Δείτε από ψηλά το φαραωνικό έργο της εκτροπής του Αχελώου, που έχει “παγώσει”. Γιατί χαρακτηρίστηκε οικολογικό έγκλημα (drone)

Στα όρια των νομών Καρδίτσας και Άρτας, στο σημείο συμβολής του Αχελώου με τον παραπόταμο “Κουμπουργιανίτη” βρίσκεται το Φράγμα Συκιάς. Πρόκειται για ένα χωμάτινο γεώφραγμα, η κατασκευή του οποίου ξεκίνησε το 1996 αλλά δεν ολοκληρώθηκε ποτέ.

Το Φράγμα Συκιάς, ύψους 170 μέτρων, αποτελεί τμήμα του ευρύτερου σχεδιασμού για την εκτροπή του Αχελώου ποταμού. Το έργο εδώ και τρεις δεκαετίες έχει ξεσηκώσει τις περιβαλλοντικές οργανώσεις, αλλά και τους φορείς της Αιτωλοακαρνανίας.

Το έργο της εκτροπής περιλαμβάνει συνολικά τέσσερα φράγματα και ένα κανάλι μήκους 17,4 χιλιομέτρων.

Στόχος του είναι η άρδευση του Θεσσαλικού κάμπου, ο οποίος αντιπροσωπεύει το 14% του συνόλου του καλλιεργούμενου εδάφους της Ελλάδας. Ταυτόχρονα υπόσχεται την  παραγωγή 500.000 κιλοβατώρων ηλεκτρικής ενέργειας. Οι εμπνευστές του έργου υποστηρίζουν ακόμα ότι θα αναζωογονηθεί ο Πηνειός, ο οποίος από την υπεράντληση των υδάτων του κινδυνεύει να γίνει ξεροπόταμος, με όλες τις αναπόφευκτες επιπτώσεις στο κλίμα και στις καλλιέργειες της περιοχής.

Το φαραωνικό έργο μετρά τρεις δεκαετίες εργασιών και μέχρι τώρα έχουν επενδυθεί πάνω από 500 εκατομμύρια ευρώ. Μόνο η κατασκευή του φράγματος Συκιάς υπολογίζεται ότι κόστισε 252 εκατομμύρια, καθώς πρόκειται για τριπλό έργο, το οποίο εκτός από το φράγμα περιλαμβάνει την τεχνητή λίμνη για την συγκέντρωση του νερού (ταμιευτήρα) και την σήραγγα εκτροπής.

Σύμφωνα με τον σχεδιασμό, από τον ταμιευτήρα Συκιάς ξεκινά  σήραγγα μήκους 18 χιλιομέτρων, μέσω της οποίας θα γίνεται η μεταφορά του νερού προς την Θεσσαλία. Η κατασκευή του “τριπλού έργου” δεν ολοκληρώθηκε ποτέ, με αποτέλεσμα οι ήδη κατασκευασμένες εγκαταστάσεις να στέκουν εγκαταλελειμμένες.

Το χρονικό του έργου που δεν ολοκληρώθηκε ποτέ

Η ιδέα για το φράγμα Συκιάς και το συνολικό έργο εκτροπής είχε συλληφθεί για πρώτη φορά τη δεκαετία του 1930, αλλά η έλλειψη χρηματοδότησης απέκλεισε την κατασκευή. Το ενδιαφέρον για το έργο αναβίωσε το 1979, όταν η κυβέρνηση Ράλλη, με Υπουργό Συντονισμού τον Κ. Μητσοτάκη, ενέκρινε το χρηματικό ποσό των 200 εκατομμυρίων δραχμών για τη μελέτη του έργου.

Τέσσερα χρόνια αργότερα, τον Μάρτιο του 1983 ο πρωθυπουργός Α. Παπανδρέου, στον εορτασμό της επετείου για την εξέγερση στο Κιλελέρ εξήγγειλε ότι “η κυβέρνηση μελετά την εκτροπή” και μερικούς μήνες μετά συστάθηκε σχετικό Διυπουργικό Συντονιστικό Όργανο (ΔΣΟ), το οποίο ανέλαβε να εκπονήσει τη μελέτη.

