Έχουν οι άνδρες πιο βαριά συμπτώματα όταν αρρωσταίνουν; Οι ανοσολογικές διαφορές μεταξύ των δυο φύλων

Το λεξικό του Κέμπριτζ ορίζει την «ανδρική γρίπη» ως «μια ασθένεια όπως το κρυολόγημα, που δεν είναι σοβαρή, αλλά το άτομο που την έχει την αντιμετωπίζει ως πιο σοβαρή, και συνήθως αυτό το άτομο είναι άνδρας». Σύμφωνα με το χιουμοριστικό λεξικό της αργκό Urban Dictionary, η ανδρική γρίπη είναι «πιο επώδυνη από τον τοκετό». Φυσικά, η «ανδρική γρίπη», που εδώ και χρόνια σατιρίζεται στο Διαδίκτυο, δεν είναι μια αναγνωρισμένη ασθένεια. Και εννοείται ότι δεν μετατρέπονται όλοι οι άνδρες σε αβοήθητους μοιρολάτρες όταν έχουν ένα απλό συνάχι.

Ωστόσο, οι ειδικοί σημειώνουν ότι πίσω από το αστείο κρύβονται ενδιαφέρουσες ανοσολογικές διαφορές μεταξύ των δύο φύλων. «Υπάρχει βάση στην άποψη ότι οι άνδρες και οι γυναίκες υποφέρουν διαφορετικά από τις επιπτώσεις μιας λοίμωξης», λέει η Μαρλίν Ζουκ, καθηγήτρια οικολογίας, εξέλιξης και συμπεριφοράς στο Πανεπιστήμιο της Μινεσότα.

Υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις ότι οι άνδρες έχουν περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν σοβαρές λοιμώξεις απ’ ό,τι οι γυναίκες όταν αρρωσταίνουν. Αυτό φάνηκε στις πρώτες ημέρες της πανδημίας της COVID-19, με τους άνδρες να εμφανίζουν υψηλότερα ποσοστά νοσηλείας και θνησιμότητας. Το ίδιο συνέβη και κατά τη διάρκεια της πανδημίας γρίπης του 1918, όπου πέθαναν πολύ περισσότεροι άνδρες απ’ ό,τι γυναίκες.

Μέρος αυτού θα μπορούσε να αποδοθεί στη συμπεριφορά, λέει ο δρ Μάθιου Μέμολι, επικεφαλής ερευνητής στο Εθνικό Ινστιτούτο Αλλεργιών και Λοιμωδών Νοσημάτων. Οι έρευνες δείχνουν ότι, γενικά, οι άνδρες λαμβάνουν λιγότερες προφυλάξεις για την πρόληψη μιας ασθένειας. Eχουν επίσης την τάση να ακολουθούν πιο ανθυγιεινές συμπεριφορές και είναι πιο απρόθυμοι να αναζητήσουν ιατρική περίθαλψη.

Ωστόσο, μελέτες σε ζώα και ανθρώπους έχουν δείξει ότι υπάρχουν και βιολογικές διαφορές όσον αφορά το ανοσοποιητικό σύστημα των ανδρών και των γυναικών. «Οι γυναίκες συχνά παράγουν ή αναπτύσσουν μεγαλύτερες ανοσολογικές αντιδράσεις», ανεξάρτητα από το ποια είναι η ασθένεια, λέει η Σάμπρα Κλάιν, καθηγήτρια μοριακής μικροβιολογίας και ανοσολογίας στο Πανεπιστήμιο Τζονς Χόπκινς.

Οι διαφορές μεταξύ των δύο φύλων είναι εμφανείς ακόμη και πριν από την εκδήλωση μιας λοίμωξης. Τα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος των γυναικών ανιχνεύουν ταχύτερα εισβολείς όπως οι ιοί ή τα βακτήρια. Μόλις εντοπίσει μια απειλή, το γυναικείο ανοσοποιητικό σύστημα απελευθερώνει περισσότερες φλεγμονώδεις πρωτεΐνες, γνωστές ως κυτοκίνες. Παράγει επίσης περισσότερα αντισώματα ως αντίδραση τόσο στους ιούς όσο και στα εμβόλια, βοηθώντας στην καταπολέμηση της λοίμωξης. Αν και υπάρχουν ατομικές διαφορές, οι γυναίκες «ξεκινούν αυτούς τους τύπους αντιδράσεων πολύ πιο γρήγορα και έχουν ισχυρότερη ενεργοποίηση και παραγωγή» ανοσοποιητικών πρωτεϊνών, λέει η δρ Κλάιν.

