«Δεν δεχόμαστε, κύριε να παραστεί κάποιος από εσάς στην κηδεία». Η απάντηση της Μαργαρίτας Παπανδρέου στον υπουργό της χούντας που ήθελε να εκπροσωπήσει τους συνταγματάρχες στην κηδεία του Γεωργίου Παπανδρέου

Κείμενο του αναγνώστη μας Μανόλη Τσακίρη

Ήταν γύρω στις 11 το πρωΐ, την 1^η Νοεμβρίου 1968. Ένας φίλος ταξιτζής σταμάτησε μπροστά μου στην πλατεία Κάνιγγος, στην άνοδο της οδού  Ακαδημίας. Είχαμε κάνει μαζί στον στρατό. Μου έγνεψε συνωμοτικά να καθίσω δίπλα του. «Πέθανε ο Γέρος», μου είπε .«Πριν δέκα λεπτά ήμουνα στον Ευαγγελισμό». «Ξεκίνα για ‘κει», του λέω.

Μόλις έφτασα κατέβαζαν στο φέρετρο τον Γέρο της Δημοκρατίας σκεπασμένο με ένα λευκό σεντόνι.

Γύρω από το φέρετρο, σμάρι το αμήχανο πλήθος των ασφαλιτών, το πήγαινε αρχικά στο εκκλησάκι του νοσοκομείου.

Ο Γεώργιος Παπανδρέου, (γνωρίζουμε όλοι) ότι ήταν ένας αστός, δημοκρατικός πολιτικός, πιστός στο κοινοβουλευτικό σύστημα.

Ηγήθηκε σε μια κρίσιμη φάση της πολιτικής μας ιστορίας του ανένδοτου αγώνα ενάντια στο πραξικόπημα των ανακτόρων, που είχε καθαιρέσει τη νόμιμη κυβέρνηση της  χώρας, ανοίγοντας τον δρόμο στη μικρή απριλιανή χούντα που αλυσόδεσε τον ελληνικό λαό, ταπείνωσε τη χώρα και δημιούργησε την κυπριακή τραγωδία, άλλη μια οδυνηρή ήττα του ελληνισμού.

Συγκινημένοι οι νοσοκόμοι τοποθέτησαν το φέρετρο στη μέση του ναού. Εκείνη την ώρα γύρω από το φέρετρο είμασταν τέσσερις άνθρωποι και πλήθος ασφαλιτών. Ο υπογράφων, ο Τάκης Παπαγεωργόπουλος, ο ηρωϊκός λοχαγός στη δίκη του ΑΣΠΙΔΑ, που μετά την πτώση της χούντας πήρε όλους τους βαθμούς που δικαιούνταν και σήμερα είναι αντιστράτηγος εν αποστρατεία, ο Θωμάς ο Χούτας, τέως βουλευτής, δικηγόρος, γιος του Στυλιανού Χούτα που τίμησε την ψήφο του λαού και στάθηκε δίπλα στον Γέρο της Δημοκρατίας κατά την αποστασία, κι ένας πολύ ηλικιωμένος, στρατηγός όπως μάθαμε αργότερα, συμμαχητής του Μαύρου Καβαλάρη, Νικολάου Πλαστήρα, στη Μικρασιατική εκστρατεία.

Ο στρατηγός έκλαιγε με λυγμούς χαϊδεύοντας διαρκώς το μέτωπο του Γέρου της Δημοκρατίας και καταριότανε τη χούντα.

«Μη μιλάς, θα σε πάμε μέσα», ούρλιαζαν οι ασφαλίτες, μα ο στρατηγός δεν το έβαζε κάτω.

Σε λίγα λεπτά το μήνυμα διαδόθηκε σε όλη την Αθήνα.

Το εκκλησάκι γέμισε ασφυκτικά, ενώ η βουή του κόσμου στο προαύλιο ακούγονταν μέσα στην εκκλησία. Εμείς εκεί, ακίνητοι, με δάκρυα στα μάτια, πενθούσαμε το σύμβολο της αντίστασης εναντίον της χούντας. Κάποια στιγμή είδα ότι άνοιγαν δρόμο ανάμεσα από τον κόσμο, για να περάσει η Μαργαρίτα με τον Γιώργο, που τότε ήταν δεκάξι χρόνων. Ήρθαν απευθείας από το αεροδρόμιο. Τους ακολουθούσε ο πρωτότοκος γιος του  Γέρου και της Κυβέλης, Γιωργάκης Παπανδρέου.