Τον Ιούνιο του 1984, τα πρώτα σχέδια του έργου ήταν έτοιμα και την επόμενη χρονιά ξεκίνησαν οι προκαταρκτικές εργασίες στη Μεσοχώρα, την Συκιά, την Πύλη, και το Μουζάκι, στις περιοχές, δηλαδή, που θα επηρεάζονταν από την εκτροπή του Αχελώου.

Το 1986 ξεκίνησε η κατασκευή του φράγματος στη Μεσοχώρα, ένα έργο που αν και κατάφερε να ολοκληρωθεί, δεν λειτούργησε ποτέ, αφού το 1994 και κατόπιν σχετικής απόφασης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η σύμβαση του έργου ακυρώθηκε, γιατί παραβίαζε τους όρους του κοινοτικού δικαίου.

Καταγγέλθηκε ως οικολογικό έγκλημα

Ήδη από τις πρώτες μέρες που ανακοινώθηκε ο σχεδιασμός για την εκτροπή του Αχελώου εκφράστηκαν έντονες αντιδράσεις τόσο από τους κατοίκους των επίμαχων περιοχών όσο και από ευρύτερες περιβαλλοντικές οργανώσεις, όπως η WWF, η οποία χαρακτήριζε το έργο ως “οικολογικό έγκλημα”.

Όπως υποστήριξαν, η εκτροπή θα στήριζε εντατικές καλλιέργειες επιδοτούμενων προϊόντων με ευρεία χρήση χημικών εισροών, κάτι που αντιτίθεται στους κανόνες της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής ενώ, κατά ορισμένες απόψεις, η κατασκευή του έργου “θα θυσίαζε φυσικούς πόρους και άγρια ονειρικά τοπία και δεν θα ενίσχυε τις παραδοσιακές μορφές ορεινής γεωργίας”.

Εκτός, όμως, από τις περιβαλλοντικές ανησυχίες όσων διαφωνούσαν με την εκτροπή υπήρχαν και οι αντιδράσεις των κατοίκων, οι οποίοι θα έπρεπε να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους, καθώς αυτά θα βυθίζονταν για χάρη του έργου.

Το 2000, οι ανησυχίες τους εισακούστηκαν και το Συμβούλιο της Επικρατείας διέταξε τη διακοπή των εργασιών, κρίνοντας το έργο ως αντιπεριβαλλοντικό και με το σκεπτικό ότι δεν υπάρχει διερεύνηση εναλλακτικών λύσεων.

Τα έργα συνεχίστηκαν

Ωστόσο, τα έργα ξεκίνησαν και πάλι το 2007, όταν άρχισε να κατασκευάζεται το φράγμα Συκιάς και η σήραγγα εκτροπής. Μέσα σε δύο χρόνια η σήραγγα, μήκους 17.504 μέτρων, είχε ολοκληρωθεί.

Οι αντιδράσεις, όμως, συνεχίζονταν. Περιβαλλοντικές οργανώσεις και φορείς της Αιτωλοακαρνανίας συνέχισαν να αγωνίζονται για τη διακοπή του έργου με αιτήματα και προσφυγές στο Συμβούλιο της Επικρατείας.

Το 2009 το ΣτΕ αποφάνθηκε για ακόμη μια φορά κατά του έργου της εκτροπής και υπέβαλλε σειρά προδικαστικών ερωτημάτων προς το Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων. Η ελληνική πολιτεία χρειάστηκε να απολογηθεί, καθώς παρ’ ότι γνώριζε τις διεθνείς αντιδράσεις, προχώρησε το έργο επικαλούμενη νομοθεσίες, που η ίδια θεσμοθέτησε.

Τελικά, οι εργασίες διακόπηκαν αλλά η συζήτηση για την αναγκαιότητα της εκτροπής συνεχίζει να απασχολεί τον ντόπιο πληθυσμό. Μέχρι στιγμής, δεκάδες ελληνικές και ευρωπαϊκές περιβαλλοντικές οργανώσεις έχουν χαρακτηρίσει το έργο ασύμφορο, οικονομικά και οικολογικά ενώ υποστήριξαν πως η έλλειψη υδάτων στον θεσσαλικό κάμπο οφείλεται στη μη ορθή διαχείριση των ήδη διαθέσιμων υδατικών αποθεμάτων.

Δείτε το βίντεο drone του συνεργάτη μας Μάκη Θεοδώρου από το Φράγμα Συκιάς στον Αχελώο ποταμό: