεονασματική συγκομιδή του 1785, η οποία προκάλεσε τη φτώχεια στα στρώματα των αγροτών, καθώς οι τιμές ήταν εξευτελιστικά χαμηλές.

Ακολούθησαν ξηρασίες,  “κακοί” χειμώνες και ιδιαίτερα θερμά καλοκαίρια.

Οι έντονες κλιματικές αλλαγές αύξησαν δραματικά το ποσοστό της φτώχειας στη Γαλλία και η επακόλουθη πείνα λόγω των κατεστραμμένων καλλιεργειών, όξυναν την ήδη υπάρχουσα οικονομική κρίση και αύξησαν τη δυσαρέσκεια της Τρίτης Τάξης απέναντι στη μοναρχία. Από αυτή την άποψη, η έκρηξη Λάκι συνέβαλε στην πυροδότηση της Γαλλικής Επανάστασης.

Η έκρηξη Λάκι στην Αφρική, την Ασία και την Αμερική

Υπάρχουν ενδείξεις ότι η έκρηξη του Λάκι εξασθένησε τους μουσώνες της Αφρικής και της Ινδίας, προκαλώντας την πτώση των ημερήσιων ποσοστών βροχόπτωσης κατά 1-3 χιλιοστά στο Σάχελ της Αφρικής. Μπορεί το ποσοστό να θεωρείται μικρό, ωστόσο οι επιπτώσεις από την συγκεκριμένη αλλαγή επηρέασαν μέχρι και τον ποταμό Νείλο, του οποίου η ροή μειώθηκε.

Η πείνα που έπληξε την Αίγυπτο το 1784 και κόστισε τη ζωή στο ένα έκτο (1/6) του πληθυσμού της θεωρείται ότι οφείλεται σε ένα βαθμό και από την έκρηξη Λάκι. Αντίστοιχα και o λιμός του Great Tenmei της Ιαπωνίας αποδείχθηκε πως επιδεινώθηκε και παρατάθηκε μετά την αιφνιδιαστική έκρηξη.

Στο άλλο άκρο του Ατλαντικού, στις ΗΠΑ, ο Βενιαμίν Φρανγκίνος περιέγραφε πως “μια συνεχή ομίχλη έχει καλύψει την Ευρώπη και ένα μεγάλο κομμάτι της Βόρειας Αμερικής“. Ακόμα και οι αλλαγές στη θερμοκρασία επηρέασαν την Αμερική, καθώς κατά τη διάρκεια του παγετού σε σημεία της Ευρώπης τον χειμώνα του 1784, αντίστοιχα φαινόμενα παρατηρήθηκαν και στις ΗΠΑ, όπως το πάγωμα του ποταμού Μισσισιπή σε διάφορα σημεία.

Τα φυσικά φαινόμενα πάντα επηρέαζαν τις πολιτικές εξελίξεις αν και οχι αναγκαία. Όποτε όμως συνέβη αυτό, όπως στη Γαλλική Επανάσταση, τα πραγματικά αίτια δεν ήταν ο κακός καιρός αλλά η κακή πολιτική.

Πηγή χαρακτηριστικής φωτογραφίας: Pinterest

Διαβάστε ακόμα στη “ΜτΧ”: To «παιδί του Κρακατόα». Έχει ύψος 305 μέτρα και «γεννήθηκε» μετά την έκρηξη ενός φονικού ηφαιστείου στην Ινδονησία, το οποίο προκάλεσε τσουνάμι ύψους 43 μέτρων και εξόντωσε 36 χιλιάδες ανθρώπους