Δείτε το ταξίδι του νερού από τον Μόρνο στην Αθήνα. Η “κατάρα” της λειψυδρίας και οι απόπειρες υδροδότησης από τα αρχαία χρόνια (drone)

Η υδροδότηση της Αθήνας ήταν δύσκολη υπόθεση από την αρχαιότητα ακόμα. Σήμερα, για να φτάσει το πόσιμο νερό στα σπίτια των κατοίκων της πρωτεύουσας, διανύει μία απόσταση εκατοντάδων χιλιομέτρων.

Το ταξίδι του νερού ξεκινά από το φράγμα του Μόρνου, λίγο έξω από τους Δελφούς, διασχίζει όλη τη Φωκίδα και τη Βοιωτία και καταλήγει στην Αττική.

Δείτε το εντυπωσιακό ταξίδι του νερού, από τον Μόρνο ως την Αττική, όπως το κατέγραψε ο συνεργάτης μας Up Stories:

Λειψυδρία στην αρχαιότητα

Ο μύθος για την ονοματοδοσία της πόλης των Αθηνών βασίστηκε στο πρόβλημα της λειψυδρίας. Ήταν η εξήγηση που έδωσαν οι Αθηναίοι στην «κατάρα» που τους ταλάνιζε.

Σύμφωνα με τη μυθολογία, ο Ποσειδώνας και η Αθηνά τσακώνονταν για το ποιος θα δώσει το όνομά του στην πόλη. Ο Ποσειδώνας προσέφερε ως δώρο το νερό, ενώ η Αθηνά το ελαιόδεντρο.

Η απόφαση των κατοίκων, οι οποίοι θεώρησαν πολυτιμότερο το δώρο της θεάς, εξόργισε τον Ποσειδώνα. Αποφάσισε γι’ αυτό να τους τιμωρήσει ρίχνοντάς τους την αέναη «κατάρα» της λειψυδρίας.

Οι πρώτες απόπειρες υδροδότησης

Το αρχαιότερο υδραγωγείο στο αθηναϊκό λεκανοπέδιο ήταν το Πελασγικό, που ενίσχυε με τα νερά του Υμηττού τη λεκάνη απορροής του Ιλισού.

Πολύ αργότερα, μεταξύ 540-530 π.Χ., ο Πεισίστρατος κατασκεύασε ένα υπόγειο υδραγωγείο μήκους 2.800 μέτρων, και δημιούργησε δίκτυο διανομής και αναβρυτήρια.

Οι χώροι αποθήκευσης νερού, όπως οι δεξαμενές και οι ομβροδέκτες, ήταν επίσης σημαντικοί για την εξασφάλιση της ποσοτικής επάρκειας.

Αδριάνειο Υδραγωγείο

Ένα κομβικό έργο που άλλαξε το ρου της ιστορίας για τους Αθηναίους ήταν η κατασκευή του Αδριάνειου Υδραγωγείου από τον Ρωμαίο αυτοκράτορα Αδριανό. Το έργο αποπερατώθηκε από τον διάδοχό του, Πίο Αντωνίνο τον 2ο αιώνα μ.Χ.

Ήταν μία υπόγεια σήραγγα μήκους περίπου 25 χιλιομέτρων,  που  ξεκινούσε από την περιοχή του Τατοΐου και μετέφερε το νερό με την βαρύτητα έως και τους πρόποδες του Λυκαβηττού όπου αποθηκευόταν σε λιθόκτιστη δεξαμενή χωρητικότητας 500 περίπου κυβικών μέτρων.

Το Αδριάνειο υδροδοτούσε την Αθήνα μέχρι και την εποχή της Τουρκοκρατίας, όποτε και καταστράφηκε από τον Χατζή-Aλή Χασεκή. Τα τοιχώματά του έπεσαν, φράχθηκε από χώματα και περιήλθε σε πλήρη αχρηστία.

Μόλις τον 19ο αιώνα, με την απελευθέρωση της Ελλάδας, έγιναν ανασκαφές για να αποκαλυφθούν οι εγκαταστάσεις του παλιού Υδραγωγείου και να επισκευαστούν. Πράγματι, το 1840 καθαρίστηκε και τέθηκε ξανά σε λειτουργία.

Το 1870 ανακαλύφθηκε και η Αδριάνεια Δεξαμενή στο Κολωνάκι, η οποία ανακατασκευάστηκε και λειτούργησε μέχρι το 1940.

Μαραθώνας

Τον 20ο αιώνα, η αύξηση του πληθυσμού της Αθήνας δημιούργησε νέες ανάγκες. Για το λόγο αυτό, το 1925 άρχισαν να κατασκευάζονται τα πρώτα σύγχρονα έργα ύδρευσης στην περιοχή της πρωτεύουσας.

Για τη μεταφορά του νερού από τον Μαραθώνα στην Αθήνα κατασκευάστηκε το ομώνυμο φράγμα της τεχνητής λίμνης και μια σήραγγα μήκους 13,4 χλμ.

Ωστόσο, μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1950, ο πληθυσμός της πρωτεύουσας είχε υπερδιπλασιαστεί. Εξίσου κατακόρυφη ήταν η αύξηση της κατανάλωσης του νερού. Σύντομα, τα αποθέματα του Μαραθώνα δεν επαρκούσαν και άρχισαν οι πρώτες σκέψεις για την ένταξη της λίμνης Υλίκης στο υδροδοτικό σύστημα της Αθήνας.

Το σχέδιο ήταν ιδιαίτερα φιλόδοξο αλλά πέτυχε. Παρά τη μεγάλη απόσταση που τις χώριζε, οι δύο μεγάλες λίμνες ενώθηκαν υπογείως. Η σήραγγα που κατασκευάστηκε μετέφερε τα νερά της Υλίκης στη τεχνητή λίμνη του Μαραθώνα, ενισχύοντας σημαντικά το υδροδοτικό σύστημα.

Από τον Μόρνο στην Αθήνα

Το 1980 ιδρύθηκε η ΕΥΔΑΠ. Για πρώτη φορά η διαχείριση του συστήματος της ύδρευσης και της αποχέτευσης βρισκόταν στα χέρια ενός ενιαίου φορέα. Έτσι, έγινε δυνατή η υλοποίηση πολλών νέων έργων που θα βελτίωναν τις ήδη υπάρχουσες υποδομές.

Το 1981 ξεκίνησε να λειτουργεί το φράγμα και το υδραγωγείο του Μόρνου. Ήταν ένα έργο που είχε αρχίσει να κατασκευάζεται με αργούς ρυθμούς από το 1969.

Με ύψος που αγγίζει τα 126 μέτρα, πρόκειται για το ψηλότερο χωμάτινο φράγμα της Ευρώπης

Η τεχνητή λίμνη που δημιουργεί, έχει χωρητικότητα 780 εκατομμύρια κυβικά μέτρα. Αντίστοιχα, το υδραγωγείο του Μόρνου, μήκους 192 χλμ., και είναι το μεγαλύτερο.

Οι εγκαταστάσεις του Μόρνου και της Υλίκης επικοινωνούν μεταξύ τους με ενωτικά υδραγωγεία, το μήκος των οποίων φτάνει συνολικά τα 500 χλμ! Μέσω αυτών, το νερό μεταφέρεται στις τέσσερις Μονάδες Επεξεργασίας Νερού (Μ.Ε.Ν.) της Αττικής: του Γαλατσίου, των Κιούρκων, του Μενιδίου και του Ασπροπύργου.

Η διυλιστική ικανότητα και των τεσσάρων είναι 1,9 κυβικά μέτρα νερού την ημέρα!