Δούκισσα της Πλακεντίας. Η τραγική μάνα που δεν αποδέχθηκε το θάνατο της κόρης της και την ταρίχευσε για να την έχει μαζί της. Το σπίτι της αποκαλούσαν Καστέλο της Ροδοδάφνης

Του Τάσου κ. Κοντογιανννίδη

Το 1950 ένας όμιλος Αμερικανών ήρθε στην Πεντέλη να προσκυνήσει τον τάφο της Σοφίας Ντε Μπαρμπουά, της γνωστής Δούκισσας της Πλακεντίας και για να πάρουν τα οστά της και να τα θάψουν στη Φιλαδέλφεια των ΗΠΑ, όπου είχε γεννηθεί την 1η Απριλίου 1785.

Τότε πληροφορήθηκαν οι Αθηναίοι ότι ήταν Αμερικανίδα. Ο πατέρας της, Φραγκίσκος Μπαρμπέ-Μπαρμπουά, αντιπρόσωπος του Λουδοβίκου ΙΕ΄της Γαλλίας στο αμερικανικό Κογκρέσο, νυμφεύθηκε την κόρη του διοικητού της Πενσυλβάνια, Φραγκλίνου Μούρ και από το γάμο αυτό γεννήθηκε η Σοφία.

Όταν η Σοφία έγινε 20 ετών παντρεύτηκε τον Κάρολο Λεμπρέν, δούκα της Πλακεντίας, που διαδραμάτισε σπουδαίο ρόλο στην εποχή του Ναπολέοντα.

Σύντομα, απέκτησαν μια κόρη, την Ελίζα, την οποία η ωραιότατη και ατίθαση Σοφία αγαπούσε υπερβολικά και παθολογικά.

Μαζί της ταξίδεψε σε πολλά μέρη του κόσμου, ακόμη και στην Ελλάδα. Έφτασε στο Ναύπλιο τον Δεκέμβριο του 1829 από την Κέρκυρα, με το πλοίο «Άρης», που είχε κυβερνήτη τον Ι. Μιαούλη και της το είχε διαθέσει ο Καποδίστριας. Με το πλοίο αυτό επισκέφθηκε τον Μυστρά, την Αίγινα και όλη την Πελοπόννησο.

Μετά από παραμονή δύο ετών στην Ελλάδα, έφυγε για την Ιταλία. Περιπλανήθηκε, έζησε μεγάλους έρωτες και επέστρεψε στην Αθήνα το 1837, συντετριμμένη και εξαθλιωμένη, εξ αιτίας του χαμού της μονάκριβης κόρης της… Τι είχε συμβεί;

Στη Βηρυτό, η Ελίζα αρρώστησε και μετά από ένα τριήμερο πέθανε!

Η δούκισσα πληροφορήθηκε ότι ο υπασπιστής του Οθωνα, Ηλίας Κατσάκος –Μαυρομιχάλης, που η Ελίζα ήταν σφόδρα ερωτευμένη μαζί του, πέθανε από χολέρα στο Μόναχο. Το μαθαίνει η Ελίζα, πέφτει σε μελαγχολία και βοηθούσης και της πανώλης, πεθαίνει!

Έτσι, η Δούκισσα επιστρέφει στην Αθήνα και σοκάρει τη μικρή κοινωνία της πρωτεύουσας. Η τραγική μάνα είχε ταριχεύσει το σώμα της αγαπημένης της Ελίζας και το είχε φέρει στην Ελλάδα. Δεν μπορούσε να δεχθεί την απώλεια.

Πιο ανατριχιαστικό θέαμα δεν υπήρχε, από αυτό που αντίκριζαν οι Αθηναίοι, όταν επισκέπτονταν το σπίτι της Δούκισσας, πιο κάτω από την πλατεία Λουδοβίκου (σημερινή Ομόνοια) στη γωνία των οδών Μυλέρου και Αγησιλάου, εκεί που κτίσθηκε μετά το Ορφανοτροφείο.

