Ευφάνταστες αποδράσεις από το γερμανικό στρατόπεδο του Κόλντιτς. Μεταμφιέσεις και διαφυγές μέσα σε στρώματα ή κιβώτια

του συνεργάτη ιστορικού Κωνσταντίνου Λαγού

Η φωτογραφία δεν δείχνει μία μεσόκοπη κυρία με τους δίδυμους γιους της. Στην πραγματικότητα είναι μεταμφιεσμένοι αξιωματικοί των Συμμάχων στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο που προσπάθησαν με τον τρόπο αυτό να δραπετεύσουν από το Κάστρο Κόλντιτς, όπου οι Γερμανοί τους είχαν έγκλειστους.

Το Oflag IV-C στο Κάστρο του Κόλντιτς στη Σαξονία της Γερμανίας είναι ένα από τα διασημότερα στρατόπεδα φυλάκισης αιχμαλώτων πολέμου κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.

Ήταν η μοναδική φυλακή υψίστης ασφαλείας στη Γερμανία που είχε κρατούμενους στρατιωτικούς των Συμμαχικών δυνάμεων. Σε αυτό κατέληγαν αιχμάλωτοι που είχαν προσπαθήσει να δραπετεύσουν από άλλα στρατόπεδα του Γ΄ Ράιχ.

Παρά τα ιδιαίτερα μέτρα ασφαλείας, πολλοί αιχμάλωτοι αξιωματικοί προσπάθησαν να αποδράσουν από εκεί. Οι δραπέτες κατάφεραν να αντιγράψουν κλειδιά για τις πόρτες, να φτιάξουν αντίγραφα χαρτών, να πλαστογραφήσουν γερμανικές ταυτότητες, ακόμα και να κατασκευάσουν δικά τους εργαλεία.

Μάλιστα, ο βρετανικός στρατός είχε βρει τρόπο επικοινωνίας με τους αιχμαλώτους μέσω κωδικοποιημένων μηνυμάτων. Έτσι τους έστελνε κρυφά αντικείμενα που θα βοηθούσαν στις αποδράσεις, κρυμμένα μέσα σε πακέτα που λάμβαναν από τις οικογένειές τους ή από ανύπαρκτες φιλανθρωπικές οργανώσεις.

Μουσείο “Αποδράσεων”

Όμως, οι Γερμανοί είχαν γίνει ειδικοί στον εντοπισμό αυτών των αντικειμένων. Ήταν τόσα πολλά, που οι Γερμανοί δημιούργησαν ένα ειδικό μουσείο στο Κάστρο του Κόλντιτς.

Στο μουσείο αυτό είχαν τοποθετήσει και μία από τις δύο πήλινες κεφαλές που είχαν κατασκευάσει Ολλανδοί αιχμάλωτοι. Οι κεφαλές αυτές χρησιμοποιούνταν στις αναφορές όταν γινόταν μία απόδραση.

Οι Γερμανοί πολλές φορές μπερδεύονταν και μετρούσαν αυτά τα κεφάλια, σαν να ανήκαν σε αιχμαλώτους. Αυτό έδινε επιπλέον χρόνο σε αυτούς που είχαν δραπετεύσει μέχρι που οι Γερμανοί ανακάλυπταν ότι απουσίαζαν στην καταμέτρηση!

Από τους χιλιάδες αιχμαλώτους αξιωματικούς που πέρασαν από το Κάστρο του Κόλντιτς, υπολογίζεται ότι δραπέτευσαν 30 έως 36 αξιωματικοί. Αναμεσά τους ήταν Βρετανοί, Καναδοί, Γάλλοι, Πολωνοί, Ολλανδοί και Βέλγοι.

Πολλοί άλλοι προσπάθησαν να δραπετεύσουν, δίχως να τα καταφέρουν, κυρίως με τη διάνοιξη σηράγγων κάτω από το στρατόπεδο. Υπήρξε ακόμη και η περίπτωση κατασκευής ενός ανεμοπλάνου! Όταν οι αιχμάλωτοι το ολοκλήρωσαν, η Γερμανία είχε ήδη παραδοθεί και έτσι δεν χρησιμοποιήθηκε.

Όμως, οι πιο ευφάνταστες απόπειρες δραπέτευσης έγιναν από αιχμαλώτους που κρύβονταν μέσα σε αντικείμενα που μεταφέρονταν σε σημεία κοντά στα όρια του στρατόπεδου ή εκτός αυτού, ή που μεταμφιέζονταν σε Γερμανούς και προσπαθούσαν να φύγουν από την κεντρική πύλη.

Παρά την αποτυχία τους, αξιολογήθηκαν ως ευφάνταστες από τους Γερμανούς, οι οποίοι δημοσίευσαν φωτογραφίες των επίδοξων δραπετών με τις μεταμφιέσεις ή ακόμα και από αναπαραστάσεις των προσπάθειών τους να δραπετεύσουν.

