“Επιχείρηση Μπέρνχαρτ”. Η οικονομική “βόμβα” που σχεδίαζαν οι ναζί εναντίον των Βρετανών. Πλαστογράφησαν εκατομμύρια λίρες, με “καλλιτέχνες” Εβραίους αιχμάλωτους

Ο Άλφρεντ Νάουζοκς ήταν επικεφαλής του τομέα 4 της γερμανικής κατασκοπείας, στο οποίο εργάζονταν οι καλύτεροι παραχαράκτες της ναζιστικής χώρας.

Καθημερινά, οι «καλλιτέχνες», υπό τις οδηγίες του λοχαγού Μπέρνχαρτ Κρούγκερ έφτιαχναν οτιδήποτε μπορούσε να πλαστογραφηθεί για να βοηθήσει τους κατασκόπους.

Διαβατήρια, άδειες οδήγησης, ταυτότητες, επαγγελματικά έγγραφα, ληξιαρχικές πράξεις, δελτία τροφίμων και βιβλιάρια καταθέσεων όλων των τραπεζών, ήταν το «μενού» της παραγωγής.

Στα τέλη Νοεμβρίου του 1939, λίγο μετά την εισβολή στην Πολωνία, ο Νάουζοκς συνέλαβε μια απίθανη και μεγαλοφυή ιδέα.

Να πλαστογραφηθούν μεγάλες ποσότητες αγγλικών λιρών που η γερμανική αεροπορία θα πετούσε πάνω από την Αγγλία ή θα τις εισήγαγε παράνομα στα ουδέτερα κράτη.

Έτσι, το βρετανικό νόμισμα θα καταστρεφόταν μέσα σε λίγες ημέρες και το Γ’ Ράιχ θα είχε πλέον συνάλλαγμα για την αγορά πρώτων υλών, που χρειαζόταν η πολεμική βιομηχανία.

Χωρίς δεύτερη σκέψη, ο Νάουζοκς παρουσίασε το σχέδιό του στον προϊστάμενό του και δεξί χέρι του Χίμλερ, τον Χάιντριχ. Ο προϊστάμενός του όμως πάει το σχέδιο λίγο παρακάτω και ζητάει όχι μόνο να πλαστογραφηθούν λίρες, αλλά και δολάρια.

Αμέσως ενημερώθηκε ο Χίτλερ για το σχέδιο, ο οποίος αν και ζήτησε την άμεση εφαρμογή του, αρνήθηκε την πλαστογράφηση δολαρίων λέγοντας ότι «δεν βρισκόμαστε σε εμπόλεμη κατάσταση με τις ΗΠΑ».

Οι εργασίες πλαστογράφησης άρχισαν αμέσως με την κωδική ονομασία «Ανδρέας», με επικεφαλής τον Νάουζοκς και τεχνικό υπεύθυνο τον λοχαγό Κρούγκερ.

Οι προετοιμασίες

Το πρώτο που έπρεπε να κάνουν οι Nαζί ήταν να καταφέρουν να βρουν χαρτί, πανομοιότυπο με αυτό που χρησιμοποιούσαν οι Άγγλοι.

Εκτός αυτού όμως, έπρεπε να αντιγραφούν και οι παραμικρές λεπτομέρειες του νομίσματος. Επίσης χρειαζόταν να στρατολογηθούν μαθηματικοί, για να ανακαλύψουν το «κλειδί» των Άγγλων, σχετικά με την αρίθμηση των χαρτονομισμάτων.

Το ευκολότερο κομμάτι της επιχείρησης «Ανδρέας», ήταν να δημιουργήσουν μια διεθνή οργάνωση για την διοχέτευση του παραχαραγμένου χρήματος.

Οι «καλλιτέχνες» έβαλαν στο μικροσκόπιο τις στερλίνες.

Τις έκοβαν και τις ανέλυαν για να βρουν από τι υλικό ήταν φτιαγμένες. Αρχικά πίστευαν ότι το χαρτί φτιάχνονταν από ίνες δέντρου που φύτρωνε μόνο στη Βιρμανία.

Σύντομα όμως ανακάλυψαν ότι επρόκειτο για κουρέλια που ξεφτίζονταν σε ειδικές μηχανές.

Τα συγκεκριμένα κουρέλια τα εντόπισαν οι Ναζί πράκτορες στην Τουρκία, απ΄ όπου αγόρασαν γρήγορα πολλούς τόνους.

