Δεκάδες αστυνομικοί τραυματίστηκαν, όταν οι κάτοικοι στα Σπάτα διαμαρτύρονταν για το αεροδρόμιο, το 1976

13 Φεβρουαρίου 1976. Στα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων κυριαρχούσε η είδηση για τα αιματηρά επεισόδια που εκδηλώθηκαν την προηγούμενη ημέρα στην περιοχή των Σπάτων, με επίκεντρο το ζήτημα της κατασκευής του αεροδρομίου που αργότερα θα ονομαζόταν “Ελευθέριος Βενιζέλος”.

Από τις 10:30 το πρωί έως την 01:30 το μεσημέρι της 12ης Φεβρουαρίου, κάτοικοι της περιοχής, στην πλειοψηφία τους αγρότες και δυνάμεις της Χωροφυλακής συγκρούστηκαν σφοδρά. Αύρες, δακρυγόνα, γκλομπς, πέτρες και ένα αναποδογυρισμένο όχημα συνέθεταν το σκηνικό του “πεδίου μάχης”.

27 χωροφύλακες και τέσσερις χωρικοί τραυματίστηκαν. Πέντε άτομα συνελήφθησαν και έκατσαν στο εδώλιο του κατηγορουμένου ως υποκινητές των ταραχών. “Μάτωσαν τα Σπάτα“, “Άγριες συμπλοκές μεταξύ Χωροφυλακής και Σπαταναίων” και “Μάχη στα Σπάτα για το αεροδρόμιο” ήταν μερικοί από τους πηχυαίους τίτλους των εφημερίδων.

Το παράνομο φυλάκιο

Αφορμή των επεισοδίων στάθηκε η ανέγερση ενός παράνομου φυλακίου από τους κατοίκους των Σπάτων εντός της ζώνης, όπου επρόκειτο να κατασκευαστεί το αεροδρόμιο “Ελευθέριος Βενιζέλος“. Η βαθύτερη αιτία, όμως, ήταν ο φόβος των αγροτών ότι θα έχαναν τα χωράφια τους, λόγω της ανέγερσης του αεροδρομίου.

Το αεροδρόμιο του Ελληνικού αδυνατούσε πλέον να εξυπηρετήσει τις αυξημένες επιβατικές ανάγκες, με αποτέλεσμα από τα χρόνια της Χούντας να τεθεί το ζήτημα της κατεδάφισής του και της δημιουργίας νέου.

Μεταπολιτευτικά, παρουσιάστηκε μελέτη στην ελληνική κυβέρνηση, η οποία υποδείκνυε ως ιδανική θέση τα Σπάτα. Στο άκουσμα των νέων, οι κάτοικοι των Σπάτων, οι οποίοι ζούσαν χάρη στους αμπελώνες και τους ελαιώνες, ξεσηκώθηκαν.

Στις 11 Φεβρουαρίου 1976, έχτισαν ένα φυλάκιο από τσιμεντόλιθους σε ένα κτήμα. “Οι εκατοντάδες εθελοντές, που ζήτησαν να φυλάξουν την πρώτη βάρδια είπαν ότι, εντός της εβδομάδος, θα χτιστούν κι άλλα “φυλάκια”. Αργά το βράδυ, το νέο “φυλάκιο” ενισχύθηκε από πολλές μπουλντόζες και τρακτέρ“, ανέφερε δημοσίευμα της εφημερίδας “Το Βήμα“.

Η Χωροφυλακή έφτασε στο σημείο το πρωί της 12ης Φεβρουαρίου, συνοδεία εισαγγελέα και απαίτησε να διαλυθεί το πλήθος. Οι συγκεντρωμένοι αρνήθηκαν να υπακούσουν και οι ταραχές δεν άργησαν να ξεσπάσουν.

“Μόνο νεκροί θ’ αφήσουμε τα χωράφια μας. Το αεροδρόμιο δεν θα γίνει εδώ“, ήταν ένα από τα συνθήματα που ακούστηκαν.

Τα δακρυγόνα, το αναποδογυρισμένο όχημα και οι γυναίκες

“Ισχυρές δυνάμεις της Χωροφυλακής με ρόπαλα, ασπίδες, μάσκες, δακρυγόνα, περικύκλωσαν το μικρό συμβολικό “φυλάκιο”, που είχαν φτιάξει οι κάτοικοι, για να διαδηλώσουν την απόφασή τους να μην αφήσουν τα κτήματά τους να γίνουν αεροδρόμιο“, έγραψε η εφημερίδα “Ριζοσπάστης“.