Στο υπόγειο με τη χαμηλή θερμοκρασία, η Δούκισσα τοποθέτησε σε μια ξύλινη λάρνακα το ταριχευμένο κορμί της Ελίζας.

Σε βιβλίο του για τη Δούκισσα της Πλακεντίας, ο Ι.Μ. Δραγούμης έγραφε: «Και τοποθετήσασα αυτήν εντός θαλάμου του οίκου της, επαραμυθείτο ορώσα αυτήν η τάλαινα μήτηρ…».

Συχνά οι περαστικοί από εκεί, άκουγαν τους σπαραγμούς της Δούκισσας, μπροστά στο ταριχευμένο πτώμα της Ελίζας, ενώ δίπλα μία τεράστια λαμπάδα έκαιγε νυχθημερόν. Κλεισμένη στο δωμάτιο με το άψυχο σώμα, ξεσπούσε σε λυγμούς και μοιρολόγια, που άκουγαν οι περαστικοί: «Ξύπνα κόρη μου γλυκιά, σήκω επάνω, σε φωνάζω, δεν μ’ ακούς!!!».

Δέκα χρόνια κράτησε το μαρτύριό της. Την παγερή όμως νύχτα της 19ης Δεκεμβρίου 1847 εξερράγη πυρκαγιά, την ώρα που έλειπε η Δούκισσα.

Η φωτιά ξεκίνησε μάλλον από την λαμπάδα, κατ’ άλλη εκδοχή από μία σπίθα που ξεπήδησε από το τζάκι, έπεσε στα μεταξωτά υφάσματα και απλώθηκε στο δωμάτιο.

Έτρεξαν οι γείτονες να τη σβήσουν, αλλά η ταριχευμένη σωρός της Ελίζας αποτεφρώθηκε.

Ήταν το πολυτιμότερο από όλα τα αμύθητης αξίας τιμαλφή και κοσμήματα που διέθετε η Δούκισσα…

Η ζωή της έγινε ταινία το 1956 από τη Μαρία Πλυτά, με τους ηθοποιούς Βούλα Χαριλάου, Ρίτα Μυράτ, Θεόδωρο Μορίδη, Λάμπρο Κωνσταντάρα, Αλέκο Δεληγιάννη…

Το τέλος της Δούκισσας

Την άστεγη πλέον Δούκισσα, φιλοξένησε για λίγο στην οδό Ιπποκράτους 5, ο ακόλουθος της γαλλικής πρεσβείας και πριν ολοκληρωθούν οι εργασίες οικοδόμησης της βίλας Ιλίσσια, στην οδό Βασιλίσσης Σοφίας, έργο του Σταμάτη Κλεάνθη, εγκαταστάθηκε εκεί, όπου και πέθανε το 1854.

Το κτίσμα περιήλθε μετά στο Δημόσιο και για μια τριετία στέγασε τη Σχολή των Ευελπίδων, έως ότου ολοκληρώθηκαν οι εργασίες των σύγχρονων κτιρίων στο Πεδίον Άρεως.

Το 1928,  η οικία, με τις απαραίτητες παρεμβάσεις, μετατράπηκε σε μουσείο Βυζαντινής και Μεταβυζαντινής τέχνης.

Η οικοδόμηση του Καστέλο της Ροδοδάφνης στην Πεντέλη, ο λεγόμενος Πύργος της δουκίσσης Πλακεντίας, άρχισε το 1840 και συνεχίστηκε με πολλές περιπέτειες…

Δείτε από ψηλά το Καστέλο της Ροδοδάφνης, όπως ονόμασε η Δούκισσα τη θερινή της κατοικία στην Πεντέλη, σχεδιασμένο από τον αρχιτέκτονα Σταμάτη Κλεάνθη που έκανε και το σχέδιο της πόλεως των Αθηνών επί  Όθωνα.