Δελφοί. Η διαμάχη των επιστημόνων για την “έκσταση” της Πυθίας και το απρόβλεπτο εύρημα του γεωλόγου με το ρήγμα. Ποια γινόταν πρωθιέρεια στο μαντείο

“Πυθία” ήταν ο τίτλος που έπαιρνε κάθε πρωθιέρεια του θεού Απόλλωνα, η οποία είχε γαλουχηθεί με σκοπό να αφιερώσει τη ζωή της στην υπηρεσία του. Αρχικά ήταν όλες νεαρές κοπέλες και παρθένες. 

Ο απαγορευμένος έρωτας όμως του Εχεκράτη του Θεσσαλού, ο οποίος πήγε να πάρει χρησμό και έκλεψε την πρωθιέρεια, άλλαξε τα δεδομένα. Από το συμβάν και έπειτα, οι “Πυθίες” έπρεπε να είναι γυναίκες μέσης ηλικίας και συνήθως παντρεμένες με οικογένεια. 

Η λέξη «Πυθία» προέρχεται από το αρχαίο ρήμα “πυνθάνομαι” που σημαίνει πληροφορούμαι. Μια δεύτερη εκδοχή θέλει να προέρχεται από το «Πύθων», το όνομα ενός ερπετού, φιδιού ή «δράκου» που σκότωσε, κατά τη μυθολογία, ο Απόλλωνας για να κυριεύσει τον χώρο του μαντείου των Δελφών.

Κατά τη διάρκεια της θητείας της έμενε μέσα στον ναό. Φορούσε λευκό χιτώνα και ζούσε με αυστηρούς κανόνες που όριζαν οι ιερείς. Δεν υπήρχαν συγκεκριμένες προϋποθέσεις για να επιλεγεί μια γυναίκα, ούτε να έχει μαντικές ικανότητες. Στην αρχή ήταν μόνο μια. Όταν η φήμη του μαντείου μεγάλωσε οι Πυθίες μπορεί να έφταναν και τις τρεις. Σύμφωνα με την Ελληνική Μυθολογία η πρώτη του μαντείου των Δελφών ήταν η Φημονόη.

Η πρόσβαση στο μαντείο ήταν ελεύθερη σε κάθε πιστό που πραγματικά είχε ανάγκη από τον χρησμό. Απαγορευόταν αυστηρά η είσοδος στις γυναίκες, ωστόσο μπορούσαν να θέσουν το ερώτημα τους στην πρωθιέρεια μέσω αντιπροσώπου. Το είδος της μαντικής που χρησιμοποιούσε το Δελφικό μαντείο ήταν η “ένθεος”. Αυτό σημαίνει ότι μέσα από την Πυθία οι πιστοί θεωρούσαν ότι ακούν τον θεό Απόλλωνα.

Χρησμό έδιναν αρχικά 9 φορές το χρόνο εκτός από τις “αποφράδες ημέρες” και τους τρεις χειμερινούς μήνες που ο Απόλλωνας ταξίδευε στους Υπερβορείους και την εξουσία έπαιρνε ο αδερφός του Διόνυσος.

Η χρησμοδοσία 

Για να πάρουν το χρησμό οι πιστοί έπρεπε πριν μπουν στο μαντείο να αφήσουν τον πέλανο. Ένα στρογγυλό γλύκισμα από αλεύρι, λάδι και μέλι το οποίο προσέφεραν στους θεούς, μαζί με τα ζώα που έφερνε ο καθένας για τον ίδιο σκοπό. Τις ερωτήσεις τους, τις φανέρωναν εκ των προτέρων στους ιερείς, ενώ αμέσως μετά γινόταν μια κλήρωση για τη σειρά με την οποία θα έμπαιναν στο ιερό. Αφού εξαγνιζόντουσαν και εκείνοι στην Κασταλία πηγή, περνούσαν στο άδυτο του μαντείου και στέκονταν σε σημείο που δεν μπορούσαν να τη δουν.

“Γνώθι σαυτόν”. Η ώρα του χρησμού  

H Πυθία για να δώσει τον χρησμό της έπρεπε να μασήσει φύλα δάφνης αφού είχε εξαγνιστεί και η ίδια στην Κασταλία πηγή. Σύμφωνα με τα αρχαία χρονικά στο άδυτο υπήρχε ένα χάσμα απ΄όπου ανάβλυζε μια πηγή με παράξενες αναθυμιάσεις και έντονη μυρωδιά. Αυτό την έριχνε σε ένα είδος έκστασης.

