ΕΛΦΩΤ. Αυτοψία στο πρωτοπόρο φωτογραφικό εργοστάσιο, που εμφάνιζε τα φιλμ του παλιού ελληνικού κινηματογράφου. Ήταν δημιούργημα του πατέρα του Παύλου Σιδηρόπουλου

Το θέαμα γνώριμο για τα δεδομένα της Αττικής. Ένα εργοστάσιο που κάποτε στέγαζε οράματα και επιχειρηματικές καινοτομίες, ρημάζει, έρμαιο στη φθορά του χρόνου.

Το μεγάλο κτίριο στα σύνορα Μελισσίων-Αμαρουσίου ήταν κάποτε η ΕΛΦΩΤ, η μοναδική ελληνική βιομηχανία που παρήγαγε φωτογραφικό χαρτί. Ιδιοκτήτης και συνιδρυτής της, ο Κωνσταντίνος Σιδηρόπουλος, πατέρας του αείμνηστου μουσικού της ελληνικής ροκ Παύλου Σιδηρόπουλου.

Η ΕΛΦΩΤ άνοιξε τις πύλες της το 1953. Ο Κωνσταντίνος Σιδηρόπουλος μαζί με τον γαμπρό του, Ηλία Ραφαηλίδη, υλοποίησαν ένα φιλόδοξο όραμα. Χημικοί στο επάγγελμα, είχαν επιστημονικές γνώσεις, πρακτικό τρόπο σκέψης και έναν κοινό κώδικα επικοινωνίας. Έτσι δημιούργησαν το πρώτο εργοστάσιο παραγωγής φωτογραφικού χαρτιού στην Ελλάδα.

Για την ίδρυση της επιχείρησης, η οικογένεια Σιδηροπούλου μετακόμισε από την Θεσσαλονίκη στην Αθήνα. Για τον Κωνσταντίνο Σιδηρόπουλο η πολύβουη πρωτεύουσα δεν ήταν άγνωστη. Είχε περάσει τα φοιτητικά του χρόνια στην Αθήνα, σπουδάζοντας στο Χημικό, ενώ εκεί είχε γνωρίσει και τη γυναίκα του, Τζένη Αλεξίου.

Στην Θεσσαλονίκη επέστρεψε εσπευσμένα, εξαιτίας μίας οικογενειακής τραγωδίας, προκειμένου να σταθεί στο πλευρό της μητέρας του. Δεν ήταν όμως ο τύπος ανθρώπου που μπορούσε να επαναπαυτεί. Πρακτικό μυαλό, με πάθος για τα μαθηματικά και έφεση στις θετικές επιστήμες, είχε την ανάγκη να εφαρμόσει τις γνώσεις του σε ένα εγχείρημα που θα είχε αντίκρισμα στην καθημερινή ζωή.

Πρώτη του απόπειρα ήταν η δημιουργία ενός εργοστασίου παραγωγής εσάνς, της πρώτης ύλης των αρωμάτων. Ο αναξιοποίητος φυτικός πλούτος του τόπου μας, συνδυαζόμενος με τις κατάλληλες διαδικασίες χημικής επεξεργασίας -ειδικότητα του Σιδηρόπουλου- θα δημιουργούσαν αγνά και ποιοτικά προϊόντα, καλύπτοντας ένα κενό της αγοράς.

Ωστόσο, ο νεαρός χημικός δεν βρήκε την κρατική υποστήριξη που αποζητούσε, ενώ και το γεγονός ότι ήταν μόνος του στο φιλόδοξο εγχείρημα, είχε ως αποτέλεσμα την εγκατάλειψη της ιδέας.

Τον συνέταιρο που χρειαζόταν, τον βρήκε λίγα χρόνια αργότερα στο πρόσωπο του γαμπρού του, Ηλία Ραφαηλίδη. Ο ένας συμπλήρωνε τον άλλον ιδανικά. Ο Σιδηρόπουλος είχε πάθος με το πειραματικό, ερευνητικό και παραγωγικό κομμάτι. Ο Ραφαηλίδης ήταν πολύ καλός στο εμπορικό. Έτσι, το 1953 γεννήθηκε η ΕΛΦΩΤ.

Η χρυσή εποχή της ΕΛΦΩΤ

Η όψη του εργοστασίου τα πρώτα χρόνια δεν ήταν όπως διασώζεται σήμερα. Τη δεκαετία του ’50, υπήρχε μόνο το μπροστινό μέρος του. Η μονάδα παραγωγής απαρτιζόταν από μία μικρή μηχανή, η οποία αδυνατούσε μάλιστα να κάνει τις δύο επαλείψεις που χρειαζόταν το ασπρόμαυρο φωτογραφικό χαρτί ταυτοχρόνως. Έκανε μία πρώτη και, αφού στέγνωνε, γινόταν και η δεύτερη. Ήταν μία χρονοβόρα διαδικασία, μοναδική όμως στην εγχώρια αγορά.