Η συγκίνηση κορυφώθηκε. Κάποιοι στο βάθος τόλμησαν να φωνάξουν: «Δημοκρατία, Δημοκρατία». Τους άρπαξαν εν ριπή οφθαλμού οι ασφαλίτες για τα περαιτέρω…

Δεν πέρασαν πέντε λεπτά και εμφανίστηκε ο υφυπουργός της χούντας Βοβολίνης,  πιο άσπρος κι απ’ το χαρτί που έβγαλε από την τσέπη του και άρχισε να διαβάζει πάνω από το φέρετρο, χωρίς ούτε μια στιγμή να κοιτάξει τον ωραίο νεκρό.

«Προς την οικογένεια του εκλιπόντος. Το υπουργικό συμβούλιο αποφάσισε να γίνει η κηδεία του Γεωργίου Παπανδρέου δημοσία δαπάνη και να εκπροσωπηθεί η κυβέρνηση δι΄εμού στην εξόδιο ακολουθία».

Ο πρωτότοκος γιος του Γέρου, ο Γιωργάκης, έσκυψε και είπε στη Μαργαρίτα: «Δεν μπορούμε να το αρνηθούμε». Η Μαργαρίτα, με σκληρή ματιά και έξω φωνή για να το ακούσει και ο κόσμος, γύρισε και του είπε:

«Αν δεχτείς, θα πάρω τον Γιώργο αμέσως  και θα γυρίσω πίσω».

Ο Γιωργάκης ευτυχώς δεν επέμεινε.

Η Μαργαρίτα γυρίζοντας προς τον Βοβολίνη που στεκόταν αποσβολωμένος, του είπε: «Δεν δεχόμαστε, κύριε, ούτε την πρότασή σας, ούτε να παραστεί κάποιος από εσάς στην κηδεία. Αν και δεν θα τολμούσατε, γιατί θα είναι εκεί ο λαός».

Το τι έγινε στις 3 Νοεμβρίου 1968, από τη Μητρόπολη ως το νεκροταφείο είναι γνωστό. Μια λαοθάλασσα τριακοσίων χιλιάδων ανθρώπων τιμώντας τον μεγάλο νεκρό, τιμούσε ταυτόχρονα και  όλους τους φυλακισμένους, τους βασανισμένους, τους εξόριστους πατριώτες, διαδηλώνοντας ενάντια στη χούντα και τις δυνάμεις που την έφεραν στην εξουσία.

Περνώντας από την πλατεία Συντάγματος όλοι ξεχάσαμε το «πιστεύουμε και στη λαοκρατία». Είχαμε τότε άλλες προτεραιότητες. Ο κοινός μας εχθρός ήταν η ξενοκίνητη χούντα των μαύρων συνταγματαρχών.

Μανόλης Τσακίρης, Συγγραφέας

Βραβείο Ακαδημίας Αθηνών, Ηθικής Τάξεως, 1977

Μέλος του ICOMOS Ελλάδος

Μέλος της Ένωσης Σεναριογράφων Ελλάδος

Όσοι αναγνώστες επιθυμούν να στέλνουν κείμενα μπορούν να μας τα στέλνουν στη διεύθυνση: [email protected] Εφόσον τηρούνται κάποιες προϋποθέσεις, που έχουν να κάνουν με το ύφος της ιστοσελίδας, θα δημοσιεύονται. Η «ΜτΧ» δεν ευθύνεται για τυχόν ανακρίβειες στα κείμενα των αναγνωστών. 

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: “Μη χτυπάτε τη Δήμητρα, χτυπήστε εμένα”. Ο γάμος του 70χρονου Ανδρέα Παπανδρέου με την 35χρονη Δήμητρα Λιάνη και η επίθεση από τον Τύπο