Συνήθως οι πρώτες φράσεις θύμιζαν άναρθρες κραυγές. Οι χρησμοί ήταν λακωνικοί και πολλές φορές όχι κατανοητοί. Σημαντικό ρόλο έπαιζε πάντα η δυσκολία του προβλήματος για το οποίο έπρεπε να δώσει χρησμό. Ο ρόλος του ιερέα ήταν να αποκωδικοποιήσει και να μεταφέρει στον ενδιαφερόμενο τα λεγόμενα της. Γι’ αυτό και έξω από το μαντείο υπήρξε μια προειδοποιητική πινακίδα που έγραφε “Γνώθι σαυτόν”. Ο κάθε ένας έπρεπε να γνωρίζει καλά τι ζητούσε να μάθει.

Η επιστημονική εξήγηση

Την άνοιξη του 1892, το χωριό Καστρί το οποίο ήταν χτισμένο επάνω ακριβώς από τον αρχαιολογικό χώρο έκρυβε την απάντηση. Η Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή αγόρασε όλα τα σπίτια του χωριού και τα κατεδάφισε. Τα θεμέλια του ναού βρέθηκαν στα κελάρια των σπιτιών.

Το 1894 άρχισαν οι ανασκαφές μέσα στο άδυτο. Ο χώρος όμως γέμιζε συνέχεια νερό. Το 1913, οι αρχαιολόγοι κατάφεραν να διαπεράσουν το βραχώδες υπόστρωμα. Περίμεναν να βρουν μια μεγάλη ρωγμή στο βράχο από όπου θα αναδύονταν μεθυστικές αναθυμιάσεις. Περίμεναν επίσης να βρουν και την πηγή στο εσωτερικό του ναού. Το μόνο που βρήκαν τελικά ήταν ένα βρόμικο δάπεδο. Τα νέα διαδόθηκαν και γιγαντώθηκαν αφού η αρχαίες αναφορές διαψεύστηκαν και πλέον υπήρχε μεγάλος διχασμός.

Το μαντείο των Δελφών πέρασε στη σφαίρα της μυθολογίας. Σχεδόν 100 χρόνια αργότερα ο γεωλόγος Γέλε ντε Μπουργκ επανεξέτασε τις αναφορές και ανακάλυψε ένα στοιχείο που είχε παραληφθεί. Οι περισσότεροι αρχαιολόγοι πίστευαν ότι θα έβρισκαν κάτω από το ναό μια μεγάλη κοιλότητα. Ο γεωλόγος μαζί με εξειδικευμένο επιστημονικό προσωπικό προχώρησε σε ανάλυση των στοιχείων του εδάφους και του νερού της περιοχής. Τα αποτελέσματα αναστάτωσαν τον επιστημονικό κόσμο και έθεσαν νέες βάσεις στις έρευνες.

Ο γεωλόγος τη δεκαετία του 1980, στο πλαίσιο μιας άλλης εργασίας που έκανε στο σημείο για την ελληνική κυβέρνηση, ανακάλυψε τυχαία την αρχή ενός ρήγματος. Αναγκάστηκε να περπατήσει χιλιόμετρα για να ακολουθήσει τη διαδρομή του. Στη συνέχεια σύγκρινε τα ευρήματα με δορυφορικές φωτογραφίες που επιβεβαίωσαν τις υποψίες του. Φαινόταν καθαρά ότι το ρήγμα συνεχιζόταν ανατολικά κάτω από το χωριό των Δελφών και συνεχιζόταν προς την Κόρινθο.

Έτσι αναβίωσαν οι θεωρίες για το “μεθυστικό αέριο” που είχαν απορριφθεί μετά τις ανασκαφές στο άδυτο, το 1913.

Σύμφωνα όμως με τον ερευνητή Στήβεν Σότερ οι εκκρίσεις τέτοιων αερίων είναι συνηθισμένες σήμερα όσο και πριν από 2.000 χρόνια. Επιβεβαίωσε ότι όλη η περιοχή ήταν εκτεθειμένη σε εκπομπή αερίων από ρήγματα που συνδέονται με σεισμούς. Στον πυθμένα της θάλασσας βρέθηκαν υποθαλάσσιοι κρατήρες οι οποίοι ήταν μια περίτρανη απόδειξη ότι αναδύονταν αέρια από τον πυθμένα της θάλασσας. Από γεωλογικής άποψης τα αέρια συνδέονται συνήθως με ηφαιστειογενείς περιοχές. Η μεγάλη ρωγμή βοηθούσε στο να ανέλθουν από το βυθό στην επιφάνεια.

Διαβάστε επίσης στη “ΜτΧ”: Σίβυλλα. Η μάντισσα της αρχαιότητας που προέβλεψε την έλευση του Ιησού Χριστού. Οι ανασκαφές που ανέδειξαν το μαντείο της …