Φάτος Νάνο. Ο πρωθυπουργός της Αλβανίας που τον έκλεισε φυλακή ο Μπερίσα

Ο Φατός Θανάς Νάνο, ο Αλβανός σοσιαλιστής πολιτικός δεν έχει μια συνηθισμένη ιστορία. Από την κορυφή, κατέληξε στη φυλακή τον Ιούλιο του 1993 με την κατηγορία της κατάχρησης. Έχει διατελέσει τρεις φορές πρωθυπουργός και είναι ο ιδρυτής και πρώτος πρόεδρος του Σοσιαλιστικού Κόμματος της Αλβανίας. Η φυλάκισή του χαρακτηρίστηκε πολιτική σκευωρία και η διαμάχη του με τον Σαλί Μπερίσα, καταστροφική.

Ξεκίνησε την πολιτική του σταδιοδρομία τον Δεκέμβριο του 1990, όπου για πρώτη φορά διορίστηκε γενικός γραμματέας του Συμβουλίου των Υπουργών, ενώ τον Ιανουάριο του 1991 προήχθη στη θέση του Αντιπροέδρου της κυβέρνησης. Μετά την πτώση των κομμουνιστικών καθεστώτων σε διάφορες χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης  ο πρόεδρος Ραμίζ Αλία, στα τέλη Φεβρουαρίου 1991, όρισε τον Νάνο πρωθυπουργό της μεταβατικής κυβέρνησης. Σκοπός ήταν να διοργανώσει τις  πρώτες δημοκρατικές εκλογές στη χώρα, και να προετοιμάσει τη μετάβαση προς μια φιλελεύθερη δημοκρατία και μία οικονομία που θα βασίζονταν στις αρχές της ελεύθερης αγοράς.

 Οι βουλευτικές εκλογές διεξήχθησαν στις 31 Μαρτίου 1991. Το κόμμα Εργασίας της Αλβανίας κέρδισε την πλειοψηφία και ο Ραμίζ διόρισε για δεύτερη φορά τον Νάνο στη θέση του πρωθυπουργού. Ωστόσο, η νέα κυβέρνηση δεν κράτησε περισσότερο από την πρώτη, μιας και μία εβδομάδα μετά η γενική απεργία που διοργάνωσαν τα ανεξάρτητα σωματεία, τον ανάγκασε να παραιτηθεί δύο εβδομάδες αργότερα.

 Στο 10ο συνέδριο που πραγματοποιήθηκε τον Ιούνιο του 1991, το κόμμα Εργασίας άλλαξε το όνομα του και εξέλεξε τον Νάνο ως νέο ηγέτη του Σοσιαλιστικού, πια, κόμματος της Αλβανίας.

Οι κατηγορίες

Ο Φατός Νάνο ήταν αντίθετος προς τα αυταρχικά σημεία της κυβέρνησης του Σαλί Μπερίσα, και κατέκρινε την αναποτελεσματικότητα και την αδυναμία της. Αντί να πραγματοποιήσει αποτελεσματικές οικονομικές μεταρρυθμίσεις, η κυβέρνηση του Δημοκρατικού Κόμματος επέτρεψε τα σχήματα Πόντσι, γνωστά ως σκάνδαλο των πυραμίδων στην Αλβανία. Η πλειοψηφία των Αλβανών έχασε τις αποταμιεύσεις της, επικράτησε έντονη αναταραχή με τη χώρα να φτάνει στα πρόθυρα του εμφυλίου πολέμου το 1997.

Όταν το Δημοκρατικό Κόμμα της Αλβανίας κέρδισε τις κοινοβουλευτικές εκλογές της 22ας Μαρτίου 1992, το κοινοβούλιο σχημάτισε επιτροπή στις αρχές του 1993, για να διερευνήσει τη δραστηριότητα του Φατός Νάνο. Ο Μπερίσα έψαχνε ευκαιρία να εξουδετερώσει τον πολιτικό του αντίπαλο.

Οι κατηγορίες

Κατηγορήθηκε ότι, στους δυόμισι μήνες πρωθυπουργίας του, είχε καταχραστεί 7,2 εκατομμύρια δολάρια και στις 3 Απριλίου 1994, ο Νάνο καταδικάστηκε σε δώδεκα χρόνια φυλάκισης. Ένα αίτημα αποφυλάκισης του, υπογεγραμμένο από 700 χιλιάδες άτομα στάλθηκε στον Σαλί Μπερίσα.

Ο Νάνο θεωρήθηκε πολιτικός κρατούμενος από το Σοσιαλιστικό Κόμμα της Αλβανίας, τη Διεθνή Αμνηστία, το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (πρώην Παρατηρητήριο του Ελσίνκι), τη Διακοινοβουλευτική Ένωση και άλλες ομάδες.

Στη φυλακή

Στη φυλακή των Τιράνων, όπου βρισκόταν απομονωμένος από τους άλλους κρατούμενους, τον βρήκαν τα γεγονότα του 1997. Κατάλαβε ότι έγινε εξέγερση όταν καθυστέρησε η αλλαγή βάρδιας των δεσμοφυλάκων.

Ο Φάτος Νάνο έχει περιγράψει σε συνέντευξή του: “Άκουσα πυροβολισμούς που όμως δεν μπορούσα να καταλάβω από που προέρχονταν. Σε λίγο οι ριπές ακούστηκαν μέσα στη φυλακή και συνέβη το εξής παράδοξο: οι κρατούμενοι, αντί να σπεύσουν να βγουν από τη φυλακή, έτρεξαν προς τα κελιά της απομόνωσης, όπου είμασταν εμείς οι επικίνδυνοι”.

