Επιχείρηση «Anglo», το σαμποτάζ στο στρατιωτικό αεροδρόμιο της Ρόδου, που κλόνισε την ιταλική κατοχή. Η σύλληψη και το τέλος των Ελλήνων σαμποτέρ. Νέα εκπομπή

Η επιχείρηση ίσως να μην είχε πετύχει αν δεν συμμετείχαν δύο Ροδίτες, ο Νικόλας Σάββας και ο Γεώργιος Κυρμιχάλης οι οποίοι μαζί  με άλλους νησιώτες οδήγησαν τους κομάντος στους στόχους τους. Ένα χρόνο νωρίτερα, τον Νοέμβριο του ΄41, οι δύο νεαροί έκλεψαν μια βάρκα και διέφυγαν στην Τουρκία. Μετά από τρεις μήνες έφτασαν τον Φλεβάρη στο Χαλέπι της Συρίας, όπου κατετάγησαν στον Ελληνικό Στρατό της Μέσης Ανατολής. Οι Άγγλοι τότε σχεδίαζαν μια καταδρομική επιχείρηση στα αεροδρόμια της Ρόδου.

Βλέποντας τα παιδιά που μόλις είχαν έρθει από το νησί, θεώρησαν ότι θα ήταν πολύτιμοι οδηγοί στην επιχείρησή τους. Τους ζήτησαν να συμμετάσχουν στην αποστολή. Τους προειδοποίησαν όμως ότι αν συλλαμβάνονταν θα αντιμετώπιζαν την θανατική ποινή.

Η επιχείρηση “ANGLO” και ο ρόλος του Νίκου Σάββα (αριστερά) και του Γιώργου Κυρμιχάλη (δεξιά) θα προβληθεί στην εκπομπή της “Μηχανής του Χρόνου” για την ιταλική κατοχή στα Δωδεκάνησα. Το πρώτο επεισόδιο προβλήθηκε τη Δευτέρα, 17 Ιουνίου στις 21.00 από το Cosmote History και σε επανάληψη την Κυριακή, 23 Ιουνίου στις 17.00. Το δεύτερο επεισόδιο θα προβληθεί τη Δευτέρα, 24 Ιουνίου στις 21.00 και σε επανάληψη, την Κυριακή, 30 Ιουνίου στις 17.00.

Στις 31 Αυγούστου 1942 δέκα άνδρες των ειδικών δυνάμεων καταδρομών του  Special Boat Squadron, οκτώ Άγγλοι, δύο Έλληνες αξιωματικοί και οι Σάββας και Κυρμιχάλης, επιβιβάζονται  στο θρυλικό υποβρύχιο «Παπανικολής» στο λιμάνι της Βηρυτού. Τέσσερις μέρες αργότερα φθάνουν στην παραλία Κόκκινη Άμμος και χωρίζονται σε δύο ομάδες. Η μία με επικεφαλής τον λοχαγό Τράμπ Άλλοτ και οδηγό τον Γιώργο Κυρμιχάλη κατευθύνεται στο αεροδρόμιο των Μαριτσών. Η δεύτερη με αρχηγό τον υπολοχαγό Ντέιβιντ Σάδερλαντ και οδηγό τον Νίκο Σάββα έχει προορισμό το  αεροδρόμιο Καλάθου.

Στόχος τους να χτυπήσουν ταυτόχρονα τα μεσάνυχτα της 12^ης Σεπτεμβρίου τις εγκαταστάσεις των δύο αεροδρομίων. Η αποστολή ήταν δύσκολη καθώς παντού υπήρχαν συρματοπλέγματα και ναρκοπέδια.

Ο Σάββας απευθύνθηκε στα αδέρφια Παύλο και Αντώνη Μουστακέλλη, που ως βοσκός ο ένας και ως αγροφύλακας ο άλλος, γνώριζαν καλύτερα από όλους τις περιοχές γύρω από τα αεροδρόμια. Οι αδελφοί Μουστακέλλη υπήρξαν πολύτιμοι οδηγοί και συνέβαλαν σημαντικά στην επιτυχία της επιχείρησης.

Στην Κάλαθο καταστράφηκαν δεκαπέντε αεροπλάνα και μια αποθήκη καυσίμων. Στο αεροδρόμιο των Μαριτσών η ομάδα δεν κατάφερε το ίδιο πλήγμα. Η φρουρά είχε ειδοποιηθεί από την Κάλαθο και τέθηκε εγκαίρως σε κατάσταση συναγερμού, αναγκάζοντας τους καταδρομείς να αποχωρήσουν μόλις είχαν αρχίσει το έργο τους. Μόλις δύο αεροπλάνα κατάφεραν να ανατινάξουν.

Οι προτομές του Νίκου Σάββα και του Γιώργου Κυρμιχάλη βρίσκονται στην αγορά της Ρόδου.

Οι Ιταλοί άρχισαν να τους καταδιώκουν, χτενίζοντας την περιοχή. Πρώτα συνέλαβαν την ομάδα του λοχαγού Άλλοτ που είχε φύγει από τα Μαριτσά. Μετά από δύο ημέρες συνέλαβαν πέντε μέλη της ομάδας του Σάδερλαντ. Τους Έλληνες αξιωματικούς, τον Νίκο Σάββα και δύο Άγγλους. Ο Σάδερλαντ και ένας δεκανέας κατάφεραν να διαφύγουν με υποβρύχιο στη Βηρυτό.

