«Δεν ήμουν ο καλύτερος, αλλά υπήρξα στην κορυφή». Ο αντισυμβατικός προπονητής που άλλαξε τη Νότιγχαμ Φόρεστ

Υπήρξε ο πιο ιδιόρρυθμος, ισχυρογνώμων αλλά και χαρισματικός Άγγλος προπονητής τις δεκαετίες του 1970 και του 1980.

Σκληρός αλλά και δίκαιος, αγενής αλλά και ευγενικός με όσους έκρινε ότι έπρεπε να είναι, είχε την ικανότητα να “μεταμορφώνει” τις ομάδες που αναλάμβανε, σαν άλλος Μίδας που μετέτρεπε σε χρυσό ό,τι άγγιζε.

Σε μια εποχή που τα εκατομμύρια και δισεκατομμύρια δεν διαδραμάτιζαν ακόμη πρωταγωνιστικό ρόλο στο ποδοσφαιρικό στερέωμα, χάρισε τίτλους σε ομάδες που δεν είχαν κατακτήσει ποτέ τρόπαιο στην ιστορία τους.

Πήρε τη Νότιγχαμ Φόρεστ, μια ομάδα από τη δεύτερη κατηγορία, και την οδήγησε δύο συνεχόμενες φορές στην κορυφή της Ευρώπης και μία φορά στην κορυφή της Αγγλίας. Κατέκτησε, επίσης, το πρωτάθλημα με την Ντέρμπι Κάουντι, δεν ανέλαβε, όμως, ποτέ την τεχνική ηγεσία της Εθνικής Αγγλίας.

Έμεινε στον πάγκο της Λιντς Γιουνάιτεντ για 44 ημέρες και έγινε δημοφιλής όχι μόνο για τις προπονητικές του ικανότητες, αλλά και για τις ευρηματικές του ατάκες, τις οποίες τα ΜΜΕ λάτρευαν να μεταδίδουν.

Δεν του άρεσε να “πηγαίνει με το ρεύμα” ούτε φοβόταν να έρθει σε ρήξη με οποιονδήποτε, όταν ήθελε να υποστηρίξει τις απόψεις του. Ακόμη και ξύλο με οπαδούς της Φόρεστ έπαιξε, επειδή εισέβαλαν στον αγωνιστικό χώρο μετά από μια νίκη της ομάδας.

Απέφευγε τα προβλέψιμα κλισέ των προπονητών, δεν κολάκευε παίκτες και διοικήσεις και ήθελε οι ομάδες του να παίζουν γρήγορο κι ελκυστικό ποδόσφαιρο. Όπως αναφέρει ο δημοσιογράφος Χρήστος Σωτηρακόπουλος, ήταν μια προσωπικότητα που «θα μπορούσες να την αγαπήσεις ή να την μισήσεις, αλλά δεν μπορούσες να αδιαφορήσεις».

Ο λόγος για τον Μπράιαν Κλαφ, ο οποίος συγκαταλέγεται ανάμεσα στους πιο επιτυχημένους και αλησμόνητους προπονητές στην ιστορία του ευρωπαϊκού ποδοσφαίρου.

Η ζωή του θα μπορούσε να είναι βγαλμένη από παραμύθι και το σύντομο πέρασμά του από τη Λιντς έγινε πηγή έμπνευσης για το βιβλίο «Καταραμένη ομάδα» (2006) του συγγραφέα Ντέιβιντ Πις και την ταινία “The Damned United” (2009), με πρωταγωνιστή τον Μάικλ Σιν.

Τα πρώτα χρόνια και η καριέρα ως ποδοσφαιριστής

Ο Μπράιαν Χάουαρντ Κλαφ, όπως ήταν το πλήρες ονοματεπώνυμό του, γεννήθηκε στο Μίντλεσμπρο στις 21 Μαρτίου 1935 και είχε άλλα οκτώ αδέρφια. Αν και έχασε την αδερφή του, Ελίζαμπεθ από σηψαιμία, σε ηλικία τριών ετών, ο Κλαφ θυμόταν με νοσταλγία τα παιδικά του χρόνια. Όπως είχε δηλώσει κάποτε, «ήταν λατρευτά από όλες τις απόψεις. Αν υπάρχει κάποιος που πρέπει να αισθάνεται ευγνώμων για την ανατροφή του, για τη μαμά και τον μπαμπά του, αυτός είμαι εγώ».