Τα πρώτα πειράματα ήταν ανεπιτυχή.

Η πρώτη ύλη δεν έφτανε, καθώς έπρεπε να αποκωδικοποιηθεί και ο τρόπος πολτοποιήσεως των χρημάτων.

Οι συνεργάτες του Νάουζοκς κατάλαβαν ότι αυτό γινόταν σε κάδους με ζύμωμα στο χέρι.

Στα εργαστήρια της επιχείρησης «Ανδρέας» βόρεια του Βερολίνου, έφταναν σύντομα ειδικευμένοι εργάτες από όλη τη Γερμανία. Αρχικά προστατεύτηκαν από τη Βέρμαχτ και έδωσαν όρκο σιωπής. Και πάλι οι δοκιμές όμως απέτυχαν. Η αιτία ήταν ότι οι Άγγλοι χρησιμοποιούσαν παλιά κουρέλια και όχι καινούργια όπως αυτά που είχαν αγοραστεί από τους Ναζί.

Γι΄ αυτό οι εργάτες τα έσκιζαν, τα μοίρασαν σε εργοστάσια για να καθαρίζουν με αυτά τις μηχανές, τα ξαναμάζεψαν, τα έπλυναν και άρχισαν εκ νέου τις δοκιμές.

Η υφή και το χαρτί πλέον ήταν πανομοιότυπα.

Η δοκιμή με τον Γερμανό κατάσκοπο και η αδυναμία των Άγγλων να εντοπίσουν τις πλαστές στερλίνες

Η απομίμηση των γραμμάτων και των σχεδίων γρήγορα αντιγράφτηκε από τους «καλλιτέχνες», που έφτιαχναν ξεχωριστά αρνητικά.

Τα σύγκριναν με τα αυθεντικά νομίσματα, προκειμένου να διορθώσουν λάθη και παραλείψεις στις μικρολεπτομέρειες.

Ταυτόχρονα, οι μαθηματικοί έσπαγαν τον πολύπλοκο αγγλικό κώδικα αρίθμησης των χαρτονομισμάτων.

Όλα πλέον ήταν έτοιμα. Το μόνο που απέμενε ήταν οι δοκιμές.

Η δοκιμή

Την 1^η Μαρτίου του 1941, ένας κατάσκοπος των Ναζί παρουσιαζόταν στην υπηρεσία συναλλάγματος της τράπεζας της Ελβετίας, κρατώντας μια βαλίτσα γεμάτη με πλαστές στερλίνες.

Έλεγε ότι ήταν βιομήχανος και είχε μαζί του και μια πλαστή επιστολή της τράπεζας του Ράιχ (Ράιχσμπανκ), την οποία είχαν ετοιμάσει στον Τομέα 4. Σε αυτή αναφερόταν ότι ίσως πρόκειται για παραχαραγμένα χρήματα και ότι στο Βερολίνο δεν υπήρχαν τα μέσα για να διαπιστωθεί η γνησιότητα.

Η τράπεζα ζήτησε διορία τρεις ημέρες για τον έλεγχο και όταν τον κάλεσε του είπε ότι όλα ήταν αυθεντικά.

Ο «βιομήχανος» όμως ζητούσε τώρα από τους Ελβετούς να τηλεγραφήσουν στην τράπεζα της Αγγλίας, προκειμένου να πιστοποιήσει ότι ήταν αυθεντικές η αρίθμηση και οι ημερομηνίες έκδοσης των νομισμάτων.

«Όλα κανονικά. Στοπ. Τα εν λόγω τραπεζογραμμάτια κυκλοφορούν», ανέφερε το αγγλικό τηλεγράφημα.

Οι ναζί είχαν καταφέρει το αδύνατο και το πιστοποιούσαν οι εχθροί τους. Η μαζική παραγωγή μπορούσε να αρχίσει.

Την ίδια ιδέα πάντως της παραχάραξης «για την εξόντωση των ναζί και των φασιστών» πρότεινε στον πρόεδρο των ΗΠΑ Φραγκλίνο Ρούσβελτ και ο διάσημος συγγραφέας Τζον Στάϊνμπεκ.

Χωρίς πολλές σκέψεις όμως απορρίφθηκε.

 Η “επιχείρηση Μπέρνχαρτ” και οι Εβραίοι “καλλιτέχνες”

Την ίδια ώρα ο επικεφαλής του τομέα 4 των Ναζί, ο Άλφρεντ Νάουζοκς έπεφτε στη δυσμένεια του Χάιντριχ και τη θέση του έπαιρνε ο αξιωματικός των Ες Ες Μπέρνχαρτ Κρούγκερ.