Απόδραση σε στρώμα

Στα τέλη του 1940, ο αιχμάλωτος Βρετανός αξιωματικός Άντονι Μάρει Άλαν έμαθε ότι οι Γερμανοί θα μετέφεραν πολλά στρώματα από το Κόλντιτς σε άλλο στρατόπεδο. Αποφάσισε να κρυφτεί μέσα σ’ ένα απ’ αυτά. Στη συνέχεια ενημέρωσε Γάλλους αξιωματικούς, που οι Γερμανοί είχαν αγγαρέψει να μεταφέρουν στα φορτηγά, ότι ένα από αυτά θα είχε ιδιαίτερο βάρος γιατί θα είχε ανθρώπινο φορτίο.

Ο  Βρετανός έραψε τον εαυτό του μέσα στο στρώμα και φορτώθηκε σ’ ένα γερμανικό φορτηγό.

Όταν το φορτηγό σταμάτησε, οι κρατούμενοι μετέφεραν όλα τα στρώματα -και αυτό με τον Άλαν- σ’ ένα άδειο σπίτι  στην πόλη του Κόλντιτς που χρησιμοποιούνταν ως αποθήκη. Όταν κατάλαβε ότι τα φορτηγά με τους στρατιώτες και τους αιχμαλώτους είχαν φύγει, ο Άλαν έσχισε το ύφασμα του στρώματος και πετάχτηκε έξω.

Στη Βιέννη

Ο Άλαν είχε το μεγάλο πλεονέκτημα να μιλά άπταιστα γερμανικά γιατί πριν από τον πόλεμο είχε πάει σχολείο στη Γερμανία. Όταν δραπέτευσε φορούσε μία στολή της χιτλερικής νεολαίας που του προμήθευσαν οι συγκρατούμενοί του.  Στόχος του ήταν να φθάσει σε κάποια προξενική αρχή των ΗΠΑ και να ζητήσει άσυλο αφού η χώρα δεν είχε μπει ακόμη στον πόλεμο. Επιπλέον, ήταν υιοθετημένος από Αμερικανίδα κάτι που πίστευε ότι θα τον βοηθούσε.

Αρχικά σκέφθηκε να πάει στην Πολωνία, αλλά στη διαδρομή μετάνιωσε και επέλεξε να πάει στη Βιέννη. Κάλυψε μέρος της διαδρομής με αυτοκίνητο μέσα στο οποίο είχε επιβιβαστεί και ένας ανώτερος αξιωματικός των SS. Ο Άλαν φοβήθηκε ότι θα τον ανακάλυπτε, αλλά μπόρεσε να φτάσει μέχρι τη Βιέννη.

Όμως εκεί οι αμερικανικές προξενικές αρχές αρνήθηκαν να του χορηγήσουν άσυλο, κάτι που θα παραβίαζε την ουδετερότητα της χώρας τους. Ο Άλαν αναγκάστηκε για τις επόμενες εννέα μέρες να κοιμάται σ’ ένα από τα πάρκα της Βιέννης.

Του είχαν τελειώσει τα χρήματα και δεν είχε τίποτα να φάει. Έτσι εξαντλημένος και στα όρια της λιμοκτονίας, τον βρήκαν Γερμανοί στρατιώτες να κοιμάται στο πάρκο. Τον έστειλαν πίσω στο Κόλντιτς, όπου πέρασε τους επόμενους τρεις μήνες στην απομόνωση.

Απόδραση σε κιβώτιο

Το 1942 μεταφέρθηκε στο Κόλντιτς ο Βρετανός υποπλοίαρχος Ντομινίκ Μπρους. Είχε προσπαθήσει να δραπετεύσει από ένα άλλο στρατόπεδο αιχμαλώτων μεταμφιεσμένος σε γιατρό του Ερυθρού Σταυρού.

Όταν το καλοκαίρι εκείνης της χρονιάς έφθασε στο Κόλντιτς ένας νέος διοικητής, επέβαλε κανόνες που περιόριζαν τα προσωπικά αντικείμενα των κρατουμένων.

Στις 8 Σεπτεμβρίου 1942 διέταξε τους αιχμαλώτους να συσκευάσουν όλα τα περιττά αντικείμενά τους σε κιβώτια που θα αποθηκεύονταν. Ο Ντόμινικ Μπρους, που ήταν μικρόσωμος, «συσκεύασε» τον εαυτό του σ’ ένα κιβώτιο του Ερυθρού Σταυρού μέσα στο οποίο είχαν σταλεί φάρμακα για τους κρατούμενους. Μαζί του είχε μόνο μια λίμα και ένα σχοινί μήκους 12 μέτρων φτιαγμένο από λωρίδες από το σεντόνι του.

Το κιβώτιο με τον Μπρους μεταφέρθηκε σε μια αποθήκη στον τρίτο όροφο του διοικητηρίου του στρατοπέδου. Το ίδιο βράδυ κατάφερε να δραπετεύσει από το παράθυρο της αποθήκης με το πρόχειρο σχοινί που είχε φτιάξει.

