“Εν τούτω νίκα”. Σε ποια μάχη ειπώθηκε η ιστορική φράση από τον ειδωλολάτρη Κωνσταντίνο και πολέμησε με σύμβολο τον Σταυρό

Ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Κωνσταντίνος ονομάστηκε Μέγας για το έργο του, που επηρέασε την παγκόσμια ιστορία. Η Ορθόδοξη Εκκλησία τον ανακήρυξε Άγιο και Ισαπόστολο, επειδή υποστήριξε τον Χριστιανισμό.

Το όνομά του ήταν Φλάβιος Βαλέριος Αυρήλιος Κωνσταντίνος. Γεννήθηκε στην Ναϊσσό της Άνω Μοισίας, τη σημερινή πόλη Νις της Σερβίας. Ήταν γιος του Φλάβιου Βαλέριου Κωνστάντιου, αξιωματικού του ρωμαϊκού στρατού με καταγωγή την Ιλλυρία. Η μητέρα του, Ελένη, ήταν Ελληνίδα Μικρασιάτισσα, με καταγωγή από την ελληνική πόλη Δρέπανο στη Βιθυνία της Μικράς Ασίας.

Ο πατέρας του έγινε Καίσαρας και αναπληρωτής αυτοκράτορα στη Δύση το 293. Στάλθηκε ανατολικά, όπου ανήλθε στην ιεραρχία και έγινε χιλίαρχος των αυτοκρατόρων Διοκλητιανού και Γαλέριου.

Ο Κωνσταντίνος μορφώθηκε κοντά στον πατέρα του και σε νεαρή ηλικία κατατάχθηκε στον ρωμαϊκό στρατό, όπου διακρίθηκε για τις διοικητικές του ικανότητες. Η ανέλιξη στη στρατιωτική ιεραρχία της Ρώμης ήταν ταχύτατη.

Το 305 ακολούθησε τον πατέρα του στην εκστρατεία του στη Μεγάλη Βρετανία και μετά τον θάνατό του ανακηρύχθηκε από τα στρατεύματα διάδοχός του. Πήρε τον τίτλο του Αυγούστου στο Εβόρακο (σήμερα Γιορκ) και ήρθε σε αντιπαλότητα με τον Μαξέντιο, τον άλλο Αύγουστο της Δύσης.

Οι στρατοί του Κωνσταντίνου και του Μαξέντιου βρέθηκαν αντιμέτωποι τον Οκτώβριο του 312 στα περίχωρα της Ρώμης, κοντά στη Μουλβία γέφυρα του Τίβερη. Την παραμονή της μάχης, στις 27 Οκτωβρίου, ο Κωνσταντίνος είδε το περίφημο όραμά του, σύμφωνα με το οποίο ακτίνες φωτός σχημάτισαν στον ουρανό ένα σταυρικό σύμπλεγμα με τη φράση “Εν τούτω Νίκα”.

Την μάχη αυτή και την σημασία της περιγράφει ο συγγραφέας Μάικλ Λι Λάνινγκ στο βιβλίο του “Οι 100 Μεγαλύτερες Μάχες Όλων Των Εποχών” (εκδόσεις Ενάλιος): 

Τον 3ο αιώνα η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία εκτεινόταν από τη Βρετανία μέχρι την Περσία και από το Βόρεια Θάλασσα μέχρι τον Νείλο. Οι τεράστιες εκτάσεις της και οι πλουτοπαραγωγικές πηγές έκαναν την αυτοκρατορία πανίσχυρη, παράλληλα όμως και ευάλωτη. Ο έλεγχος του κράτους άλλαζε συχνά, καθώς η εξουσία περνούσε από τον έναν στρατιωτικό ηγέτη στον άλλο.