Η επιχείρηση «Ανδρέας» μετονομάστηκε και πήρε την κωδική ονομασία “Μπέρνχαρτ”, με την οποία έμεινε στην ιστορία.

Ο Χάιντριχ ήταν αυτός που εισηγήθηκε και την αλλαγή του σχεδίου.

Δεν ήθελε πλέον τα πλαστά νομίσματα να ριφθούν πάνω από τις αγγλικές πόλεις, αλλά να τα χρησιμοποιούν οι Ναζί για να πληρώνουν κατασκόπους και να αγοράζουν ύλες από ουδέτερα κράτη.

Παράλληλα, πίστευε ότι το μυστικό όπλο του Γ΄Ράιχ δεν ήταν καλά κρυμμένο στο Βερολίνο και ότι δεν θα μπορούσε να γίνει εκεί η μαζική παραγωγή.

Έτσι, αποφασίστηκε τα εργαστήρια να μεταφερθούν στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Σαξενχάουζχεν.

Το 1942, μετά τη δολοφονία του Χάινριχ από Τσεχοσλοβάκους πατριώτες, τη θέση του ανέλαβε ο δόκτωρ Ερνστ Κάλτενμπρουνερ, με μοναδική αποστολή να ολοκληρώσει τη μεγαλύτερη παραχάραξη που έγινε ποτέ.

Στα τέλη Ιουλίου του 1942 κατέφθαναν στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Σαξενχάουζχεν εκατοντάδες Εβραίοι.

Ανάμεσά τους 28 κρατούμενοι που πριν την αιχμαλωσία δούλευαν στις χώρες τους ως τυπογράφοι, χαράκτες, τσιγκογράφοι, φωτογράφοι και ανώτεροι τραπεζικοί υπάλληλοι.

Μετά τον διαχωρισμό τους από τους υπόλοιπους, οδηγήθηκαν στα «μπλοκ 18 και 19».

Ήταν οι μόνοι που θα γλίτωναν από τους θαλάμους αερίων.

Δεν θα φορούσαν τα ριγέ κουρέλια και θα είχαν θέρμανση, πλυντήριο ρούχων, γιατρό, οδοντίατρο, κουρέα, φαγητό από τα μαγειρεία των Ες Ες και αλληλογραφία με οικεία τους πρόσωπα.  Οι Ναζί τους υπόσχονταν ακόμη και γυναίκες αρκεί να δούλευαν ακατάπαυστα ανά βάρδιες, σε ένα από τα πλέον σύγχρονα τυπογραφεία. Για το μεγαλύτερο εργαστήριο παραχάραξης που δημιουργήθηκε, οι Γερμανοί αγόρασαν τον καλύτερο εξοπλισμό.

«Μέσα στα μπλοκ είχαν δημιουργήσει ειδικά εργαστήρια φωτογραφίας, φωτοτυπίας, ρετούζ, χαρακτικής, διαλογής, σύνθεσης και βιβλιοδεσίας.

Ο Μπέρνχαρτ Κρούγκερ υποσχόταν διάφορα, αλλά όλοι ξέραμε τι μας περίμενε μετά την ολοκλήρωση των εργασιών», θυμόταν ο Άντολφ Μπούργκερ που δούλεψε στο τυπογραφείο του Σαξενχάουζεν.

Η παραγωγή

Οι Ναζί ανάγκαζαν τους Εβραίους να πλαστογραφούν μέχρι και 400 χιλιάδες χαρτονομίσματα το μήνα.

Μετά σταματούσαν για λίγο και στη συνέχεια ξανάρχιζαν με φουλ τις μηχανές.

Από τις αρχές του 1943 όμως οι «καλλιτέχνες» από 28 έγιναν 148 ενώ ταυτόχρονα ανέβηκε και η φρουρά των Ες Ες που τους επιτηρούσε.

Μέχρι το Φεβρουάριο του 1945 είχαν τυπωθεί 134.609.045 εκατομμύρια βρετανικά νομίσματα.

Το δυσκολότερο κομμάτι όμως ήταν η διαλογή. Τα γραμμάτια παρουσίαζαν συχνά διαφορές μεταξύ τους παρά την άρτια παραχάραξη.