Ντέιβιντ Σάδερλαντ

Όταν συνελήφθη ο Γιώργος Κυρμιχάλης μεταφέρθηκε στο ίδιο στρατόπεδο όπου κρατούνταν και ο αδερφός του, Λεωνίδας, ο οποίος είχε συλληφθεί για συμμετοχή σε αντιστασιακές δράσεις πριν από λίγες εβδομάδες. Όταν ο Λεωνίδας αντίκρισε τον Γιώργο, τα έχασε και δεν τόλμησε να μιλήσει, γιατί φοβήθηκε μήπως ο Γιώργος δεν είχε δώσει τα στοιχεία του και έτσι θα τον κατέδιδε άθελά του στους Ιταλούς.

Από τη δύσκολη θέση τον έβγαλε ο ίδιος ο Γιώργος, ο οποίος αποκάλυψε ότι ήταν ο αδερφός του Λεωνίδα και ο διοικητής του στρατοπέδου τους επέτρεψε να μιλήσουν για λίγα λεπτά, πριν τους χωρίσει.

Από τους συλληφθέντες οι Άγγλοι και οι Έλληνες θεωρήθηκαν αιχμάλωτοι πολέμου και προωθήθηκαν σε στρατόπεδα στην Ιταλία.

Οι Νίκος Σάββας και Γιώργος Κυρμιχάλης όμως ήταν ιταλοί υπήκοοι και το Ειδικό Δικαστήριο για την Άμυνα της Κτήσεως τους καταδίκασε σε θάνατο τον Νίκο Σάββα και σε ισόβια τον Γιώργο Κυρμιχάλη, επειδή ήταν ανήλικος.

Ο Νίκος Σάββας εκτελέστηκε δυο μέρες αργότερα. Ο Γιώργος μεταφέρθηκε στην Ιταλία και κλείστηκε στις Φυλακές Σαν Τζιμινιάνο στην Τοσκάνη. Εκεί προσβλήθηκε από φυματίωση. 

Απέδρασε από τη φυλακή το 1944, όταν Ιταλοί παρτιζάνοι άνοιξαν τις φυλακές και άφησαν τους κρατούμενους ελεύθερους. Ταξίδεψε στην Αίγυπτο και από εκεί, στην Ελλάδα, όπου έγινε εμφανές ότι η κατάσταση της υγείας του δεν θα βελτιωνόταν. Για να καλυφθούν τα υπέρογκα ιατρικά έξοδα, βοήθησε ο Χριστόδουλος Τσιγάντες, ο διοικητής του Ιερού Λόχου, καθώς και ο Περικλής Ιωαννίδης, ο στρατιωτικός διοικητής της Ρόδου, ωστόσο τα χρήματα δεν επαρκούσαν. Η οικογένειά του έφτασε στο σημείο να βγάλει λαχείο, δίνοντας στον  νικητή τη μοναδική αγελάδα που της είχε απομείνει. Οι προσπάθειές τους όμως ήταν μάταιες. Ο Γιώργος Κυρμιχάλης πέθανε στη Ρόδο στις 15 Αυγούστου 1949, σε ηλικία 26 ετών.

Το λαχείο της οικογένειας Κυρμιχαλής, για να καλύψει τα έξοδα της νοσηλείας.

Η θανατική καταδίκη και η εκτέλεση του Νικολάου Σάββα είναι η πρώτη που έγινε από τους Ιταλούς στη Ρόδο. Η επιχείρηση ANGLO μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο. Το 1954 προβλήθηκε η ταινία “They who dare” σε σκηνοθεσία Lewis Milestone.

Η επιχείρηση “ANGLO” και ο ρόλος του Νίκου Σάββα και του Γιώργου Κυρμιχάλη θα προβληθεί στην εκπομπή της “Μηχανής του Χρόνου” για την ιταλική κατοχή στα Δωδεκάνησα. Το πρώτο επεισόδιο προβλήθηκε τη Δευτέρα, 17 Ιουνίου στις 21.00 από το Cosmote History και σε επανάληψη την Κυριακή, 23 Ιουνίου στις 17.00. Το δεύτερο επεισόδιο θα προβληθεί τη Δευτέρα, 24 Ιουνίου στις 21.00 και σε επανάληψη, την Κυριακή, 30 Ιουνίου στις 17.00.

Αντλήθηκαν πληροφορίες από το rodiaki.gr και τον δημοσιογράφο Γιώργο Ζαχαριάδη.

Πηγή φωτογραφιών: Αρχείο Γιώργου Κυρμιχάλη

Διαβάστε επίσης: Οι Ιταλοί απαγόρευσαν τη διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας στα Δωδεκάνησα και τα Ελληνόπουλα πήγαιναν στα «κρυφά σχολειά». Το ιστορικό σαμποτάζ και το «Λημέρι των Κατασκόπων» που έδρασε εναντίον των Γερμανών. Νέα εκπομπή.