Πολύ σύντομα, ο Κλαφ έδειξε την κλίση του προς το ποδόσφαιρο. Αγωνιζόταν ως επιθετικός και διακρίθηκε για την έφεσή του στο σκοράρισμα. Ένας τραυματισμός στο γόνατο, όμως, στα 29 του χρόνια, στάθηκε αρκετός, ώστε να τον αναγκάσει να αποσυρθεί. Παρότι έπαιξε τρία ματς, αποδέχθηκε πως δεν θα μπορούσε να επανέλθει στο επίπεδο που βρισκόταν.

Ο Κλαφ αγωνίστηκε μόνο σε δύο ομάδες όσο ήταν ποδοσφαιριστής: στη Μίντλεσμπρο για μία εξαετία (1955–1961) και στη Σάντερλαντ για μία τετραετία (1961–1964). Με τη φανέλα της πρώτης πέτυχε 204 γκολ σε 222 εμφανίσεις και με τα χρώματα της δεύτερης σκόραρε 63 φορές σε 74 ματς. Στην Εθνική Αγγλίας κατέγραψε μόνο δύο συμμετοχές, αμφότερες το 1959.

Οι μεγάλες επιτυχίες με την Ντέρμπι

Το 1965, ο 30χρονος Μπράιαν Κλαφ άρχισε την προπονητική του καριέρα από την Χάρτλπουλ Γιουνάιτεντ, ομάδα της βορειοανατολικής Αγγλίας που αγωνιζόταν στην τέταρτη κατηγορία. Το 1967, ανέλαβε την τεχνική ηγεσία της Ντέρμπι Κάουντι και δύο χρόνια μετά, την ανέβασε από τη Δεύτερη στην Πρώτη Κατηγορία.

Το 1972, η Ντέρμπι στέφθηκε πρωταθλήτρια Αγγλίας για πρώτη φορά στην ιστορία της. Την επόμενη σεζόν (1972-1973), συμμετείχε στο Κύπελλο Πρωταθλητριών, όπως ονομαζόταν ο προκάτοχος του Τσάμπιονς Λιγκ, και έφτασε μέχρι τα ημιτελικά, όπου αποκλείστηκε από τη Γιουβέντους. Ωστόσο, το καλοκαίρι του 1973, ο Κλαφ αποχώρησε από το κλαμπ, εξαιτίας των κακών σχέσεών του με τον πρόεδρο, Σαμ Λόνγκσον.

«Είναι μια θλιβερή μέρα. Για τη Λιντς…». Οι 44 μέρες στη Λιντς

Στις 30 Ιουλίου 1974, μετά από ένα σύντομο ανεπιτυχές πέρασμα από την Μπράιτον, ο Μπράιαν Κλαφ συμφώνησε να κάτσει στον πάγκο της Λιντς Γιουνάιτεντ, η οποία, εκείνη την εποχή, συγκαταλεγόταν στις πέντε καλύτερες ομάδες της Αγγλίας. Ήταν η αρχή ίσως της πιο επεισοδιακής προπονητικής θητείας στην ιστορία του ευρωπαϊκού ποδοσφαίρου.

Ήταν μια μετακίνηση που εξέπληξε τους πάντες, διότι, όσο ήταν ακόμα προπονητής στην Ντέρμπι, ο Κλαφ συστηματικά επέκρινε τους ποδοσφαιριστές της Λιντς και ειδικότερα τον συνάδελφό του, Ντον Ρέβι, λόγω του σκληρού και αντιαθλητικού στυλ παιχνιδιού που εφάρμοζε. Μάλιστα δήλωσε ότι, αν η Αγγλική Ομοσπονδία Ποδοσφαίρου ήθελε να αντιμετωπίσει το “βρόμικο” παιχνίδι, όφειλε ως πρώτο μέτρο να υποβιβάσει την Λιντς.

Σε μία από τις πρώτες του ομιλίες προς τους παίκτες της Λιντς, ο Κλαφ τους είχε προτρέψει: «Πετάξτε τα μετάλλια σας. Τα περισσότερα τα έχετε κερδίσει παράνομα. Θα πάρουμε άλλα μαζί». Δεν κατάφερε ποτέ να κερδίσει τη συμπάθεια των ποδοσφαιριστών του, με αποτέλεσμα στις 6 πρώτες αγωνιστικές η Λιντς να συγκεντρώσει μόνο τέσσερις βαθμούς.

