«Φάτε τον Γιαμαμότο!» Η επιχείρηση εξόντωσης του Ιάπωνα ναυάρχου μετά το χτύπημα στο Περλ Χάρμπορ. Η δραματική αεροπορική ενέδρα στα νησιά του Σολομώντα

Η ήττα της Ιαπωνίας στη Ναυμαχία του Μίντουεϊ τον Ιούνιο του 1942 σήμαινε το τέλος της επέκτασης της στρατιωτικής της ισχύος στον Ειρηνικό και κατέδειξε ότι η ήττα της από τους Συμμάχους -κυρίως τους Αμερικανούς- ήταν αναπόφευκτη.

Όμως, η Ιαπωνία συνέχιζε να διαθέτει αξιόλογες δυνάμεις και ο ναύαρχος Ισορόκου Γιαμαμότο ήταν ο πιο ευφυής και ικανός ηγέτης των ενόπλων δυνάμεων της. Ο συνδυασμός αυτός θα μπορούσε να παρατείνει τον πόλεμο για μεγάλο ακόμη χρονικό διάστημα.

Ο Yamamoto είχε κάνει σπουδές στις ΗΠΑ και ήταν ο καλύτερα κατηρτισμένος Ιάπωνας ανώτατος αξιωματικός στον τρόπο που πολεμούσαν οι Αμερικανοί.

Ήξερε τις απεριόριστες δυνατότητες του αντιπάλου και γι’ αυτό ήταν αντίθετος στον πόλεμο. Όταν δεν κατάφερε να πείσει την πολιτική ηγεσία της Ιαπωνίας να αποφύγει τον πόλεμο, έκανε ό,τι μπορούσε για να βοηθήσει τη χώρα του σε αυτόν. Σχεδίασε και εκτέλεσε την επίθεση στο Πέρλ Χάρμπορ καθώς και τις ιαπωνικές επιχειρήσεις που ακολούθησαν στον Ειρηνικό και που ήταν άκρως επιτυχημένες.

Ακόμη και τότε όμως ο Ισορόκου Γιαμαμότο γνώριζε ότι οι ΗΠΑ δεν θα μπορούσαν να ηττηθούν και ήλπιζε ότι οι νίκες αυτές θα οδηγούσαν σε ειρήνη με ευνοϊκούς όρους για την Ιαπωνία. Ενώ όλοι οι Ιάπωνες πανηγύριζαν μετά το πλήγμα εναντίον του αμερικανικού στόλου στο Περλ Χάρμπορ, ο ναύαρχος δήλωνε στους φίλους του: «Το μόνο που καταφέραμε ήταν να ξυπνήσουμε ένα γίγαντα».

Επίσης, είχε κάνει την εξής πρόβλεψη που βγήκε αληθινή: «Στους πρώτους έξι με δώδεκα μήνες του πολέμου με τις ΗΠΑ και τη Μεγάλη Βρετανία θα είμαι ασυγκράτητος και θα πετυχαίνω τη μία νίκη μετά την άλλη. Όμως αν ο πόλεμος συνεχιστεί, δεν περιμένω να έχω καμία επιτυχία..».

Παρά την ήττα των Ιαπώνων στο Μίντουεϊ, για τους Αμερικανούς ο Γιαμαμότο παρέμενε το στρατηγικό μυαλό τους στον Ειρηνικό και μία διαρκής απειλή γι’ αυτούς. Για το λόγο αυτό θεωρούσαν ότι η εξόντωσή του θα τους έδινε ένα μεγάλο πλεονέκτημα. Η ευκαιρία αυτή εμφανίστηκε τυχαία στις 14 Απριλίου 1943 όταν οι Αμερικανοί υπέκλεψαν και αποκρυπτογράφησαν ένα ιαπωνικό μήνυμα που ανέφερε ότι ο Γιαμαμότο θα αναχωρούσε από τη Ραμπάλ για τους νήσους Σολομώντα. Τα νησιά αυτά βρίσκονται στον νότιο Ειρηνικό Ωκεανό στο Αρχιπέλαγος του Σολομώντα.