Μεταξύ των ετών 235 και 284 μ.Χ, συνολικά 36 άτομα βρέθηκαν στη θέση του αυτοκράτορα. Τέλος, το 284 ο Διοκλητιανός, ένας διοικητής ιππικού από την ανατολική ακτή της Αδριατικής, ανέλαβε την εξουσία και έκανε μεταρρυθμίσεις που σταθεροποίησαν την κυβέρνηση.

Ο Διοκλητιανός χώρισε την αυτοκρατορία σε ανατολική και δυτική για αποτελεσματικότερη διοίκηση, με δύο συναυτοκράτορες που είχαν τον τίτλου του «Αυγούστου» επικεφαλής σε κάθε τμήμα της.

Ένας ακόμη ηγέτης, ονομαζόμενος «Καίσαρ», βοηθούσε κάθε Αύγουστο και αναλάμβανε τη θέση του μετά από τον θάνατο ή την αποχώρησή του.

Η οργάνωση και η διοίκηση του Διοκλητιανού έφερε ειρήνη που κράτησε μέχρι την αποστρατεία του ίδιου και του συναυτοκράτορά του το 305.

Το σύστημα της διαδοχής θα μπορούσε να διατηρήσει την ειρήνη, αλλά αμέσως άρχισαν διαμάχες για τις θέσεις των νέων καισάρων, όταν οι προκάτοχοι τους ανέλαβαν τη θέση του Αυγούστου.

Ο εμφύλιος πόλεμος σάρωσε την αυτοκρατορία, όταν διάφοροι ηγέτες προσπάθησαν να πάρουν την εξουσία. Το 308 ο Διοκλητιανός επανήλθε στη δημόσια ζωή και συγκάλεσε μια σύσκεψη των αντιμαχόμενων παρατάξεων η οποία σταθεροποίησε για λίγο την κυβέρνηση.

Η διαίρεση της Αυτοκρατορίας

Δυο χρόνια αργότερα ξανάρχισε ο εμφύλιος πόλεμος, ο οποίος κράτησε μέχρι το 311. Αυτή τη φορά η σύγκρουση έληξε με τη διαίρεση της αυτοκρατορίας σε τέσσερις περιοχές, τις οποίες κυβερνούσα ισάριθμοι Αύγουστοι, ο Κωνσταντίνος τη Γαλατία, ο Μαξέντιος την Ιταλία, ο Λικίνιος τα Βαλκάνια και ο Μαξιμίνος την Ανατολή.

Λίγο μετά τη διαίρεση, ο Μαξέντιος φοβήθηκε ότι ο Κωνσταντίνος θα επιχειρούσε να κυριαρχήσει σε ολόκληρη τη δυτική αυτοκρατορία και ότι θα τον έδιωχνε από τη θέση του. Σχεδίασε λοιπόν μια εισβολή στη Γαλατία, αλλά ο Κωνσταντίνος έμαθε τα σχέδιά του πριν προλάβει να επιτεθεί ο Μαξέντιος κι άρχισε τη δική του επίθεση.

Στις αρχές της άνοιξης του 312, ο Κωνσταντίνος οδήγησε έναν στρατό από 45.00 άνδρες στη βόρεια Ιταλία. Ο Μαξέντιος έστειλε μια σειρά στρατιωτικών δυνάμεων για να τον αναχαιτίσει, αλλά ο Κωνσταντίνος τις νίκησε όλες και προχώρησε προς τη Ρώμη.

Ο Μαξέντιος συγκέντρωσε τους τελευταίους 75.000 στρατιώτες του, βάδισε προς βορrά, διέσχισε τη Μουλβία γέφυρα στον ποταμό Τίβερη και κατέλαβε αμυντικές θέσεις κοντά στο χωριό Σάξα Ρούμπρα.

Όταν ο στρατός του Κωνσταντίνου έφτασε στις θέσεις του Μαξέντιου τον Οκτώβριο του 312, οι δύο αντίπαλοι παρέταξαν τους στρατούς τους με τον γνωστό σχηματισμό, έχοντας το πεζικό στο κέντρο και το ιππικό στις πτέρυγες.