Έτσι, η θητεία του Κλάφι, όπως τον αποκαλούσαν οι θαυμαστές του, διακόπηκε μετά από μόλις 44 μέρες, στις 12 Σεπτεμβρίου 1974. Από τη Λιντς πήρε ως αποζημίωση 98.000 λίρες, ποσό τεράστιο για την εποχή. Ο ίδιος, πάντως, αντιμετώπισε με …βρετανικό χιούμορ την απόλυσή του, λέγοντας: «Είναι μια θλιβερή μέρα. Για τη Λιντς…».

Δείτε παρακάτω το τρέιλερ της ταινίας “The Damned United” με θέμα την επεισοδιακή θητεία του Κλαφ στον πάγκο της Λιντς:

Η καταξίωση στη Νότιγχαμ

Το 1975, η Νότιγχαμ Φόρεστ έγινε η πέμπτη και τελευταία ομάδα που προπονούσε ο Μπράιαν Κλαφ. Ήταν ένας σύλλογος που πάλευε να μείνει στη δεύτερη κατηγορία και ο Κλαφ αποδείχθηκε πως ήταν ο καταλληλότερος, για να αλλάξει τη μοίρα και την ιστορία του.

Αφού πρώτα ανέβασε τη Νότιγχαμ στη μεγάλη κατηγορία, την οδήγησε στην κατάκτηση του πρωταθλήματος της σεζόν 1977-78. Καμία νεοφώτιστη αγγλική ομάδα δεν κατάφερε έκτοτε να πετύχει κάτι ανάλογο, ενώ, παράλληλα, ο Κλαφ απέσπασε το βραβείο του «Προπονητή της Χρονιάς». Υπό τις οδηγίες του, ξεχώρισαν ποδοσφαιριστές, όπως ο Άγγλος τερματοφύλακας Πίτερ Σίλτον, οι Σκωτσέζοι Κένι Μπέρνς και Τζον Ρόμπερτσον, όπως επίσης και ο Άγγλος επιθετικός Τρέβορ Φράνσις.

Τη σεζόν 1978-79, η Νότιγχαμ έγραψε ιστορία, καθώς κατέκτησε το Κύπελλο Πρωταθλητριών, επικρατώντας στον τελικό της σουηδικής Μάλμε με 1-0. Με το ίδιο σκορ κέρδισε και το Αμβούργο στον τελικό της επόμενης χρονιάς, ενώ το 1983-84 έφτασε μέχρι τα ημιτελικά του Κυπέλλου ΟΥΕΦΑ, όπου αποκλείστηκε από τη βελγική Άντερλεχτ.

Επιπλέον, ο Άγγλος κόουτς κατέκτησε με τη Νότιγχαμ ένα Ευρωπαϊκό Σούπερ Καπ (1979) και τέσσερα Λιγκ Καπ (1978, 1979, 1989 και 1990). Το 1991 απέτυχε να κερδίσει το Κύπελλο Αγγλίας (FA Cup), χάνοντας στον τελικό με 2-1 από την Τότεναμ και το 1992 έφτασε ξανά σε τελικό Λιγκ Καπ, όπου έχασε με σκορ 1-0 από τη Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ του Σερ Άλεξ Φέργκιουσον.

Καίριο ρόλο στη μυθική πορεία του Κλαφ διαδραμάτισε ο βοηθός του, πρώην συμπαίκτης του στη Μίντλεσμπρο και επιστήθιος φίλος του, Πίτερ Τέιλορ. Η συνεργασία τους, ήδη από την περίοδο που ο Κλαφ ήταν στην Ντέρμπι, αποδείχθηκε άκρως επιτυχημένη και διήρκεσε μέχρι το 1982.

Όμως η προσωπικότητα του Κλαφ ήταν αυτή που, σε τελική ανάλυση, έκανε τη διαφορά. «Υπάρχουν προπονητές που έχουν καλύτερα ρεκόρ, αλλά αν κοιτάξετε τον χρόνο που του πήρε για να φέρει επιτυχίες σε ποδοσφαιρικούς συλλόγους, κανείς δεν το έκανε πιο γρήγορα», είχε πει για τον Κλαφ ο Τζον ΜακΓκόβερν, αρχηγός της Νότιγχαμ που σήκωσε τα δύο διαδοχικά ευρωπαϊκά τρόπαια.

Η απόσυρση και το τέλος μιας εποχής

Το Μάιο του 1993, μετά από 18 χρονιά αδιάλειπτης παρουσίας στα “μεγάλα σαλόνια”, η Νότιγχαμ υποβιβάστηκε στη δεύτερη κατηγορία και ο Μπράιαν Κλαφ αποφάσισε να αποσυρθεί από την προπονητική. «Έχω αποφασίσει να διαλέξω τη στιγμή που θα αποσυρθώ πολύ προσεκτικά – σε περίπου 200 χρόνια», είχε κάποτε δηλώσει.

