Έμεινε άυπνος για 11 ημέρες και 25 λεπτά. Το πείραμα που συζητήθηκε στην Αμερική όσο η δολοφονία του Κένεντι. Τι συμβαίνει στο σώμα και τη ψυχολογία με την αϋπνία

Toν Δεκέμβριο του 1963 δύο έφηβοι αποφάσισαν να σπάσουν το ρεκόρ αϋπνίας. Ήταν η ιδέα τους για την επιστημονική έκθεση που είχαν να καταθέσουν στο σχολείο τους.

Ο Ράντι Γκάρντνερ, ένας 17χρονος μαθητής, κατάφερε να μείνει άυπνος για 11 ημέρες και 25 λεπτά. Το πείραμα των παιδιών προσέλκυσε την προσοχή των μέσων και έγινε το τρίτο πιο “καυτό” θέμα των εντύπων της Αμερικής μετά τη δολοφονία Κένεντυ και την επίσκεψη των Beatles στη χώρα.

Το μοναδικό πείραμα με καταγραφή από επιστήμονα

H πρόταση ήταν του Μπρους Μακάλιστερ, ο οποίος δήλωσε σε συνέντευξη του στο BBC ότι θέλησε “να εξερευνήσει τις συνέπειες και τις παρενέργειες της στέρησης του ύπνου στις πνευματικές δεξιότητες, την αντίληψη αλλά ακόμα και την επίδοση στο μπάσκετ, σε οτιδήποτε μας ερχόταν στο κεφάλι”.

Οι δύο φίλοι έριξαν νόμισμα για να μοιράσουν τους ρόλους του παρατηρητή και του πειραματόζωου. Κέρδισε ο Μακάλιστερ, οπότε ο Γκάντνερ ήταν αυτός που θα προσπαθούσε να μείνει ξύπνιος. Το προηγούμενο ρεκόρ αϋπνίας το κατείχε o DJ Τομ Ράουντς, από τη Χονολουλού, με 260 ώρες και 17 λεπτά, κάτι λιγότερο από 11 ημέρες.

Γρήγορα συνειδητοποίησαν ότι χρειάζονταν και ένα τρίτο φίλο να εμπλακεί στο πείραμα για να παρακολουθεί εναλλάξ τους δύο νέους. Έτσι πρότειναν στον φίλο τους, Τζόε Μαρκιάνο να τους βοηθήσει. Στο πείραμα ενεπλάκη και ο καθηγητής Γουίλιαμ Ντέμεντ, από το Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ.

“Πιθανότατα ήμουν ο μόνος άνθρωπος στον πλανήτη που είχε κάνει έρευνα γύρω από τον ύπνο εκείνη την εποχή”, θυμάται ο Ντεμέντ. Η εμπλοκή του καθηγητή στο πείραμα ήταν και αυτή που ξεχώρισε την περίπτωση του Γκάρντνερ. Πολλοί προσπάθησαν να καταρρίψουν ακόμη και το δικό του ρεκόρ, ωστόσο κανένας από αυτούς δεν είχε εξειδικευμένη παρακολούθηση και καταγραφή της κατάστασης και των παρενεργειών.

Oι παρενέργειες και οι επιδόσεις στο μπάσκετ

To πείραμα εξελισσόταν, αλλά ο Γκάρντνερ παρέμενε ευδιάθετος και όχι ιδιαίτερα δυσλειτουργικός. Μόλις είχαν περάσει πέντε ημέρες και είχαν διανύσει τα μισά του πειράματος ο μαθητής, που έκανε το πειραματόζωο άρχισε να παραπονιέται για κάποιες μυρωδιές που υπό κανονικές συνθήκες δεν θα τον ενοχλούσαν καθόλου. “Μη με αναγκάζετε να το μυρίσω αυτό. Δεν αντέχω αυτή τη μυρωδιά”, έλεγε πολλές φορές για διάφορες τροφές και αντικείμενα. Το περίεργο ήταν ότι όσο περνούσαν οι νύχτες ο Γκάρντνερ έγινε καλύτερος στο μπάσκετ όσο αν και αυτό ίσως οφειλόταν στο ότι έπαιζε πιο συχνά.

Οι μέρες περνούσαν και η κούραση του συσσωρευόταν. Αν έκλεινε για λίγο τα μάτια του δεν μπορούσε να συγκρατηθεί και αυτόματα θα κοιμόταν. Αυτή άλλωστε ήταν και η δουλειά των υπολοίπων, να προσπαθούν να τον κρατούν ξύπνιο με κάθε τρόπο. Ο συνεργάτης του στο πείραμα έχει παραδεχτεί μάλιστα ότι οι νύχτες ήταν οι πιο δύσκολες περίοδοι στο πείραμα, καθώς δεν είχαν πως να περάσουν τον χρόνο τους. Το μόνο που έκαναν ήταν να τον κρατούν άυπνο. Στο πλαίσιο του πειράματος δεν χρησιμοποιήθηκαν χημικά εκτός από Coca Cola, την οποία ο Γκάρντνερ κατανάλωνε κάποιες φορές.

