Tα εντυπωσιακά πέτρινα γεφύρια των Ιωαννίνων από ψηλά. Συνέδεσαν πολιτισμό και ανθρώπους (drone)

Τα πέτρινα γεφύρια αποτέλεσαν το μοναδικό τρόπο επικοινωνίας του πληθυσμού στην Ήπειρο. Κάλυψαν την ανάγκη της επικοινωνίας με τα γύρω χωριά και την ανάγκη για πρόσβαση σε αγρούς και βοσκοτόπια, τους δύσκολους χειμερινούς μήνες.

Σήμερα είναι συνώνυμο της παράδοσης στο νομό Ιωαννίνων. Μέσα σε απότομες χαράδρες και κοίτες ποταμών, κατασκευασμένα σε κακοτράχαλα μονοπάτια, αλλά και κοντά σε κεντρικές οδικές αρτηρίες, έχουν καθιερωθεί ως σήμα κατατεθέν της ορεινής Ηπείρου. Τα περισσότερα από τα λίθινα γεφύρια μετράνε πάνω από 150 χρόνια ζωής. Αν και σήμερα θεωρούνται αρχιτεκτονικά στολίδια από αισθητικής άποψης, την εποχή εκείνη, η κατασκευή τους είχε αποκλειστικά χρηστικό χαρακτήρα.

Χωρίς αυτά, αρκετά ορεινά χωριά του νομού θα ήταν πλήρως αποκομμένα από τον πολιτισμό. Τόσο η πρόσβαση στην πόλη των Ιωαννίνων, όσο και η μεταξύ τους σύνδεση ήταν εξαιρετικά δύσκολη. Οι ντόπιοι είχαν επιλέξει να εποικίσουν τις δύσβατες αυτές τοποθεσίες προκειμένου να αποφύγουν τον τουρκικό ζυγό.

Με την επανάσταση του  ’21 και την απελευθέρωση όμως, η ανάγκη αυτή πλέον δεν υφίστατο, οπότε έπρεπε να βρεθούν λύσεις. Έτσι, με πρωτοβουλία των κατοίκων, ξεκίνησαν να δρομολογούνται τα πρώτα μεγάλα έργα. Τα πρόχειρα, στενά και ετοιμόρροπα κρεμαστά γεφυράκια που ένωναν τις απότομες πλαγιές των Τζουμέρκων αντικαταστάθηκαν από πετρόκτιστα γεφύρια ικανά να βαστάξουν κάρα και μουλάρια, με τα οποία έσερναν την πραμάτεια τους οι έμποροι.

Συγκεκριμένα, για το Γεφύρι της Πλάκας, το οποίο μέχρι σήμερα θεωρείται το μεγαλύτερο μονότοξο γεφύρι των Βαλκανίων και το τρίτο μεγαλύτερο στην Ευρώπη, οι κάτοικοι των Μελισσουργών το 1860 είχαν μαζέψει 96.000 γρόσια, ενώ μεγάλα ποσά διέθεσαν και τα γύρω χωριά. Ντόπιοι ευεργέτες επίσης διέθεταν σεβαστά ποσά από την περιουσία τους για να χρηματοδοτήσουν τα έργα.

Σταδιακά και μέσα σε λίγες δεκαετίες, οι Ηπειρώτες μάστορες έχτισαν δεκάδες λίθινα τοξωτά γεφύρια, λύνοντας το μείζον πρόβλημα της περιοχής και ταυτόχρονα κατόρθωσαν να τελειοποιήσουν την τεχνική τους. Η ποιότητα κατασκευής των γεφυριών ήταν τόσο περίτεχνη και γερή, που αρκετά από αυτά χρησιμοποιούνται μέχρι σήμερα.

Γρήγορα η φήμη των μαστόρων δεν άργησε να εξαπλωθεί σε ολόκληρη την Ελλάδα, αλλά και σε γειτονικές βαλκανικές χώρες. Γι’ αυτό και σε πολλά μέρη, εκτός των βουνών της Ηπείρου, συναντάμε παρόμοια έργα που φέρουν την υπογραφή τους.

Το τόξο

Τα γεφύρια έχουν ως κύριο χαρακτηριστικό τους το τόξο, το οποίο προσδίδει την απαραίτητη σταθερότητα και τους δίνει μια ιδιαίτερη χάρη και ομορφιά. Τα τόξα μπορεί να είναι ένα, δύο, τρία ή περισσότερα, ημικυκλικά ή οξυκόρυφα και χαρακτηρίζουν κάθε γεφύρι. Τα μονότοξα γεφύρια κατασκευάζονταν σε μέρη που οι όχθες των ποταμών δεν είχαν μεγάλη απόσταση και το έδαφος ήταν σταθερό.

Τα πολύτοξα χτίζονταν σε σημεία όπου η απόσταση ήταν σχετικά μεγάλη ή το έδαφος δεν ήταν κατάλληλο για την στερέωσή τους. Μάλιστα, σε κάποια από αυτά, τα θεμέλια βρίσκονταν μέσα στο ποτάμι, πράγμα που φανερώνει την εξαιρετική γνώση της τέχνης του πρωτομάστορα. Χωριά του νομού Ιωαννίνων που έβγαλαν αξιόλογους τεχνίτες είναι η Πυρσόγιαννη, η Μόλιστα, οι Χουλιαράδες, τα Πράμαντα, το Πληκάτι, η Βούρμπιανη.

Απο το Μέτσόβο, τα Ζαγοροχώρια , την περιοχή του Πωγωνίου , της Ζίτσας της Κόνιτσας των Βόρειων Τζουμέρκων , σε όλο το εύρος του νομού υπάρχουν διάσπαρτα πέτρινα γεφύρια , πολλά ξεχασμένα από τον χρόνο σε απροσπέλαστες περιοχές στέκουν ακόμα εκτελώντας την δουλειά για την οποία είχαν δημιουργηθεί – περιμένοντας τον οδοιπόρο να περάσει.

Δείτε τις εντυπωσιακές εικόνες που κατέγραψε με πτήση drone ο συνεργάτης μας Epirustravel eu – Drone Flights:

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Η Σκάλα της Τζαβέλενας. Το δυσπρόσιτο σκαλιστό μονοπάτι με την ένδοξη ιστορία. Πήρε το όνομά του από την μικρόσωμη Σουλιώτισσα που αψήφησε τον Οθωμανικό στρατό (drone)