Η επίσκεψη αυτή ήταν στο πλαίσιο μιας γενικής επιθεώρησής του σε ιαπωνικές μονάδες στα νησιά του Ειρηνικού σε μία απόπειρα να ανεβάσει το ηθικό τους ιδιαίτερα μετά την ήττα στο Guadalcanal. Το μήνυμα περιλάμβανε ακριβείς πληροφορίες για την αναχώρηση και άφιξή του στο Bougainville, το αεροδρόμιο στους νήσους του Σολομώντα που θα προσγειωνόταν το αεροπλάνο του, τη διαδρομή της πτήσης του, καθώς και τον αριθμό και τύπο αεροπλάνων που θα συνόδευαν το δικό του.

Ο Γιαμαμότο θα πετούσε μ’ ένα βομβαρδιστικό Mitsubishi G4M Bettys, ενώ το επιτελείο του με δεύτερο βομβαρδιστικό ιδίου τύπου. Παρά το γεγονός ότι τα νησιά του Σολομώντα βρίσκονταν την εποχή εκείνη πάνω από 640 χλμ μακριά από εκεί που ήταν οι αμερικανικές δυνάμεις, τα δύο βομβαρδιστικά συνοδεύονταν για λόγους ασφαλείας από έξι μαχητικά Mitsubishi A6M Zero.

Όμως, οι Αμερικανοί δεν θα άφηναν την ευκαιρία ανεκμετάλλευτη για να βγάλουν από τη μέση τον κυριότερο αντίπαλό τους και έτσι αποφάσισαν να χτυπήσουν το αεροπλάνο που θα τον μετέφερε με μία παράτολμη αεροπορική επιχείρηση.

Το πρόβλημα ήταν ότι το Bougainville απείχε 640 χλμ από το Guadalcanal την κοντινότερη αμερικανική βάση στον Ειρηνικό.

Σαν να μην έφθανε αυτό, οι Αμερικανοί πιλότοι που θα επιχειρούσαν εναντίον του Yamamoto θα έπρεπε να πετάξουν 940 αντί 640 χλμ  προκειμένου να αποφύγουν τα ιαπωνικά ραντάρ στη διαδρομή που θα εντόπιζαν τα στίγματα των αεροπλάνων τους και θα ειδοποιήσουν τη συνοδεία του ναυάρχου για τον επερχόμενο κίνδυνο. Ο μόνος αμερικανικός τύπος μαχητικού που είχε τη δυνατότητα να πραγματοποιήσει τέτοια παρατεταμένη πτήση -με επιπλέον δεξαμενές καυσίμου- ήταν τα P38.

18 αεροπλάνα αυτού του τύπου θα έπαιρναν μέρος στην επιχείρηση εξόντωσης του Yamamoto. Απ’ αυτά, τέσσερα είχαν αποστολή να καταρρίψουν τα δύο βομβαρδιστικά, ενώ τα υπόλοιπα θα τα κάλυπταν αντιμετωπίζοντας τα έξι συνοδευτικά μαχητικά zero. Η εκτέλεση της αποστολής ανατέθηκε στον διοικητή της 339 Σμηναρχίας, επισμηναγό John W. Mitchell, έναν από τους πιο έμπειρους πιλότους της αμερικανικής ναυτικής αεροπορίας στο μέτωπο του Ειρηνικού.

Επιχείρηση Εκδίκηση

Η επιχείρηση πήρε την κωδική ονομασία «Εκδίκηση», κάτι που δείχνει το μίσος των Αμερικανών για τον Γιαμαμότο, τον υπεύθυνο για το χτύπημα εναντίον τους στο Πέρλ Χάρμπορ. Αμερικανικές πηγές καταγράφουν ότι την επιχείρηση ενέκρινε ο ίδιος ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Franklin D. Roosevelt.