In l964 friend Randy Gardner and I flipped a coin to see who'd get to stay awake for our h.s. science fair project on “sleep deprivation.” Randy won, stayed awake for 11 days, broke a world record, and made science history. Hear about it now at the BBC: https://t.co/nuAZYZsXuO pic.twitter.com/XOYELruFaa

— Bruce McAllister (@brucestories) January 8, 2018

Την ενδέκατη μέρα του ζητήθηκε να κάνει επαναλαμβανόμενες αφαιρέσεις. Έπρεπε, ξεκινώντας από το 100 να αφαιρεί κάθε φορά 7. Σταμάτησε όταν έφτασε στο 65, ενώ όταν ρωτήθηκε γιατί σταμάτησε, απάντησε ότι είχε ξεχάσει τι έπρεπε να κάνει. Καθώς το πείραμα συνεχιζόταν, τα μεγάλα μέσα ενημέρωσης στράφηκαν με ενδιαφέρον στο πείραμα των παιδιών.

Έσπασε το ρεκόρ με 264 ώρες αϋπνίας 

Διακόσιες εξήντα τέσσερις ώρες μετά, αφού ο Γκάρντνερ είχε σπάσει το προηγούμενο ρεκόρ, η ομάδα αποφάσισε πως είχε έρθει η ώρα ο νεαρός να πέσει για ύπνο. Ωστόσο, ο 17χρονος μαθητής μεταφέρθηκε σε ένα νοσοκομείο του Πολεμικού Ναυτικού, ώστε οι γιατροί να παρακολουθήσουν τη δραστηριότητα του εγκεφάλου του. Την πρώτη μέρα κοιμήθηκε 14 ώρες συνεχόμενα, μέχρι που ξύπνησε για να πάει τουαλέτα. Την πρώτη νύχτα, το ποσοστό του ύπνου REM είχε πολύ περισσότερη διάρκεια από τον μέσο όρο που είναι 90 με 120 λεπτά. Χρειάστηκαν πολλές ημέρες για να επανέλθει στα φυσιολογικά επίπεδα. Οι μετρήσεις έδειξαν ότι, αν και ο Γκάρντνερ παρέμεινε άυπνος για 11 ημέρες, τμήματα του εγκεφάλου του έπεφταν περιστασιακά για ύπνο ενώ τα υπόλοιπα παρέμεναν ενεργά.

Ο καθηγητής που κατέγραφε τις αντιδράσεις του, θεώρησε ότι τα στοιχεία αυτά δείχνουν την εξελικτική πορείας του είδους. “Ο νεαρός δεν ήταν ο πρώτος άνθρωπος ή προ-άνθρωπος που αναγκάστηκε να μείνει ξύπνιος για περισσότερο από ένα βράδυ. Ο ανθρώπινος εγκέφαλος εξελίχθηκε ώστε να κοιμάται τμηματικά για να αποκαθιστά ορισμένες περιοχές του. Αυτό έχει λογική και επίσης εξηγεί γιατί δεν συνέβη τίποτα χειρότερο στον Ράντι”, εξήγησε.

Όταν ολοκληρώθηκαν και οι εξετάσεις, η ομάδα των νεαρών επέστρεψε κανονικά στους ρυθμούς της και στο σχολείο. Στους μήνες που ακολούθησαν ο Γκάρντνερ δεν παρουσίασε καμία επιπλοκή αν και αργότερα ομολόγησε πως για χρόνια υπέφερε από αϋπνίες.

Ανάλογα πειράματα που έγιναν αργότερα πάνω σε γάτες, τις οποίες οι επιστήμονες κράτησαν ξύπνιες για 15 ημέρες, οδήγησαν στον θάνατο των πειραματόζωων. Πέθαναν από το στρες και τις εσωτερικές εκκρίσεις του σώματος. Όχι όμως από την αϋπνία. Πολλοί ήταν που προσπάθησαν να σπάσουν το ρεκόρ του, μέχρι που το βιβλίο Guinness σταμάτησε να καταγράφει τα ρεκόρ, γιατί θεωρήθηκε ότι ένα τέτοιο πείραμα είχε σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία.

Διαβάστε ακόμη στη “ΜτΧ”: «Το απάνθρωπο πείραμα σοβιετικών επιστημόνων που ανάγκασαν κρατούμενους να μείνουν ξύπνιοι 15 μέρες». Η ιστορία προκάλεσε παγκόσμια κατακραυγή αλλά… αποδείχθηκε φανταστική (hoax)