Το επόμενο πρωί, οι Γερμανοί φρουροί εντόπισαν το σχοινί να κρέμεται από το παράθυρο και ένα από τα κιβώτια στην αποθήκη ανοιχτό και άδειο. Μέσα υπήρχε το εξής μήνυμα στα γερμανικά από τον Μπρους:

«Ο αέρας στο Colditz δεν με ευχαριστεί πια. Τα λέμε αργότερα!» («Die Luft  Colditz ge-fällt mir nicht mehr. Auf Wiedersehen!)

Ο Μπρους συνελήφθη μια εβδομάδα αργότερα στο Ντάντσιγκ, ενώ προσπαθούσε να κρυφθεί σ’ ένα σουηδικό πλοίο που αναχωρούσε από εκεί. Μεταφέρθηκε στο Κόλντιτς, όπου αφού δέχτηκε το καλωσόρισμα του διοικητή του στρατοπέδου, εγκλείστηκε στην απομόνωση για τρεις μήνες.

Ανάμεσα στους κρατούμενους που προσπάθησαν να δραπετεύσουν ως Γερμανοί, οι πιο αξιοσημείωτες περιπτώσεις είναι δύο Γάλλων αξιωματικών, των υπολοχαγών Μπουλέι και Περοντέ.

Η “Γερμανίδα κυρία”

Στις 5 Ιουνίου 1941 μία από τις Γερμανίδες που εργάζονταν στο στρατόπεδο κατευθυνόταν προς την κεντρική πύλη του Κάστρου του Κόλντιτς για να πάει στο σπίτι της. Οι Γερμανοί σκοποί συνήθιζαν να αφήνουν τις συμπατριώτισσες τους να φεύγουν από το στρατόπεδο δίχως να τις ελέγχουν.

Τότε από την κυρία έπεσε ένα ρολόι. Μερικοί Βρετανοί αιχμάλωτοι το είδαν και της φώναξαν να γυρίσει να το πάρει. Όμως, αυτή δεν το έκανε. Τότε ένας Γερμανός σκοπός της είπε το ίδιο. Όταν και πάλι δεν υπάκουσε, κίνησε τις υποψίες του.

Τότε αποκαλύφθηκε ότι η μεσόκοπη Γερμανίδα, που όλοι πίστευαν ότι ανήκε στο πολιτικό προσωπικό του Κόλντιτς, ήταν ο αιχμάλωτος Εμίλ Μπουλέι, υπολοχαγός των επίλεκτων Γάλλων αλπινιστών!

Η μεταμφίεσή του ήταν τόσο καλή που ακόμη και οι συναιχμάλωτοί του δεν τον είχαν καταλάβει. Ο διοικητής του στρατοπέδου αφού επαίνεσε τον υπολοχαγό Μπουλέι για την έξυπνη μεταμφίεσή του, τον έκλεισε για ένα μήνα στην απομόνωση.

Ο “Μικρός Ουίλι”

Ένας άλλος Γάλλος αξιωματικός, ο υπολοχαγός Περοντέ διαπίστωσε ότι έμοιαζε με τον Γερμανό ηλεκτρολόγο στο στρατόπεδο, Βίλι Πέχνερτ. Αυτός ήταν αρκετά γνωστός στο στρατόπεδο και τον συμπαθούσαν τόσο οι Γερμανοί στρατιώτες όσο και οι αιχμάλωτοι. Μάλιστα, οι Βρετανοί αιχμάλωτοι του είχαν κολλήσει το παρατσούκλι, “Μικρός Ουίλι” (“Little Willie”)

Ο Περοντέ προσπάθησε να  εκμεταλλευτεί την ομοιότητά του με τον Πέχνερτ προκειμένου να δραπετεύσει. Παρατηρούσε προσεκτικά τον τρόπο που περπατούσε και τα ρούχα που φορούσε.

Τη νύχτα της 28ης Δεκεμβρίου 1942, ο Περοντέ έκανε σαμποτάζ στα φώτα στην αυλή του κάστρου. Όπως ήταν αναμενόμενο, κλήθηκε ο Πέχνερτ να φτιάξει τη βλάβη. Τότε ο Περοντέ που είχε μεταμφιεστεί να μοιάζει με τον Πέχνερτ, κατευθύνθηκε προς την κεντρική πύλη του στρατοπέδου για να φύγει.

Μέχρι τότε κανένας δεν είχε ζητήσει από τον Πέχνερτ να δείξει ταυτότητα στην πύλη αφού ήταν πασίγνωστος στο στρατόπεδο. Σε αυτό ακριβώς είχε ποντάρει ο Περοντέ για να δραπετεύσει. Όμως για κακή του τύχη έτυχε να είναι σκοπός στην πύλη ένας στρατιώτης που είχε μόλις μετατεθεί στο Κόλντιτς και ενεργούσε με βάση τους κανονισμούς.

Αυτός ζήτησε από τον Περοντέ να του δείξει ταυτότητα ως “Πέχνερτ” που φυσικά δεν είχε! Ο Περοντέ “κέρδισε” ένα μήνα στην απομόνωση και ο σκοπός που τον έπιασε, προαγωγή και τιμητική άδεια!