Δεν φαντάζεστε πώς βγήκε η έκφραση “πίσω έχει η αχλάδα την ουρά”. Ο τρόμος που προκαλούσαν οι “αχλάδες”

Σύμφωνα με το λεξικό Μπαμπινιώτη, η έκφραση «πίσω έχει η αχλάδα την ουρά» χρησιμοποιείται ως προειδοποίηση για την αποτροπή συναγωγής εύκολων ή πρόωρων συμπερασμάτων, όταν στην πραγματικότητα αναμένονται άσχημα αποτελέσματα. Η φράση φαίνεται να ανάγεται στον 17^ο και τις αρχές του 18^ου αιώνα, όταν οι Βενετοί πολεμούσαν με τους Τούρκους στα νησιά του Αιγαίου και τις ακτές της ηπειρωτικής Ελλάδας. Η πιο σημαντική από τις εκστρατείες αυτές ήταν το 1687-1694 όταν με επικεφαλής τον Φραγκίσκο Μοροζίνι ένα πολυάριθμο στράτευμα μεταφέρθηκε με εκατοντάδες πολεμικά πλοία στο Αιγαίο την Πελοπόννησο και την Αττική.

του συνεργάτη ιστορικού Κωνσταντίνου Λαγού

Μάλιστα, οι Βενετοί έκοβαν νομίσματα πάνω στα πλοία, προκειμένου να πληρώνουν τους στρατιώτες και τα ναυτικά πληρώματα.

Οι «Αχλάδες»

Στη διάρκεια της εκστρατείας του Μοροζίνι στην Ελλάδα, αλλά και σε άλλες περιπτώσεις, οι Βενετοί μετέφεραν στρατό με μεγάλα πολεμικά πλοία που ήταν τρικάταρτα. Το σχήμα τους έμοιαζε με εκείνο του αχλαδιού.

Για το λόγο αυτό, οι Έλληνες τα αποκαλούσαν «αχλάδες».

Όταν τα πλοία μετέφεραν στρατό για κάποια πολεμική επιχείρηση, συνήθως έσερναν πίσω τους ένα πλοιάριο. Σε αυτό υπήρχαν πυρομαχικά, όπλα, και εφόδια. Ήταν μία λύση ανάγκης που είχαν βρει οι Βενετοί προκειμένου να μπορούν να μεταφέρουν το επιπλέον πολεμικό υλικό των στρατιωτών σε μία εκστρατεία, αφού δεν υπήρχε αρκετός χώρος στο πολεμικό τους πλοίο.

Έτσι, το πλοιάριο ήταν σημάδι ότι το μεταγωγικό μετέφερε στρατεύματα για πολεμική αποστολή.

Ο τρόμος των νησιωτών

Στα νησιά του Αιγαίου όταν οι κάτοικοι έβλεπαν κάποιο μεγάλο ιστιοφόρο στον ορίζοντα προσπαθούσαν να ξεχωρίσουν τον τύπο του. Αν ήταν «αχλάδα», δηλαδή βενετικό πολεμικό κοίταζαν με τρόμο αν πίσω του έσερνε πλοιάριο.

Μέχρι να γίνει αυτό, υπήρχε η ελπίδα ότι το βενετικό πλοίο δεν μετέφερε στρατό. Έτσι, ήταν πιθανό ότι θα τους προσπερνούσε.

Αν όμως διέκριναν ότι πίσω του έσερνε πλοιάριο σήμαινε ότι μετέφερε εκστρατευτικό σώμα με πιθανό στόχο το νησί τους. Έτσι, το πλοιάριο ήταν η «ουρά» της «αχλάδας», γιατί ακολουθούσε το πολεμικό. Εκείνη την εποχή, «ουρά» αποκαλούσαν τους υποτακτικούς κάποιου σημαντικού προσώπου που τον συνόδευαν και τον ακολουθούσαν σε κάθε βήμα του.

Σε όλο το νησί τότε διαδιδόταν η άσχημη είδηση ότι «πίσω έχει η αχλάδα την ουρά». Αυτό σήμαινε ότι επίκεται επίθεση στο νησί. Αμέσως οι ντόπιοι εγκατέλειπαν τα χωριά τους με τις οικογένειες και λίγα υπάρχοντα και κατέφευγαν στα ορεινά σημεία για να σωθούν.

«Πραγματικό» αχλάδι;

Ο Νίκος Σαραντάκος διαφωνεί με την άποψη αυτή των περισσοτέρων μελετητών. Σύμφωνα με εκείνον, η ουρά του αχλαδιού, το αντίθετο σημείο από το κοτσάνι, δεν τρώγεται και είναι δυσάρεστο στη γεύση.

Έτσι, η έκφραση βγήκε για κάποιον που τρώει ένα αχλάδι και στη συνέχεια γεύεται την «ουρά» του, που έχει άσχημη γεύση. Δηλαδή, μετά το ζουμερό και γλυκό αχλάδι ακολουθεί η «δυσάρεστη» ουρά του!

Στοιχεία αντλήθηκαν από το βιβλίο του Τάκη Νατσούλη, Λεξικό της Λαϊκής Σοφίας