Αντιπαρατάχθηκαν περίπου 1.000 αγρότες των Σπάτων αλλά και της Λούτσας και 500 άνδρες της Χωροφυλακής. Στα δακρυγόνα και τις αύρες, οι Σπαταναίοι “απαντούσαν” με ξύλα και πέτρες. Δεν κατόρθωσαν, όμως, να αποσοβήσουν το γκρέμισμα του φυλακίου τους.

Οι διαδηλωτές έριξαν ένα όχημα της Χωροφυλακής, ενώ τα όργανα της τάξης πυροβολούσαν στον αέρα και άφησαν μισοκατεστραμμένα πολλά τρακτέρ και γεωργικά μηχανήματα. Το “παρών” έδωσαν και οι γυναίκες των αγροτών, για να τους συμπαρασταθούν.

Ένας από τους αυτόπτες μάρτυρες των επεισοδίων δήλωσαν: “Όταν οι χωροφύλακες μάς έριξαν τα δακρυγόνα, ξαφνιαστήκαμε. Κάποιος τηλεβόας ούρλιαζε, καλώντας το συνεργείο να κατεδαφίσει το κτίσμα. Μας έσπασαν τα τζάμια στα τρακτέρ. Είδα ένα νεαρό χωρικό να πέφτει βαριά τραυματισμένος ύστερα από δακρυγόνο βόμβα που δέχθηκε στο κεφάλι“.

Ο δήμαρχος Σπάτων δεν ήταν παρών στα επεισόδια της 13ης Φεβρουαρίου, αλλά πήρε θέση για τα τεκταινόμενα λέγοντας:

“Παίζουν με τη ζωή μας. Από το 1972 μας έχουν δεσμεύσει, με απόφαση του υπουργού Μεταφοράς, 42.000 στρέμματα που ούτε να καλλιεργήσουμε μπορούμε, ούτε να μεταβιβάσουμε. Δεν παλεύουμε πια για τη ματαίωση της αποφάσεως του αεροδρομίου. Παλεύουμε για την ίδια μας τη ζωή. Θέλουμε τα χωράφια μας να τα καλλιεργήσουμε και το κράτος μάς τα στερεί“.

Οι συλλήψεις και η “δίκη των πέντε”

Στον απόηχο των συμπλοκών, η κυβέρνηση Καραμανλή εξέδωσε ανακοίνωση, με την οποία διαμήνυσε ότι δεν ανεχθεί παρόμοια φαινόμενα. Έκανε λόγο για “αναρχικές διαδηλώσεις” που “θα πατάσσονται με αμείλικτη αυστηρότητα” και για “δημαγωγική συμπαράσταση σε παράλογα και άκαιρα αιτήματα“.

Συνολικά πέντε άτομα συνελήφθησαν για τα επεισόδια στα Σπάτα και προσήχθησαν στον εισαγγελέα με τις κατηγορίες της στάσης, της εξύβρισης, της αντίστασης κατά της αρχής και της πρόκλησης επικίνδυνων σωματικών βλαβών και φθορών σε 19 οχήματα της Χωροφυλακής.

Δικάστηκαν στο Αυτόφωρο Τριμελές Πλημμελειοδικείο και ανάμεσά τους βρισκόταν ένας 16χρονος.

Σύμφωνα με ρεπορτάζ της “Ακροπόλεως“, αστυνομικοί που προσήλθαν ως μάρτυρες κατηγορίας, ισχυρίστηκαν ότι τα επεισόδια ήταν οργανωμένα και οι διαδηλωτές φώναζαν: “Θα χυθεί αίμα!“. Παρ’ όλ’ αυτά, “για τους παρόντες πέντε κατηγορουμένους, οι μάρτυρες δεν έδωσαν σαφή και συγκεκριμένα στοιχεία της ενοχής τους“, συμπλήρωσε η “Μακεδονία“.

Τελικά, ένας κατηγορούμενος αθωώθηκε, ο 16χρονος τέθηκε “υπό την επιμέλεια των γονέων του” και τρεις καταδικάστηκαν σε ολιγόμηνες ποινές φυλάκισης με αναστολή.

Το αεροδρόμιο έγινε 25 χρόνια μετά και με τη γενναία χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Προφανώς το 1976 δεν υπήρχαν χρήματα, ούτε για τα σχέδια του έργου.

Στις 27 Μαρτίου 2001, επί κυβέρνησης Κώστα Σημίτη, το αεροδρόμιο “Ελευθέριος Βενιζέλος” εγκαινιάστηκε και τα επεισόδια στα Σπάτα πέρασαν στην ιστορία ως μία μακρινή ανάμνηση.

Πηγή κεντρικής φωτογραφίας: εφημερίδα “Ακρόπολις”