Αν και είχε εγκριθεί από το ναύαρχο Chester Nimitz, ανώτατο διοικητή των αμερικανικών δυνάμεων στον Ειρηνικό, θεωρήθηκε ότι θα έπρεπε να πάρει την τελική ευθύνη ο ίδιος ο πρόεδρος καθώς έμοιαζε περισσότερο σαν σχέδιο δολοφονίας ενός ανθρώπου και όχι σαν πολεμική επιχείρηση.

Μεταπολεμικά θα μπορούσε να θεωρηθεί ακόμη και έγκλημα πολέμου. Η απάντηση του Roosevelt ήταν δύο λέξεις “Get Yamamoto” («Φάτε τον Γιαμαμότο!»). Οι Αμερικανοί γνώριζαν την ακριβή ώρα που ο ιάπωνας ναυαρχος θα απογειωνόταν από τη Ραμπάλ, 507 χλμ μακριά από τους νήσους του Σολομώντα. Υπολόγισαν ότι τα αεροπλάνα που θα επιχειρούσαν εναντίον του από το Guadalcanal αν απογειώνονταν στις 7.30 το πρωί της 18^ης Απριλίου 1943 θα πετύχαιναν το βομβαρδιστικό του Γιαμαμότο καθώς θα έπαιρνε κάθοδο για προσγείωση, οπότε θα ήταν στο πιο ευάλωτο σημείο της πτήσης.

Οι Αμερικανοί πιλότοι της επιχείρησης «Εκδίκηση» πριν από την απογείωσή τους ενημερώθηκαν ότι στόχοι τους θα ήταν δύο βομβαρδιστικά που μετέφεραν σημαντικούς Ιάπωνες αξιωματούχους και ότι η πληροφορία προήλθε από ένα Αυστραλό πράκτορα στη Ραμπάλ (έπρεπε να κρατηθεί επτασφράγιστο μυστικό ότι οι Αμερικανοί υπέκλεπταν και διάβαζαν όλες τις επικοινωνίες των Ιαπώνων).

Όμως, μέσα στον ενθουσιασμό του, ο Mitchell αποκάλυψε στους πιλότους του ότι στόχος ήταν ο ίδιος ο Yamamoto, κάτι που τους γέμισε με ενθουσιασμό για την αποστολή.

Οι πιλότοι των P38 απογειώθηκαν από το αεροδρόμιο του Guadalcanal μερικές ώρες πριν από την απογείωση από τη Ραμπάλ του αεροπλάνου που μετέφερε τον Γιαμαμότο και των αεροπλάνων της συνοδείας του. Οι Αμερικανοί έφθασαν στο σημείο όπου είχε υπολογιστεί ότι θα βρίσκονταν τα ιαπωνικά αεροπλάνα με τον Γιαμαμότο στη φάση καθόδου για την προσγείωση, ένα λεπτό νωρίτερα από το σχέδιο, στις 9.34 το πρωί.

Από μακριά είδαν τα ιαπωνικά αεροπλάνα καθώς κατέβαιναν για να προσεγγίσουν το αεροδρόμιο του Bouganville. Τότε τα τέσσερα αμερικανικά αεροπλάνα που είχαν ως αποστολή να καταρρίψουν τα δύο βομβαρδιστικά άρχισαν να τα χτυπούν ενώ τα υπόλοιπα πήραν ύψος για να εμπλακούν σε αερομαχία με τα συνοδευτικά μαχητικά zero. Οι Ιάπωνες πιλότοι αιφνιδιάστηκαν από τους Αμερικανούς, αφού δεν ανέμεναν εχθρική αεροπορική επίθεση τόσο πίσω από τις γραμμές τους.

Το βομβαρδιστικό του Γιαμαμότο χτυπήθηκε από τα πυρά των πολυβόλων του P38 του ανθυποσμηναγού Rex T. Barber, με αποτέλεσμα να αρπάξει φωτιά ο αριστερός κινητήρας και το αεροπλάνο να καταπέσει στη ζούγκλα κοντά στο αεροδρόμιο.