Έτσι, τα χώριζαν σε 4 κατηγορίες, αφού πρώτα τα διάλεγαν ένα προς ένα, σε μια πλάκα από τζάμι, που από κάτω φωτιζόταν με δυνατές λάμπες.

Στην πρώτη κατηγορία τα χρήματα προορίζονταν για διπλωματικούς και στρατιωτικούς ακόλουθους όπως της Ρώμης, της Άγκυρας, της Βέρνης, της Λωζάνης, της Μαδρίτης και της Λισσαβόνας.

Τα πλαστά της δεύτερης κατηγορίας που είχαν μικρές διαφορές πήγαιναν για πληρωμές κατασκόπων και σαμποτέρ.

Η τρίτη κατηγορία διαλογής φυλάσσονταν για να ριφθούν στην Αγγλία και η τέταρτη καίγονταν.

Επίσης σημαντική δουλειά ήταν το «πάλιωμα» των χρημάτων.

Επειδή έβγαιναν ολοκαίνουργια από την πρέσα, οι Εβραίοι τα ποδοπατούσαν, τα έβαζαν στο νερό, τα έθαβαν στο χώμα, τα δίπλωναν, τα μουτζούρωναν ή τα καρφίτσωναν, επειδή πολλοί  Άγγλοι συνήθιζαν να πιάνουν τα χρήματά τους με παραμάνες. Ο Μπέρνχαρτ τα είχε σκεφτεί όλα.

Η διακίνηση

Τα πλαστά χαρτονομίσματα σύντομα πλημμύρισαν πολλές πόλεις του κόσμου μέσω ενός δικτύου που έστησαν οι ναζί. Όπως λένε οι ιστορικοί, πολλοί από τους ευυπόληπτους σημερινούς πολίτες του κόσμου, έκαναν τότε μεγάλες περιουσίες με τα παραχαραγμένα χρήματα των Ναζί.

Με τα χρήματα της επιχείρησης Μπέρνχαρτ δραπέτευσε ο Τσιάνο από την Ιταλία, στην λίμνη Στάρνμπεργκ της Γερμανίας. Με αυτά πληρώθηκε ο καμαριέρης του Άγγλου πρέσβη στην Άγκυρα για να προσφέρει τις υπηρεσίες του στο Τρίτο Ράιχ.

Με πλαστά επίσης πληρώθηκαν 400 χιλιάδες λίρες στους Σοβιετικούς για μεγάλες ποσότητες χρυσού.

Σόλομον Σμολιάνοφ. Ο κορυφαίος “καλλιτέχνης” της εποχής

Στο στρατόπεδο του Σαξενχάουζεν βρέθηκε την άνοιξη του 1944 και ο μέγιστος των απανταχού παραχαρακτών, Σολομόν Σμολιάνοφ. Ο Ουκρανός κρατούμενος μεταφέρθηκε εκεί από τους Ναζί για να εφαρμόσει το Plan B του Χίτλερ, που δεν ήταν άλλο από τη παραχάραξη δολαρίων.

Ο Κρούγκερ έδωσε εντολή στον αιχμάλωτο να διαλέξει μόνο τρεις συνεργάτες με τους οποίους δημιουργήθηκε σε ξεχωριστό μπλοκ του στρατοπέδου η «Ομάδα Δολαρίου».

Ο Σμολιάνοφ αρχικά δεν τα κατάφερε παρά τις εκατοντάδες δοκιμές που έκανε.

Οι ναζί πίστευαν ότι έκανε επίτηδες σαμποτάζ και του έδωσαν διορία τεσσάρων εβδομάδων.

Μόλις λίγες μέρες εκπνεύσει η διορία τελικά τα κατάφερε. Ήταν πλέον αργά όμως. Σύντομα οι ναζί θα έχαναν τον πόλεμο.

Η απίστευτη ιστορία έγινε ταινία το 2007, υπό τον τίτλο Die Fälscher του Stefan Ruzowitzky και απέσπασε βραβείο Όσκαρ.

Βασίστηκε στο βιβλίο του Άντολφ Μπρούγκερ «The Commando of Counterfeiters», που κατάφερε και επέζησε στο κολαστήριο του Σαξενχάουζεν.

Πηγή χαρακτηριστικής εικόνας: Wikimediamtx Commons

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Οι Πολωνοί θεωρούνταν ισάξιοι με τα ζώα και τους προόριζαν για σκλάβους της νέα τάξης. Αμέσως μετά την εισβολή, οι Ναζί δολοφόνησαν όλους του μορφωμένους ως αχρείαστους