“Τόσι, Τόσι”

Αρχικά δεν είχε καταλάβει αν πρόκειται για αυθόρμητη εξέγερση ή για προβοκάτσια που είχε σαν στόχο εκείνον: “Οι πυροβολισμοί είχαν φτάσει στο διάδρομο, έξω από το κελί μου. Όταν άρχισαν τα χτυπήματα στην πόρτα, όρμησα από πίσω για να καθυστερήσω τυχόν επίθεση. Όμως τα χαρούμενα πρόσωπα των νεαρών και οι ιαχές “Τόσι, Τόσι” (χαϊδευτικό του Φατός), που έρχονταν από τη σπασμένη πόρτα του κελιού, μού έδωσαν να καταλάβω, ότι οι εξεγερμένοι είχαν έρθει στον “Τόσι”, επειδή ένιωθαν πως δεν μπορούσαν να νικήσουν χωρίς αυτόν” διηγείται ο Νάνο για την ημέρα που πήρε το δρόμο της αποφυλάκισης.

Ο Σαλί Μπερίσα, αναγκάστηκε να παραιτηθεί τον Ιούλιο του 1997. Κήρυξε πρόωρες κοινοβουλευτικές εκλογές στις 29 Ιουνίου και έδωσε γενική αμνηστία σε όλους τους κρατούμενους.  Ο Νάνο αποφυλακίστηκε και κρίθηκε αθώος, από δικαστήριο στα Τίρανα, για την κατάχρηση εξουσίας και διαφθοράς, το 1999.

Πραξικόπημα και απόπειρα δολοφονίας

Οι κοινοβουλευτικές εκλογές της 29ης Ιουνίου 1997 είχαν ως αποτέλεσμα μια συντριπτική νίκη για το Σοσιαλιστικό Κόμμα της Αλβανίας. Ο Νάνο διορίστηκε πρωθυπουργός και στόχος του ήταν η ανοικοδόμηση της διαλυμένης χώρας, η ενίσχυση της οικονομίας της και η συμφιλίωση του λαού που διασπάστηκε από πολιτικές διαμάχες.  Αυτό ήταν σχεδόν αδύνατο με την ανεξέλεγκτη αντιπολίτευση του πρώην προέδρου Μπερίσα. Ένα πραξικόπημα επιχειρήθηκε στις 14 Σεπτεμβρίου 1998 από την ηγεσία και τους ριζοσπάστες οπαδούς του Δημοκρατικού Κόμματος της Αλβανίας,  με στόχο την ανάληψη της εξουσίας και τη δολοφονία του Νάνο. Για να αποφύγει τη δολοφονία του από τον οργισμένο όχλο, ο Νάνο αποφάσισε να διαφύγει στην κυβερνητική κατοικία στο Πόγραδετς.

Επίθεση από τον ιταλικό τύπο

Στις αρχές του 2002, ο Νάνο προσπάθησε ανεπιτυχώς να γίνει πρόεδρος της Αλβανίας, αλλά στις 25 Ιουλίου 2002 διορίστηκε για τρίτη φορά, στη θέση του πρωθυπουργού. Μόλις λίγες μέρες μετά την ανάληψη του αξιώματος τον Αύγουστο του 2002, ο Νάνο δέχθηκε επίθεση από το  ιταλικό εβδομαδιαίο περιοδικό L’Espresso, το οποίο τον κατηγόρησε ότι είχε δεσμούς με διεθνείς ομάδες οργανωμένου εγκλήματος και ότι συμμετείχε σε σπείρα λαθρεμπορίου τσιγάρων με συμμορίες της Νάπολης.

 Ο Νάνο μήνυσε το περιοδικό σε δικαστήριο στη Ρώμη το οποίο αποφάνθηκε υπέρ του Νάνο.

Το δικαστήριο διαπίστωσε ότι το άρθρο περιείχε ανακριβείς πληροφορίες και εικασίες με σκοπό να βλάψει τον Νάνο κατά τη διάρκεια της θητείας του.

Καταδικάστηκε να καταβάλει 3 εκατομμύρια ευρώ στον Νάνο και καταδίκασε σε φυλάκιση 18 μηνών την αρχισυντάκτη του περιοδικού και τους συντάκτες τους άρθρου για αδικαιολόγητη σύνδεση του Νάνο με το έγκλημα και τη μαφία στην Αλβανία.

«Νάνο Φύγε»

Το χειμώνα του 2004, οργανώθηκαν πολλές διαδηλώσεις που έγιναν γνωστές ως κίνημα «Νάνο Φύγε». Περισσότεροι από 20.000 συμμετέχοντες, υπό την ηγεσία του Σαλί Μπερίσα, ζητούσαν από τον Νάνο να παραιτηθεί από την πρωθυπουργία. Το 2004, η κοινωνική πολιτική ομάδα Mjaft διαμαρτυρήθηκε μπροστά στο γραφείο του Νάνο κατά της φερόμενης εισαγωγής αποβλήτων από την Ιταλία στην Αλβανία.

Παραίτηση

Στις 3 Ιουλίου 2005, το Σοσιαλιστικό Κόμμα έχασε τις εκλογές και την πλειοψηφία του στο κοινοβούλιο. Ο Φάτος Νάνο παραιτήθηκε από τις θέσεις του πρωθυπουργού και του προέδρου του Σοσιαλιστικού Κόμματος την 1η Σεπτεμβρίου 2005. Από τότε, αποχώρησε από τον δημόσιο και πολιτικό βίο. Εμφανίζεται σπάνια για συνεντεύξεις σε πολιτικές εκπομπές.

Πηγή χαρακτηριστικής φωτογραφίας: Wikipedia