Ο Άγγλος κόουτς, που για χρόνια πάλευε με τον αλκοολισμό και είχε υποβληθεί σε μεταμόσχευση ήπατος, πέθανε από καρκίνο στο στομάχι στις 20 Σεπτεμβρίου 2004, σε ηλικία 69 ετών. Οι φίλοι της Ντέρμπι και της Νότιγχαμ θρήνησαν την απώλεια του και διάφορα αγάλματα και μνημεία φιλοτεχνήθηκαν προς τιμήν του.

Όπως έχουν αναφέρει πολλοί αναλυτές ποδοσφαίρου, ήταν ένας προπονητής που επηρέασε το σπορ όσο λίγοι και τα κατορθώματά του αντικατοπτρίζουν μία εποχή που πλέον έχει παρέλθει οριστικά. Με τα γραφόμενα του BBC, ήταν πιθανόν «ο μεγαλύτερος προπονητής που δεν είχε ποτέ η Αγγλία».

Ακολουθούν μερικά χαρακτηριστικά ευφυολογήματα του Μπράιαν Κλαφ:

• «Δεν θα έλεγα ότι ήμουν ο καλύτερος προπονητής στην πιάτσα. Αλλά υπήρξα στην κορυφή»
• «Η Ρώμη δεν χτίστηκε σε μία μέρα. Βέβαια δε συμμετείχα εγώ στη δουλειά»
• «Αν ένας πρόεδρος απολύει τον προπονητή που αυτός προσέλαβε, θα πρέπει να φεύγει και ο ίδιος»
• «Μην μαλώνεις με ηλίθιους. Θα σε κατεβάσουν στο επίπεδό τους και μετά εκ πείρας θα σε νικήσουν»
• «Μιλάμε για 20 λεπτά και μετά αποφασίζουμε ότι είχα δίκιο» (σε ερώτηση για το αν ακούει τις απόψεις των παικτών του)
• «Αν ο Θεός ήθελε να παίξουμε ποδόσφαιρο στα σύννεφα, θα είχε βάλει χορτάρι εκεί» (για το παιχνίδι που βασίζεται στις σέντρες και τις βαθιές μπαλιές)
• «Η Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ στη Βραζιλία; Ελπίζω όλοι να πάθουν αιματηρή διάρροια» (όταν η ομάδα του Μάντσεστερ κλήθηκε να πάρει μέρος στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Συλλόγων)
• «Επιτέλους η Αγγλία προσέλαβε έναν προπονητή που μιλάει καλύτερα αγγλικά από τους παίκτες» (όταν ο Σουηδός Σβεν-Γκόραν Έρικσον έγινε προπονητής της Εθνικής Αγγλίας)
• «Ο πιο άσχημος παίκτης που υπέγραψα ποτέ ήταν ο Κένι Μπερνς. Δεν είχε δόντια. Παλιά έπαιζα σέντερ φορ και νικούσα κάποιον με την μπάλα και μετά έβλεπα τον Κένι Μπερνς να με κοιτάζει. Θα του έδινα την μπάλα»
• «Οι παίκτες της Ντέρμπι είδαν περισσότερο τις μπάλες του παρά αυτή, με την οποία υποτίθεται ότι πρέπει να παίξουν» (για έναν γυμνό θεατή που διέκοψε ένα ματς μεταξύ της Ντέρμπι και της Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ)
• «Είμαι σίγουρος ότι οι υπεύθυνοι της Ομοσπονδίας ήξεραν πως, αν μου έδιναν τη δουλειά, θα ήθελα εγώ να κάνω το κουμάντο. Ήταν έξυπνοι, γιατί αυτό ακριβώς θα έκανα» (απαντώντας στο γιατί δεν κάθισε ποτέ στον πάγκο της Εθνικής Αγγλίας)
• «Μη στείλετε λουλούδια, όταν πεθάνω. Αν σας αρέσω, στείλτε τα όσο είμαι ζωντανός» (μετά από χειρουργείο στο ήπαρ)

Δείτε παρακάτω ένα ντοκιμαντέρ για τη ζωή και την καριέρα του θρυλικού Άγγλου προπονητή:

Πηγή κεντρικής φωτογραφίας: Youtube