Οι “δίδυμες” λίμνες της Μαγνησίας που διχάζουν τους επιστήμονες. Δημιουργήθηκαν από καθίζηση ή πτώση μετεωρίτη; Αυτοψία με drone

Σε απόσταση περίπου 4 χιλιομέτρων νοτιοδυτικά του Αλμυρού Μαγνησίας και σε υψόμετρο 130 μέτρων, βρίσκεται ένα εντυπωσιακό αξιοθέατο: οι “δίδυμες” λίμνες Ζερέλια ή Ζηρέλια.

Αμφότερες έχουν κυκλικό σχήμα και, σύμφωνα με πληροφοριακή πινακίδα στην περιοχή, η μικρότερη λίμνη ονομάζεται Μικρό Ζερέλι και η μεγαλύτερη Μεγάλο Ζερέλι.

Το Μεγάλο Ζερέλι έχει διάμετρο 250 μέτρα και βάθος περίπου 8 μ., ενώ το Μικρό Ζερέλι έχει διάμετρο 150 μέτρα και βάθος περίπου 6 μ.. Η μεταξύ τους απόσταση έχει υπολογιστεί στα 250 μέτρα και ο πυθμένας τους έχει σχήμα πιάτου.

Βορειοανατολικά της μεγάλης λίμνης υπάρχει ένας μικρός λόφος, η Μαγούλα Ζερέλια, στην οποία υπάρχει ένας προϊστορικός οικισμός ο οποίος κατοικήθηκε από την Μέση Νεολιθική Εποχή μέχρι και την Εποχή του Χαλκού. Οι δύο λίμνες τροφοδοτούνται από τα νερά των βροχών και από υπόγειους υδροφόρους ορίζοντες.

Οι πανοραμικές φωτογραφίες πάνω από τα Ζερέλια είναι αναμφίβολα εντυπωσιακές. Σε αυτό συμβάλλει και ο κατοπτρισμός του ουρανού και των σύννεφών του στα νερά των λιμνών.

Επιπλέον, τα Ζερέλια αποτελούν υδροβιότοπο για διάφορα είδη πτηνών, όπως φαλαρίδες, νερόκοτες, νανοβουτηχτάρια, πρασινοκέφαλες πάπιες, κιρκίρια, σταχτοτσικνιάδες, λευκοτσικνιάδες, κ.ά.

Δείτε την καταγραφή του συνεργάτη μας CHRIS.P-LifeAfterGravity:

Οι θεωρίες για το πώς δημιουργήθηκαν τα Ζερέλια

Ήδη από τη δεκαετία του 1960, οι λίμνες Ζερέλια κέντρισαν την προσοχή και το ενδιαφέρον των επιστημόνων, οι οποίοι επιχείρησαν να προσδιορίσουν το πώς σχηματίστηκαν. Διατυπώθηκαν έτσι δύο βασικές θεωρίες:

• Σύμφωνα με την πρώτη, η οποία αναφέρεται και στην πληροφοριακή πινακίδα της περιοχής, πρόκειται για κρατήρες που σχηματίστηκαν από πρόσκρουση μετεωρίτη, εξού και το προσωνύμιο “λίμνες των μετεωριτών“
• Σύμφωνα με τη δεύτερη, την οποία υποστηρίζουν αρκετοί γεωλόγοι, τα Ζερέλια είναι δολίνες, δηλαδή βαθιές λακούβες που διαμορφώθηκαν ως αποτέλεσμα καθίζησης του εδάφους.

Ένα αντίστοιχο φαινόμενο απαντάται και στους πρόποδες του όρους Δίδυμο στην Αργολίδα, με τη διαφορά ότι οι κυκλικοί καρστικοί σχηματισμοί δεν καλύπτονται από νερό.

Υπάρχει επίσης και η ηφαιστειακή ερμηνεία για τη “γέννηση” των δύο λιμνών, η οποία βασίζεται στο γεγονός ότι βρίσκονται στο δρόμο των ηφαιστείων της περιοχής Παγασητικού – Μαλιακού.

Υπέρ της μετεωρικής προέλευσης των λιμνών έχουν ταχθεί ο Ευάγγελος Λάγιος, καθηγητής Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, και ο Ντίντριχ Βόλκερ, καθηγητής στο Ινστιτούτο Ορυκτολογίας και Πετρογραφίας του Πολυτεχνείου της Ζυρίχης.

Όπως αναφέρουν οι δύο επιστήμονες στη μελέτη τους, “η ηλικία των λιµνών πιθανολογείται από το τέλος Πλειοκαίνου µέχρι την αρχή Ολοκαίνου, µε πιθανή ελάχιστη ηλικία τα 7.000 χρόνια πριν από σήµερα“.

“Κλειδί” για να καταλήξουν σε αυτό το συμπέρασμα ήταν η εύρεση “θραυσμάτων πυριτόλιθου” και “άφθονου χαλαζία“.

Εντόπισαν ακόμη μερικώς τετηγμένο ζιρκόνιο, ένα μέταλλο που για να μετατραπεί σε υγρό απαιτούνται θερμοκρασίες άνω των 1.400 βαθμών Κελσίου, οι οποίες δεν αναπτύσσονται στο ηφαιστειακό μάγμα.

Οι Λάγιος και Βόλκερ συμπληρώνουν ότι “κάποια υπόγεια έκρηξη αερίων δεν μπορεί να αποκλεισθεί“. Το μόνο βέβαιο είναι ότι τα Ζερέλια αποτελούν ένα πανέμορφο φυσικό αξιοθέατο που αξίζει κανείς να επισκεφθεί.

Ο προϊστορικός οικισμός και ο ναός της Αθηνάς

Εκτός από ορυκτολόγους και γεωλόγους, η περιοχή που βρίσκονται οι λίμνες Ζερέλια έχει προσελκύσει το ενδιαφέρον και των αρχαιολόγων.

Μερικά μέτρα μακριά βρίσκεται ένας γήλοφος (μαγούλα), στον οποίο εντοπίστηκε προϊστορικός οικισμός, που κατοικήθηκε από τη Μέση Νεολιθική Εποχή (5600 – 5300 π.Χ.) μέχρι και την Εποχή του Χαλκού (3000 – 1100 π.Χ.).

Ο αρχαιολόγος Δημήτρης Θεοχάρης, που διεξήγαγε ανασκαφές στην περιοχή, ισχυρίζεται ότι σε μια από τις δύο λίμνες βρίσκεται ο ναός της Αθηνάς Ιτώνιδος και εμφανίζεται μόνο όταν η στάθμη της λίμνης πέφτει.

Τη συγκεκριμένη άποψη έχει αμφισβητήσει ο Ρέιντερ Ρέιντερς, καθηγητής και διευθυντής της Ολλανδικής Αρχαιολογικής Σχολής, η οποία έκανε ανασκαφές στην περιοχή το 1992.

Κατά την Τουρκοκρατία, πιθανολογείται πως στη μαγούλα Ζερέλια βρισκόταν το τουρκικό χωριό Ικίζ Γκιολ (Δίδυμες Λίμνες).

Δείτε τα Ζερέλια μέσα από τα εναέρια πλάνα του συνεργάτη μας, Michael Miller:

Αρχική φωτογραφία: CHRIS.P-LifeAfterGravity

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Αυτοί είναι οι δέκα εντυπωσιακοί κρατήρες της Ιτέας. Tο ασυνήθιστο γεωλογικό φαινόμενο και οι εξηγήσεις του (βίντεο drone)