Ο στρατός του Κωνσταντίνου αποτελείτο από άνδρες αρκετών διαφορετικών εθνικοτήτων, μερικούς ειδωλολάτρες και πολλούς άλλους, περιλαμβανομένου και του ίδιου που λάτρευαν τον Θεό Ήλιο. Στις τάξεις του υπήρχαν επίσης και μερικοί χριστιανοί.

Οι περιγραφές ποικίλλουν, αλλά όλες συμφωνούν ότι ο Κωνσταντίνος βίωσε κάτι σημαντικό τη νύχτα πριν από τη μάχη. Είδε ένα σημάδι ή ένα όνειρο ή άκουσε μια φωνή, που του είπε να αποθέσει τις ελπίδες του στον Χριστό.

Η πιο διαδεδομένη εκδοχή είναι ότι είδε έναν πύρινο σταυρό στον ουρανό που έγραφε «Εν τούτω νίκα». Ο φωτεινός σταυρός κάτω από αυτήν την επιγραφή είχε χαραγμένα τα γράμματα “Χ” και “Ρ”.

Ο Κωνσταντίνος ερμήνευσε το όνειρο ως την εμφάνιση του Χριστού που του έδειχνε το δρόμο της νίκης. Είπε σε όλους τους στρατιώτες να ζωγραφίσουν στις ασπίδες του το “χριστόγραμμα”, Χ και Ρ, δηλαδή ΧΡΙΣΤΟΣ.  Το πρωί της 28ης Οκτωβρίου, επιτέθηκε με το ιππικό του.

Οι δυνάμεις του Μαξέντιου νικήθηκαν και υποχώρησαν γρήγορα, αφήνοντας εκτεθειμένο το πεζικό τους, το οποίο άρχισε επίσης να υποχωρεί νότια προς τη Ρώμη.

Η στενή Μουλβία γέφυρα πάνω από τον Τίβερη υπέστη τόσο μεγάλη συμφόρηση ώστε πολλοί από τους υποχωρούντες στρατιώτες, μαζί τους και ο Μαξέντιος, προσπάθησαν να περάσουν τον ποταμό κολυμπώντας.

Ο Μαξέντιος, με τη βαριά πανοπλία του, δεν μπόρεσε να κρατηθεί στην επιφάνεια και πνίγηκε. Ο Κωνσταντίνος έγινε ο κύριος ολόκληρης της δυτικής Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας.

Πριν από την εισβολή στην Ιταλία, είχε κάνει μια συμφωνία μη επίθεσης με τον Λικίνιο και, μετά τη νίκη, τήρησε την υπόσχεσή του παντρεύοντας την αδελφή το με τον σύμμαχό του.

Τον Φεβρουάριο του 313, ο Κωνσταντίνος και ο Λικίνιος συναντήθηκαν στα Μεδιόλανα, το σημερινό Μιλάνο, οπού εξέδωσαν ένα έδικτο το οποίο περιλάμβανε την πρώτη επίσημη πολιτικής θρησκευτικής ανοχής στην αυτοκρατορία.

Σύμφωνα με το Διάταγμα των Μεδιολάνων «Οι χριστιανοί και όλοι οι άλλοι είναι ελεύθεροι να ακολουθούν οποιοδήποτε είδος λατρείας επιθυμούν».

ΠΗΓΗ: ΟΙ 100 ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΕΣ ΜΑΧΕΣ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΕΠΟΧΩΝ, MICHAEL LEE LANNING. ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΕΝΑΛΙΟΣ

Αρχική φωτογραφία: από το παιχνίδι Rome 2 Total War

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Γιατί ο Μέγας Κωνσταντίνος επέλεξε την Κωνσταντινούπολη ως την πρωτεύουσα της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας και την ονόμασε «Νέα Ρώμη». Πότε επινοήθηκε ο όρος Βυζάντιο