Ο εξοπλισμός εκσυγχρονίστηκε περί το 1961-62. Με την έλευση της νέας δεκαετίας, η βιομηχανία επεκτάθηκε: χτίστηκε το μακρόστενο πίσω μέρος και αγοράστηκε μηχανή νέας τεχνολογίας. Το καινούριο μηχάνημα, μήκους 62 πόντων, είχε τη δυνατότητα να εκτελεί τις δύο επαλείψεις ταυτοχρόνως.

Ήταν τα χρόνια της χρυσής εποχής του ελληνικού κινηματογράφου. Εξελίχθηκε σε χρυσή δεκαετία και για την ΕΛΦΩΤ. Είναι χαρακτηριστικό ότι όλες οι ασπρόμαυρες κινηματογραφικές ταινίες της περιόδου ήταν σε χαρτί ΕΛΦΩΤ. Η επιχείρηση απευθυνόταν κυρίως στην εγχώρια αγορά, και όντας πρωτοπόρα στο είδος, άκμασε. Αργότερα, ξεκίνησαν και οι συστηματικές εξαγωγές.

Η ΕΛΦΩΤ παρήγαγε φωτογραφικό χαρτί όλων των διαβαθμίσεων (soft, normal, hard) και απασχολούσε σταθερά 16-18 εργάτες. Για ένα σύντομο διάστημα, κατά τα πρώτα χρόνια της μεταπολίτευσης, ένας από τους εργαζόμενους αυτούς ήταν και ο Παύλος Σιδηρόπουλος. Η εγχώρια ροκ σκηνή ήταν περιορισμένη και ο νεαρός μουσικός αποφάσισε να ασχοληθεί με την οικογενειακή επιχείρηση. Δεν άργησε να διαπιστώσει ότι η δουλειά δεν του ταίριαζε. Έτσι, έξι μήνες αργότερα επέστρεψε στην “αγκαλιά” της κιθάρας του. Λίγο μετά ξεκίνησε και η συνεργασία του με τον συνθέτη Γιάννη Μαρκόπουλο.

Άγρυπνος θαμώνας του εργοστασίου της ΕΛΦΩΤ ήταν ο Κωνσταντίνος Σιδηρόπουλος, ενώ στα κεντρικά γραφεία επί της οδού Μαυρομιχάλη, ο Ηλίας Ραφαηλίδης. Ήταν ένα επιχειρηματικό δίδυμο σε πλήρη αρμονία. Αρμονία που μεταφραζόταν σε οικονομική άνθιση.

Το 1972, η ΕΛΦΩΤ έφτασε στο κατώφλι ενός επιχειρηματικού άλματος. Θα εξαγόραζε μία ιταλική εταιρεία για να εξαπλωθεί εκτός συνόρων. Ωστόσο, δεν υλοποιήθηκε ποτέ. Ήταν η εποχή που είχε ξεκινήσει η ραγδαία άνοδος της έγχρωμης φωτογραφίας, γεγονός που σταδιακά γινόταν εμφανές στη ζήτηση και τις πωλήσεις του ασπρόμαυρου.

Η ΕΛΦΩΤ παρόλα αυτά, επιβίωσε μέχρι και τα τέλη της δεκαετίας του ’80. Το οριστικό σβήσιμο των μηχανών της τον Σεπτέμβριο του 1987, αποτέλεσε κατά κάποιον τρόπο τον προάγγελο της ψηφιακής εποχής που θα ακολουθούσε. Τα επόμενα χρόνια, δεκάδες ακόμα επιχειρήσεις που ασχολούνταν με τη φωτογραφία κατέβασαν ρολά, αδυνατώντας να προσαρμοστούν στον νέο κόσμο των pixel.

Η ΕΛΦΩΤ ωστόσο, έχει χαραχτεί με χρυσά γράμματα στην φωτογραφική ιστορία της Ελλάδας. Υπήρξε πρώτη στο είδος της, ήταν καινοτόμα και αποτέλεσε δημιούργημα ανθρώπων με γνώσεις, μεράκι και όραμα.

Δείτε πλάνα από το εγκαταλελειμμένο εργοστάσιο της ΕΛΦΩΤ στα Μελίσσια, όπως το κατέγραψε ο συνεργάτης μας LifeAfterGravity:

Ευχαριστούμε την Σεμέλη Σιδηροπούλου για τις πληροφορίες.

Φωτογραφίες: pavlos-sidiropoulos.gr

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Σπάνιο βίντεο από τη συναυλία του Παύλου Σιδηρόπουλου κατά του νέφους στην πλατεία Κοραή το 1987. Η μοναχική πορεία του «πρίγκιπα» της ελληνικής ροκ, που αγαπήθηκε από το ευρύ κοινό μετά θάνατον