Η εξήγηση των διαφορών

Εκτιμάται ότι η γενετική παίζει σημαντικό ρόλο. Πολλά γονίδια που σχετίζονται με το ανοσοποιητικό σύστημα υπάρχουν στο χρωμόσωμα X – οι γυναίκες έχουν δύο χρωμοσώματα Χ, ενώ οι άνδρες έχουν ένα. Κατά συνέπεια, η λειτουργία αυτών των γονιδίων είναι ελαφρώς ενισχυμένη στα θηλυκά κατά τη διάρκεια μιας λοίμωξης, εξηγεί η Μοντσεράτ Ανγκέρα, αναπληρώτρια καθηγήτρια βιοϊατρικών επιστημών στην Κτηνιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Πενσιλβάνια, η οποία ειδικεύεται στο θέμα.

Οι ορμόνες του φύλου πιθανότατα παίζουν επίσης ρόλο. Η τεστοστερόνη φαίνεται να καταστέλλει ορισμένες πτυχές της λειτουργίας του ανοσοποιητικού συστήματος όπως την παραγωγή αντισωμάτων, ενώ τα οιστρογόνα την ενισχύουν, αν και έχει αποδειχθεί ότι τα οιστρογόνα καταστέλλουν επίσης τη φλεγμονώδη αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος.

Πρόσφατες έρευνες έδειξαν ότι στην πραγματικότητα οι γυναίκες είναι αυτές που αναφέρουν πιο σοβαρά συμπτώματα όταν έχουν μια ήπια λοίμωξη του αναπνευστικού συστήματος. Σε μια μελέτη όπου οι επιστήμονες μόλυναν σκόπιμα υγιείς νεαρούς ενηλίκους με τον ιό της γρίπης, οι γυναίκες παρουσίασαν περισσότερα συμπτώματα και αισθάνονταν χειρότερα από τους άνδρες.

Αυτό οφείλεται στο ότι ένα ισχυρότερο ανοσοποιητικό σύστημα μπορεί να αντιστοιχεί σε περισσότερα και πιο σοβαρά συμπτώματα, τουλάχιστον κατά τη διάρκεια μιας ήπιας ασθένειας, λέει η δρ Κλάιν. Στην πραγματικότητα, πολλά από τα συμπτώματα που βιώνουμε όταν είμαστε άρρωστοι –πυρετός, κόπωση, συμφόρηση– προκαλούνται από την αντίδραση του οργανισμού στη λοίμωξη.

«Θέλουμε να έχουμε ισχυρό ανοσοποιητικό σύστημα επειδή βοηθάει στην προστασία από ασθένειες και στην αντιμετώπισή τους», λέει ο δρ Μέμολι, επικεφαλής της μελέτης για τη γρίπη. «Αλλά το ανοσοποιητικό μας σύστημα, αν είναι πολύ ενεργό, μπορεί στην πραγματικότητα να μας βλάψει».

Η υπερδραστήρια αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος μπορεί να προκαλέσει βλάβες που επιμηκύνουν τη διάρκεια των συμπτωμάτων. Σε πιο ακραίες περιπτώσεις, οι γυναίκες είναι πιο πιθανό να εμφανίσουν μεταλοιμώδη σύνδρομα, όπως long COVID, που πιθανώς οφείλονται εν μέρει σε μια υπερδραστήρια ανοσολογική αντίδραση.

Η αρρώστια είναι δυσάρεστη για όλους. Eτσι, αν κάποιος άνδρας –ή γυναίκα– στο περιβάλλον σας παραπονιέται για το πόσο άσχημα αισθάνεται, αντισταθείτε στην παρόρμηση να δυσανασχετήσετε. Αντ’ αυτού, ενθαρρύνετέ τους να συμβουλευτούν έναν γιατρό.