Το δεύτερο βομβαρδιστικό καταρρίφθηκε από τον υποσμηναγό Besby F. Holmes και έπεσε στη θάλασσα. Σ’ αυτό επέβαινε ο ναύαρχος Matome Ugaki, το δεξί χέρι του Γιαμαμότο, ο οποίος γλύτωσε από θαύμα αφού βρέθηκε ζωντανός να επιπλέει στη θάλασσα.

Στην αερομαχία με τα zero καταρρίφθηκε ένα P38 με πιλότο τον υποσμηναγό Raymond K. Hine, ο οποίος ήταν και η μοναδική απώλεια των Αμερικανών στην επιχείρηση «Εκδίκηση». Οι Αμερικανοί πιλότοι ισχυρίστηκαν ότι κατέρριψαν δύο zero, αλλά μεταπολεμικά δεν βρέθηκε κανένα στοιχείο που να πιστοποιεί τον ισχυρισμό τους.

Μία ημέρα μετά την κατάρριψη του αεροπλάνου του Γιαμαμότο, μια ιαπωνική ομάδα διάσωσης εντόπισε τα συντρίμμια μέσα στη ζούγκλα. Ο Ιάπωνας ναύαρχος βρέθηκε νεκρός δεμένος στο κάθισμά του που είχε πεταχτεί μέσα από το αεροπλάνο όταν αυτό συγκρούστηκε στο έδαφος κάτω από ένα δέντρο.

Είχε το κεφάλι κατεβασμένο σαν να βρισκόταν σε περισυλλογή και βαστούσε στο χέρι του τη λαβή της katana του ξίφους που ο Γιαμαμότο είχε ως σαμουράι. Ο πατέρας του είχε το επώνυμο Takano και έδωσε στο νεογέννητο γιο του το όνομα «Isoroku», που στα Ιαπωνικά σημαίνει 56, δηλαδή την ηλικία που είχε όταν τον απέκτησε. Το 1916 όταν ο Isoroku ήταν 32 χρονών και αξιωματικός του Ιαπωνικού Πολεμικού Ναυτικού, τον υιοθέτησαν οι Yamamoto, μία από τις πιο σημαντικές οικογένειες σαμουράι στην Ιαπωνία οπότε πήρε το επώνυμό τους.

Η σορός είχε μόνο δύο τραύματα στο κεφάλι και τον ώμο. Η νεκροτομή κατέδειξε ότι το τραύμα στο κεφάλι ήταν από σφαίρα από το πολυβόλο του αμερικανικού P38 και ήταν αυτή που τον σκότωσε. Ο Γιαμαμότο ήταν ήδη νεκρός πριν το αεροπλάνο του πέσει στη ζούγκλα (ίσως να επιβίωνε από την κατάρριψη του αεροπλάνου του, όπως ο Ugaki, αν δεν τον είχε χτυπήσει αυτή η σφαίρα).

Η σορός του αποτεφρώθηκε και οι στάχτες στάλθηκαν στο Τόκιο. Η είδηση του θανάτου του Γιαμαμότο ανέβασε κατακόρυφα το ηθικό των Αμερικανών και έριξε εκείνο των Ιαπώνων. Ακόμη χειρότερα γι’ αυτούς, οι διάδοχοι του ως διοικητές των ιαπωνικών δυνάμεων στον Ειρηνικό δεν είχαν τις δικές του ικανότητες κάτι που επιτάχυνε την -αναπόφευκτη- ήττα τους από τους Αμερικανούς.

Οι Αμερικανοί πιλότοι που πήραν μέρος στην Επιχείρηση «Εκδίκηση» κινηματογράφησαν την κατάρριψη του αεροπλάνου του Yamamoto.

του ιστορικού Κωνσταντίνου Λαγού

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Η δραματική διάσωση αμερικανών ναυτών από το βυθιζόμενο αεροπλανοφόρο. Στην αεροναυμαχία της Σάντα Κρουζ ηττήθηκαν, αλλά κέρδισαν τον πόλεμο με τους Ιάπωνες